ئەو خانیكێ لبەر ئاڤێ
نڤیسینا: رێناتە ئارێنس كرامەر*
وەرگێران ژ ئەلمانی: حجی جعفر
خاترخواستن ژ گلێڤێن
فیۆنا ل دەربەندێ گوندێ گلێڤێن یا راوەستایی بوو, بایەكێ خۆش دهات و دلێ وێ خۆش دكر، چاڤێت خۆ پەرخاندن و هندی ژێهاتی بەرێ خۆ دا دەریا بێ سنۆر.
ئاڤا دەریایێ ئەڤرۆكە، كەسكەكێ تاری یە و پێلێت وێ تەڤلهەڤ بین، ل دۆر پاپۆڕەك خویا بوو، پاشی ئێكا دی یا ماسییا ب تۆڕەكا مەزن و ب بلندۆكەكا مەزن ڤە، داكو تۆڕا ماسییا بلند بكەت و بهاڤێتە د پشتا پاپۆڕێدا، پاشی دا بۆ كارگەها ماسییا ل باژێرێ بالیدالا بشینن، ل بەندەرێ گوندێ گلێڤێن هێشتا سێ بەلەمێت ماسیگرا هەنە، ئێك ژ وان ب تۆڕەكا ماسییا ڤە، یا بابێ فیۆنایێ بوو.
بەلێ ئەڤرۆكە هەمی یێت فرۆتین، ژ بەلەم و تۆڕا ماسییا بگرە، هەتا گەڕ دگەهتە سەلكا كێڤژالا.
فیۆنا ل دۆر خۆ زڤڕی، هێدیكا بەرێ خودا وان یازدە خانیكێت كەڤنێت گلێڤێن، كو پڕیا وان پەنجەر شكەستی و بان هەڕفتی و دڤالا بون، ب تنێ سێ خانی دباش بون، ئێك ژ وان یێ ستیڤانێ پیرەمێرە، ئەوێ ب ڕەخ ڤە یێ ماكماهونە، ئەوێ زەرێ دەرگەهـ شكەستی، یێ بابێ فیۆنایێ یە، دەما فیۆنا زڤڕییە مال، دیت، كو مستەر (فالش)یێ ل نك دەیك وبابێت وێ سحبەتێ دكەت.
فیۆنایێ هێدیكا گۆت: ڕۆژ باش، پاشی ملێ خۆ دا دەرگەهی و راوەستا، وێ گوهـ لێ بوو كو مستر فالش یێ دبێژیت: ب تنێ ئەز دوو سەد دیناران پێ ددەم، ئەو ماكینە یا كەڤنە و ژ كار كەفتیە.
دەیكا فیۆنایێ ب خەمڤە گۆتێ: پانێ تە سێ سەد دینار ل گەل مە گۆتبوون، ڤێجا ئەڤا دی چییە تو دبێژی؟!
مستر فالش گۆتێ: ب دوو سەد دیناران و بەس، ئەڤە دووماهی ئاخفتنا منە.
بابێ نە ژ دل سەرێ خۆ چەماند و دەهـ كاغەزێت شین كێشانە ب نك خۆڤە و گۆت: ئەڤ خانییە؟ّ!
مستر فالش گۆتێ: ب كێر چ ناهێت پاشی رابوو ژپێرڤە.
فیۆنایێ تفا خۆ داعویرا و دەنگ ژ خۆ ئینا.
مستر فالش گۆتێ: تو كییی؟
(هێشتا پێ نەحەسیا بوو كو یا هاتییە مال) وێ گۆتێ: ناڤێ من فیۆنایە… (و راست چوو بەر سنگێ وی)
– تەمەنێ تە چەندە فیۆنا؟
– نەه سالن.
– تو دچییە كیرێ قوتابخانێ؟
– ئەز و زاڕۆكێت ماكماهونی پێكڤە هەڕۆ سپێدێ ب پاسێ دچینە باژێرێ تاریك.
مستر فالش بەرێ خۆ دا ژ دەرڤە و گۆتە دەیك وبابێت فیۆنایێ: ئەز نزانم هوون دێ چەوا چنە باژێرێ (بالیدالا)؟!
