چەند بەرپەڕەك ژ دیرۆكا دهۆكا كەڤن

شڤان تەوفیق

دهۆك.. ئەو مۆزەخانەیا زیندی ئەوا شوینوارێن شارستانییەتا كەڤنار ب خۆڤە دیتی و بوویە جهێ عەشقەكا بەردەوام بۆ وان كەسێن دهۆك دیتی و دناڤدا ژیاین، بۆ وان كەسان ئەوێن جاروباران هاتینە دهۆكێ و لێگەڕیایین، لێ ئەوێ عەشقێ خۆ ل دلا دایە و كیڤە بچی دێ هەر زڤڕییە ئەوی جهی, هەر جارا تو گەڕیانەكێ بكەی د ناڤ كۆلان و جادێن وێ، باوەر ناكەم  بێهنا تە تەنگ ببیت، چونكە چەند یا بچویك بیت هەر تنێ ئەو بەسە دەمێ مرۆڤ سەر و سیمایێ مرۆڤێن وێ دبینیت، هەستەك بۆ مروڤی چێ دبیت كو مرۆڤێن جوامێرن و دویر بەلانە.

ئەڤە وەك دیتن و گوهلێبوون و سەربۆرێن وێ پتر مرۆڤی ب خۆڤە گرێ ددەن و ناهێلن مرۆڤ ب چ رەخ و روییان ڤە بچیت، ژ بەر ئەو سیڤاندێن ب دارێن كێراتێ و شەقلێن دار بەڕویێ هاتینە چێ كرن و وان عولیكێن ب لبنێن ئاخێ و ئاڤاهییێن ل سەردا ئاڤا كرین، بەرامبەر وێ جوانییێ هندەك ئاڤاهیێن ب بەرێ بازی و یێن نكراندی ب دەستێن هندەك هۆستاییێن مویسلی جوانییەكا دی دایە دهۆكێ.

ئەو بیرهاتن وەك هڕ و بارۆڤەیەكا قەرسی و وەك تەزینكەك د ناڤ لەشێ مرۆڤ دهێت و دچیت،  وان بیرهاتنان دئینیتە بیرا مرۆڤێ كانێ ئەو چ خۆشی بوو دەمێ ل زاڕۆكینیێ كۆلان كۆلان مە نەدهێلان، جار دا قەستا (گەڕێ) كەی یان چییە (چەمكێ عەلی گیزی) یان (گەڕا حەنەبەدێ) یان (بیرا قەرەچەی)، یان دویڤكەتن و شیمیاتیێن دگەل (صالویێ عەینۆیێ) یان (ئەحمۆیێ فیتێ) و جار ژی ل سەرێ كۆلانا هێكێ (هێكێ صمەڵا عەلێكێ) و بڕەڤە.. بەرەڤ كۆلانا سەید میسا و ل بنێ كۆلانێ ئەو دەمێ شەوا دوب دوب ل سه‌رێ كۆلانێ يێ راوه‌ستياى و گازى دكر: (كوڕۆ مامۆ.. دێ راوه‌ستن و بته‌بتن ما ئه‌ڤه‌ هوين عفريتن مامۆ..)، مرۆڤ دگه‌هشته‌ نێزيكى گۆرستانا (شمكزەرا) جهێ مەخەلا توڵازێن دهۆكێ بوو و دا ژ دویرڤە بینی ئەڤە هات.. ئەو كییە هات خودانێ قەلینێ و شەلێ نفسی (سەید بەرهۆ)، ئەوا دا بیتە دویماهیكا گەڕیانا رۆژێ.

دهۆك و تاخێن وێ:

 ئەردێ دهۆكێ ژ سێ بەربەتەنان ژێ هەل دچن ژ نهالێن دوو رویباران، بەربەتەنەك دبیتە (گرێباسێ) و یا دی دبیتە (گژەبەرا) و یا سێێ دبیتە (بەربەتەنكا نزاری) ئان ژی (تاخێ رەزا)، و تاخێن سەرەكیێن دهۆكێ ژی ئەڤە بوون: (ئیسلام، نەسارا، جوهیا و شێلێ ) د سالێن سیهادا هەتا دویماهیكێن سالێن پێنجییان، هژمارا خەلكێ دهۆكێ ل ناڤبەرا 4000 هەتا 8000 كەسان بوو، خانی یێن وان ژی گەلەك ئەرد ڤەنەدگرت هەمی تێكڕابوون، تاخێ فەلا ژ كەنداڵی هەتا دێرێ بوو، تاخێ جوهییان سەركەندال هەتا كنیشتا وان بوو، تاخێ سویكێ هەر ژ دەرێ جامعا مەزن دەست پێ دكر و كۆلانەك ئەڤراز دچوو هەتا مزگەفتا مفتی، سویكا چەلێ یا ڤێگاڤێ ئەو ژی خانی و مال بوون، تاخێ شێلێ دەوربەرێن خانی بوون و جهێ شێلێن برنجی بوون، ئانكو برنج لێ دچاندن.

ژ مەزاری وێڤە دهۆك نەبوو، نە تاخێ كوچەرا و نە تاخێ قەرەچا نەبوو، مەزار بوو و سویكا خەیاتا بوو، ژ وێرێ وێڤە چ ئاڤاهی نەبوون، هەتا ژۆردا دچوو قەسرا حاكمی ئەو ژی دەمەكی كربوو نەخۆشخانە، ئەوا دگۆتنێ قەسرا كەمبەرلانی، ئەو ژی پشتی كەمبەرلان هاتیە كوشتن.

جوهی و فەڵەیێن دهۆكێ:

خانیێن جوهی و فەڵا دتێكەلبوون، گۆڕستانا فەڵا بەرانبەر خانیێ كەمبەرلانی بوو، بەرانبەر وێ ل لایێ دی یێ جاددێ یێن فەڵابوون و د بندا یێن جوهییان بوون، دەمێ جوهی چووین خودانێن عەردی كێلی ئینانە دەر و عەرد كێلا و كرە ئاڤاهی، بەلێ گۆڕستانێن فەڵا یێن ل بەرانبەر قەسرا كەمبەرلانی یێن ماین، ئەوێن دی هەمی ئاخ رادا سەر و كرنە خانی.

خانيیێن جوهی و فەڵا دتێكەلبوون، گۆڕستانا فەڵا بەرانبەر خانیێ كەمبەرلانی بوو، بەرانبەر وێ ل لایێ دی یێ جاددێ یێن فەڵابوون و د بندا یێن جوهییان بوون.

 ژ كەسایەتییێن ب ناڤ و دەنگێن فەڵا (حەناكا و كاكوز و فەتحوڵلا) ئەڤە مەزنێن وان بوون، پترییا تاخێن وان تێكڕا بوون، هەروەسا ژ ناڤێن كەسێن جوهی مامۆستا (سەلمان) و (حەیو) موختارێ وان بوون، ل دووماهییێ (مردخ) بوو موختارێ وان.

كورە مەوتییا:

بۆچی دگۆتنێ كورە مەوتییا؟ ل دەمەكی ئەو كورەكا مەزن بوو، دەمێ مشەختی هاتینە دهۆكێ و ئەرمەنی ڕاكرین ل دهۆكێ بوو خەلا، ل پترییا دەڤەرێ بوو خەلا، خەلك دمر و دكرنە د وێ كورێ دا بێ شویشتن و پاقژكرن ئاخ ڕاددانە سەر، چونكی نە دگەهشتن بشۆن و كفن بكەن، ژبەر هندێ دگۆتنێ: (كورە مەوتییا).

قەسرێن دهۆكێ:

ئێك ژ وان قەسرێن ل دهۆكێ هەین قەسرا (حسێن تحافچی) بوو، كەسەكێ بەقال بوو جلك د فرۆتن، حسێن تحافچی هاتە دهۆكێ و دكان ڤەكر و قەسرەك ل هنداڤ چەمێن فەڵا ئاڤا كر، كەسەكێ گەلەكێ زەنگین بوو، بیرەك كۆلا ل هێرڤەتری خانییێ دێوالی، بەلێ ئاڤ دەرنەكەت و ئەو بیرە نەداگرت.

هەروەسا مالا شێخ عوبەیدی، مالا شێخ نوور محه‌مه‌دی و سەعیدێ مەلا تەهای قەسر ئاڤا دكرن، بەلێ بانێن وان ئاخ بوون، نەدشیان گێچ بكەن، چونكی دەمێ بەفر دكەفتە سەر شهێ دگرت و دلۆپ دكرن، ژبەر هندێ بانێن وان دكرنە ئاخ.

رێ و رێبارێن دهۆكێ و دەردۆرێن وێ:

ژ مەزاری وێڤە ڕێك نەبوو، ترۆمبێل نەدچوون، كاروانی دا ئێن د گەلی ڕا دەرباز بن و چنە گوندێن خۆ، بەلێ پشتی ئنگلیز هاتی و پر چێ كری هەتا نك مەزاری قێڕ كر، پاشی ڕێ چێ كر و گەهاندە ئامێدیێ، ترۆمبێلێن مەزن هەبوون بۆدییا وان دار بوو، هەروەسا هندەك فۆرد هەبوون بانێ وان قوماش بوو، گەلەك گەلەگ بیست ترۆمبێلەك ل دهۆكێ هەبوون، سەعیدێ تەهای ئێك هەبوو، شێخ عوبەیدی ئێك هەبوو، هەروەسا سەعید ئاغای ئێك هەبوو.

هەروەسا ترۆمبێلێن نەفەرا ژی ل ناڤبەرا مویسل و دهۆكێ هەبوون، نەفەر ب دەرهەمەكی بوو، دەمێ پر چێكری و حوكمەتا ئنگلیز هاتییە دهۆكێ پر چێ كر لێ یا نزم بوو، ترۆمبێلێن مەزن د سەر ڕا نەدچوون، پرێ خۆ ل بەر نەدگرت، د بن پرێ دا ژ لایێ باشوور ڤە ڕێكەك چێ كر دا بچیتە خوارێ سەر ڕویباری، ئەو جهـ د بنیات دا سەرئەڤرازییەكێ ڕك بوو، هەر ژ كەڤندا ئەو سەرئەڤرازی ل وێرێ بوو، پشتی ئنگلیز جاددە و پر چێ كری، ترۆمبێلێن بچویك د سەر پرێ ڕا دهاتن و دچوون، بەلێ ترۆمبێلێن باری نەدهاتن، جاددەیەك ژ پرێ وێڤەتر چێ كر، پر كرە دوو پارچە، پارچەیەك ژ وان بەر كرنە تێدا و تۆرەك دانا سەر و چیمەنتۆ كر و هەر زوی ل ناڤ ڕویباری هشك بوو، ڕویبار گرتبوو، پشتی ئەو لا ب دویماهی ئینای لایێ دی ژی چێ كر، ئەو بۆ ترۆمبێلێن باری بوون، بەلێ یا پرێ ب تنێ ترۆمبێلێن بچویك د سەر ڕا دچوون یێن وەكی فۆردا، هەتا مەزاری هاتبوو قێڕ كرن، پاشی حكومەتێ دەستهاڤێتێ ژ مەزاری و شیڤەشۆڕكێ و چەپا گەلی هەتا دەردكەڤیت قێڕ كر هەتا گرێ قەسرۆكا و سندۆرێ و پاشی هەتا ئامێدیێ.

دهۆك و رەز و چەم و رێنجبەرییا لێ دهاتە كرن:

ژ شندۆخا هەتا ئێتویتێ ڕەز بوون، هەر پارچەیەك ژی یا هندەكان بوو، خەلك ل هاڤینا ب مال و حال ڤە دچوونە ناڤ ڕەزێن خۆ، ڤێجا چ ڕەزڤان بان یان خودان، خەلكی ل هاڤینا كەپر چێ دكرن و دەمێ خۆ د ناڤ ڕەزان دا دبۆراند.

سەرباری ڤێ چەندێ، مرۆڤ نەشێت بێژیت ژیانا خەلكێ دهۆكێ ب تەمامی ل سەر ڕەز و چەمان بوو، ڕەزا دا كەنە مێویژ، بەلێ فێقییێ چەمان وەكی خۆخ و هناران نەدشییان دەرباز بكەن.

هەروەسا پترییا ئەو خەلكێ ژ مویسل دهات بۆ ژیارێ دهات، مویسلی دهاتن قەسابی دكر، نەجاری دكر، بەناتی دكر، حەجاری دكر، هەر كارەكێ ب دەست كەفتبا دكر، هەتا دگەهشتنە وی ڕادەی ل دهۆكێ كەسانێن وەكی قەساب و نەجار حەجاران ل دهۆكێ ئاكنجی ببن.

هەروەسا كەس هەبوون بەر دنكراندن، بەرێن نكراندی ژ مویسل ژی دئینان بۆ دنگان، هەروەسا ل دهۆكێ ژی ئەو كار دكرن.

ده‌مێ كەسەكى كچەك بۆ كوڕێ خۆ دخوازت، دا مرۆڤێن خۆ داخواز كەتە خوارنێ و كاسكان تژی خەنا كەت و قالبەكێ سابینێ دانیتە سەر و بۆ مالەكێ بەت.

دەواتێن(شەهیانێن) دهۆكییان:

 بۆ نموونە، كەسەك دا كچەكێ بۆ كوڕێ خۆ خوازیت، دا مرۆڤێن خۆ داخواز كەتە خوارنێ و كاسكان تژی خەنا كەت و قالبەكێ سابینێ دانیتە سەر و بۆ مالەكێ بەت، ب ڤی ڕەنگی مزگینییا دەواتێ دگەهاندە خەلكی داك خەلك بهێتە دەواتێ، ئەڤ نەریتە ل دهۆكێ هەمییێ هەبوو، پترییا دەواتان ل مەیدانكا جهێ خانییێ فەتەح ئاغای بوون، دۆرماندۆر خانی بوون، یان دەوات ل پشت مەزاری كورەك هەبوو ل وێرێ دهاتنە كرن.

 هەروەسا زاڤا دبرنە چەمكێ عەلی گیزی ل خوارێ ل بەر كەندالی گەڕەك هەبوو ل وێ گەڕێ سەرێ وی د شویشت، یان دا بەنە دەراڤێ حەمامێ ئەو ژی ل بن كەندالی بوو و گەڕەك ل وێرێ بوو، هەروەسا هندەك دبرنە تاخێ شێلێ ل خوارێ ل سەر هشكەڕووی سەرێ زاڤای دشویشت.

شوفێرێن دهۆكێ:

كەسەك هەبوو دگۆتنێ (ئەحمەد دهۆكی) شوفێرێ لۆریێ بوو، گەلەكان ژی ئەو پیكەمێن سەربازی هەبوون، ژمارا لۆرییان یا كێم بوو.

پترییا عەردێ فەڵا ژ ئاڤێ و هێرڤە بوون، پترییا فەڵێن دهۆكێ جۆتیار بوون، جۆتیارێن موسلمان گەلەك د كێم بوون، بەلێ عەرد یێ فەڵا بوو.

دكان و گۆمركێن دهۆكێ یێن هشك:

ئەو ڕێكا دچیت بۆ باخچەی ژ ئۆتێلا لومانا و مەركەزی هێرڤەتر گومركەك هەبوو عەبدوڵلا بەگێ چێ كربوو، هەروەسا گەڕاجەك ژ دەرڤە چێ كربوو بۆ ترۆمبێلان، پشتی هینگێ گۆمرك هاتنە چێكرن، ئێك ل بن ئاڤاهییێ قائیمقامیێ هاتە چێ كرن بەرامبەر بەریدێ، ل بنی چایخانا فایقی بوو، پاشی چایخانە ڕاكر كرە جهێ گۆمركێ، كرنە گۆمركا فێقی، ئەو ژی جاسم بەشیری برازایێ خەلیل قەسابی كرە گۆمرك، گۆمركەكا دی ل تەنشت گەراجێ ترۆمبێلان ڤەبوو.

هەروەسا مەیدانكا دارفرۆشان، دەمێ سلێمان شعیەی عەرد ژ مریەم خاتوینێ كڕی ب تنێ قەسرا وێ تێنەبیت، وەكی دی ژ قەسرا وێ هەتا دهاتە خانا حەدادا ملكێ سەعید بەگێ ئەڤە هەمی یێ ژ سلێمان شعیەی كڕی، دەمێ ل دەستپێكێ كڕی قەیسەرییە ئاڤا كر، پاشی هاتە ڕەخێ جاددەیێ ناڤبەینا عەردێ وی و قوتابخانێ جاددە بوو ڕێزەكا خانییان لێ ئاڤا كر، ل وی ڕەخی سێ خانی و ل ڤی ڕەخی سێ خانی ئاڤا كرن، ئەو خانی بۆ كرێ ئاڤا كرن، پاشی خان ئاڤا كر د ناڤبەرا قەیسەریێ و وان دكانان، ئەو خان ل دەمەكی كربوو قوتابخانە، پاشی سەركەفتن نەئینا، نوكە دبێژنێ (سویكا مربع).

هەروەسا دكانا شوكریێ كتانێ یا خوێ بوو، دەمێ چیمەنتۆ دەركەتی شوكری زەرفێن چیمەنتویێ یێن ڤالا دئینان و خوێ دكرێ، ب ڤی ڕەنگی زەرف چێ دكرن و ددانە بەقالان، دەرۆكێن وان ب ستركێ گرێ ددان و ئاسێ دكرن، ناڤێ هەڤژینا وی كتان بوو، دگۆتنێ مەلا شوكری، چونكی مەلاتی خواندبوو، پاشی دەست ب دكاندارییێ كر، شوكری د دكانەكا  سلێمان شعیەی ڤە بوو بەرانبەری دكانێن سەعید بەگێ و حەمدی بەگێ، سڤۆرە ب خودان دكرن، خوارن پێكڤە دخوار و مەغرەب قەستا مالا خۆ دكر، بەر دئینان و بۆ جاددەیێ ددانا، ب ڤی ڕەنگی دبوو جاددە، كۆلان وەسا دهاتنە چێ كرن.

پۆلیسێن دهۆكێ:

د كەڤندا پترییا وان كەسێن دبوونە پۆلیس خەلكێ گوندان بوون، بەلێ یێن دهۆكێ ب خۆ ژی هەبوون ببوونە پۆلیس.

ئاشێ مەلا جبرائیلی ئاڤا وی ژ گەلی دهات، پرەكا هەڕفتی هەبوو ئنگلیزی چێ كربوو نوكە ژی جهێ وێ یێ دیارە.

ئاشێ مەلا جبرائیلی:

ئاشێ مەلا جبرائیلی ئاڤا وی ژ گەلی دهات، پرەكا هەڕفتی هەبوو ئنگلیزی چێ كربوو داكو ل دەمێ ئاڤڕابوونێ ڕێ ل كەسێ نەهێتە گرتن و بشێن دەرباز ببن، جهێ وێ نوكە ژی یێ دیارە، پرەكێ هەردوو لایێن ڕویباری د گەهاندنە ئێك، دوو مێتر و نیڤان یا فرەهـ بوو و كویراتییا وێ ژ 20 مێتران پتر بوو، ئاش یێ ئاڤێ بوو، هەمی كار پێ دكرن، ئاشێ ئاری و ساڤاری بوو، ژ بلی دهۆكێ خەلكێ گوند و دەوروبەران ژی دهاتنێ، هەروەسا ئاشەك ل كانی خشمانا ل گرێ سۆر ل ڕێكا چەما هەبوو دگۆتنێ (ئاشێ سەیید حەمیدی)، ئەو ژی ئاشێ ئاڤێ بوو.

سەرشۆیا دهۆكێ:

سەرشۆیا دهۆكێ یا كەسەكێ مویسلی بوو، ئاڤا وێ ژ ڕویباری دكێشا ناعۆرەك بۆ چێ كربوو، ب دەواری دزڤڕاند و ئاڤ دئینا دكرە تانكێ وێ، وەكی بركەكێ چێ كربوو و ئاڤ دكرێ، ئاڤا وێ یا گەرم وەكی مەنجەلەكێ بۆ چێ كربوو و دبنڤە زبل بوو ئاگر بەرددایێ و ئاڤ گەرم دكر، ناڤخۆیا وێ هۆلەكا مەزن هەبوو، دۆرماندۆر حەنەفی بوون خۆ ل بەر دشویشتن.

مزگەفتا مەزن و عەردێ ئەوقافێ:

مزگەفتا مەزن و عەردێ فەڵا هەمی عەردێ ئەوقافێیە، د دەمی دا یێ ئەوقافێ بوو یێ فرۆتیە فەڵە و جوهی و موسلمانان، ب ڤی ڕەنگی ئەو تاخ یێن هاتینە ئاڤاكرن، ئەو قەنتەرێن دهاتنە ئاڤاكرن و چێكرن بۆ بەرژەوەندییا وی كەسی بوو یێ خانییێ خۆ ل وێرێ ئاڤاكربا، دا كەتە قەنتەر و دبنڤە ڕویبار بوو و ب سەرڤە ئاڤاهییێ وی یە، قەنتەرەك ل دەڤ مالا حەجی عەبدولرەحمانی بوو.

مدارەك دبن مزگەفتا مەزن دا هەبوو یا كەسەكێ فەڵەبوو د گۆتنێ: (میخویێ مسكویێ)، مدارەك ژی ل وێ مەیدانكا مرۆڤ تێڕا دچوو قەسرا ئەمریكانی ل تاخێ موسلمانان هه‌بوو، ئەو مدارە یا (سەعدین ئاغا)ی بوو، مدارەكا دی ل نك سەرشۆیێ بوو، ئەو یا كەسەكێ مویسلی بوو د گۆتنێ (زەننون) د خانیێ خۆڤە چێكربوو، مدارەكا دی ل نك مالا مەلا مستەفایێ بابێ عەبدوڵلای، رووبەرەكێ مەزن بوو، ئەڤ مدارە بۆ دەخلی و مێویژ قوتانێ بوون، ئەڤ مدارە هەمی ب دەوارا بوون، ل هاڤین و پاییزا دان پێ دقوتا، هەروەسا مێویژ د قوتان بۆ دۆشاڤێ.

گلكەن و ئاخەسپیك و ئاخەسۆرك:

ئەو ڕێكا دچیتە گەلی ژ مەزاری وێڤە دبیتە چەپ دگۆتنێ (چەپا شیڤەشۆڕكێ) ل سەری گلكەنەكا ئاخێ هەبوو یا ئاخەسپیكێ بوو یان دا چنە باجلۆرێ ئاخەسپیك دئینا.

 ئەو ڕێكا دچیتە گەلی ژ مەزاری وێڤە دبیتە چەپ دگۆتنێ (چەپا شیڤەشۆڕكێ) ل سەری گلكەنەكا ئاخێ هەبوو یا ئاخەسپیكێ بوو یان دا چنە باجلۆرێ ئاخەسپیك دئینا و خانیێن خۆ پێ دهنوین، هەروەسا ل گەرماڤا هەبوو خەلكی ئاخەسپیك ژ وێرێ ژی دئینا، دا خەلك دەوارێن خۆ بەن و ئاخ پێ دكێشا و دفرۆت، یان دا كەسەك بێژیتێ هەڕە بو من دوو خەترا بینە، هەردوو ڕەنگێن ئاخێ دئینان ئاخەسپیك و ئاخەسۆرك، یان ئاخا شەهیدان دئینا بۆ عەردی و هنوینێ.

دهۆك یا بچویك بوو، ژ جاددا خەیاتا بچی و بێیە خوار بۆ لایێ ڕۆژهەلاتی ئاڤاهی نەبوون، نە تاخێ كوچەرا و نە یێ قەرەچا نەبوون.

مالێن دهۆكێ:

مالێن كەڤنێن دهۆكێ ئێك ژ وان مالا موفتی بوو، هەروەسا مالا فەتەحێ عەبانی و مالا نەعمەتا بوو، ئەگەر كەسەك ژ دەرڤەی دهۆكێ هاتبا چ ژ ئێتویتێ یان باجلۆرێ خەلكی ب ناڤێ گوندێ وی دنیاسی، بۆ نموونە، دا بێژن عەبدولرەحمان كوڕێ ئەحمەدیە یێ باجلۆری یە، ئەڤێ دی موحەممەدێ كوڕێ عەلی یە یێ ئێتویتی یە، دا ئێن ل دهۆكێ ئاكنجی بن و خەلكی بناڤێ گوندی دنیاسین، دا ئێن ڕەزڤانییێ و پالەتییێ كەن دا ژیارا خۆ بربا سەر.

دەوات و دەواتییێن دهۆكێ:

ئێك ژ دەواتییێن دهۆكێ محەمەدێ ستیێ بوو، هەتا ناڤ ودەنگێ وی وەسا چوو و دگۆتن شریكێ موتربایە، حەسۆیێ مەرجوێ ژ دەهۆلقوت و زڕنابێژان بوو، هەروەسا سالحێ موترب بوو، هەروەسا موترب ژ سێمێلێ دئینان، ئەڤ موتربە بۆ دەهۆلێ و زڕنایێ و دۆدكێ دئینان، سالحێ موترب زڕنا لێددا، هەروەسا حەسۆی ژی زڕنا و دۆدك لێددا و سالحێ موترب ژی دەهۆل دقوتا و دۆدك ژی لێددا.

دهۆك و پاشایێن عیراقێ:

پاشایێ عیراقێ فەیسەلێ ئێكێ نەهاتیە دهۆكێ، بەلێ فەیسەلێ دووێ یێ هاتی، هەروەسا پاشا عەبدولئیلاهـ و غازی یێن هاتین، گەلەك كەسان جلكێ كەشافە دكرە بەرخۆ، جلكێن وان خاكی بوون نیڤ پەنتەرۆن بوو یان لەفا بوو یان گۆرە بوو، ل سەرێ گرێباسێ ل نك مالا دێوالی، پاشا دهاتە خوار ڤێجا چ پاشا عەبدولئیلاهـ یان غازی یان فەیسەل با، دام و دەزگەهێن دهۆكێ ل وێ دەڤەرێ بوون و پێشوازییا وان ل وێرێ دهاتە كرن، دا پاشا چیتە نادیێ ئەوا نوكە دبێژنێ (فندەق لومانا) و خەلك د پێشوازییا وان دا د ڕاوەستییا و سروود دگۆتن، ل دویماهییێ هندی خەلك دچوو پێشوازییێ گۆتن دەست نەخۆشیێ بۆ خەلكی چێ نەكەن هەتا بێنە پێشوازیێ، قەسرەك ل سەرسنكێ چێكربوو پاشا دچوو قەسرێ، دگۆتنێ (قەسرا مەلكی)، پاشی چوو د ناڤ چەمادا چەمەك كڕی و قەسرەك د ناڤ دا ئاڤا كر.

ژێدەر :

^{ــ چاڤپێكەتنەك دگەل خودێ ژێ رازی (حەجی عەلێ نالبەند ).}

^{– چاڤپێكەتنەك دگەل خودێ ژێ رازی ( سەیدایێ مەسعود سەعید یاسین ئەفەندی).}

^{– چاڤپێكەتنەك دگەل لیوایێ خانەنشین ( جمیل محمد مستەفا ).}

^{– چاڤپێكەتنەك دگەل پارێزەرێ خانەنشین (میخائیل لاوەند).}