بۆ فیۆنایێ ئەڤە پسیارەكا نەخۆش بوو، لەوما دەست هاڤێتە دەستێ بابێ خۆ و گۆت: ما بۆچی هوون ناچنە ئێرلەندە، یان ژی ئەمریكا، یان ئوسترالیا، ل وێرێ كارێت پاقژ هەنە.
دەیكا وێ گۆت:
– ما من هەمی گاڤا نە دگۆت، دا بۆ خۆ ژ ڤێرە بچین.
– من نەڤێت بچینە بالیدالا.(فیۆنایێ گۆت)
– ژ ئەڤرۆ پێڤە، دێ تە ژوورەكا تایبەتی ل بالیدالا هەبیت، ما دلێ تە یێ پێخوش نینە؟ ڤێجا تو د لێنانگەهێ ڤە نانڤی.
– من نەڤێت بچینە بالیدالا، یان ژی ئەمریكا، یان ئوسترالیا، من دڤێت ل گلێڤێن بمینین.
– دڤێت تو خۆ بێدەنگ بكەی، مایێ خۆ تێنەكە، جهێ ژیانێ ل ڤێرە نەمایە، دڤێت نهۆ ئەم باركەین.(دەیكا وێ ب ئاجزیڤە گۆت).
بابێ وێ دەستێ خۆ ب سەرێ وێدا هینا و بر و گۆتێ: وەرە داپیچەكێ بچینە ژ دەرڤە.
ژ دەرڤە ڕوژێ هەلاتبوو، گوندێ گلێڤێن د ناڤ تیرۆشكێت خۆ دا نخافتبوو.
ل دویر گەمیەكا ماسیا دیار بوو، بەرامبەری مالا ماكماهونی ژی، جیمی و نێسایێ یاری دكرن. ب رێكێڤە فیۆنایێ هزر كر كانێ نهێنییا خۆ بۆ بابێ خۆ دەربارا وی خانیكێ بەری دوو هەیڤا بۆ خۆ د ناڤ وان حەلانێت لبەر ئاڤێ دا دیتی بێژیت یان نە.
بابێ وێ گۆتێ: من ژی دڤێت ژ ڤێرە نەچم، لێ چ رێكێت دی نینن.(وەسا دیار بوو كو بابێ وێ پتر یێ بۆ خۆ دبێژیت ژ وێ). فیۆنایێ ددلێ خودا بڕیاردا كو نهێنییا خۆ بۆ بابێ خۆ نەبێژیت، داكو پتر ئاجز نەبیت.
– فیۆنا، فیۆنا (هەردوو زاڕۆكان، نێسا و جیمی گازی كرێ).
بابێ وێ گۆتێ: هەڕە نك هەڤالێت خۆ، ئەز و دەیكا تە ژی، دێ چین مالێ لێك دەین، داكو باركەین، فیۆنایێ نهێنییا خانیكێ خۆ بۆ وان ژی نەگۆت.
– دویر نینە ژ ڤێرە باركەین. (نێسایێ ب مەزنی ڤە گۆت)
– باشە، بۆ كیڤە؟
– بۆ ئوسترالیا.
– چەند خۆشە بۆ هەوە.(فیۆنایێ ئەڤە گۆت و بەرێ خۆ دا خانییێ خۆ یێ زەر و دەرگەهـ شكەستی)
باژێرۆكێ گەنی
ل بالیدالا، ل هەمی جها بێهنا ماسییا ژێ دفڕیت. فیۆنایێ دفنا خۆ گرت، ئەڤ بێهنە نە وەكو وێ بێهنێ یە یاكو ل گلێڤێن.
– نە، بێهنا ماسییێت گەنی و ڕزی ژ هەمی جها دچیت.
– بلا كەیفا تە بهێت فیۆنا، كو نهۆ ئەز و بابێ تە خودان كارین و ئەم پێ دژین.
ئەڤە چوار هەفتی یە، ئەوا مالا خۆ هینایە بالیدالا، لپشت ڕێزەكا خانیێت كەسك، كارگەها ماسییانە، دەیك وبابێت فیۆنایێ ل وێ كارگەهێ كار دكەن، خەلكێ باژێڕی هەمی ل كارگەها ماسییا كار دكەن، یان ژی ل كارگەها توڕێت ماسییا.
قوتابخانە ژی دكەڤتە ب رەخ كارگەها ماسییا ڤە فیۆنایێ حەژ ژ ڤێ قوتابخانێ نە دكر، چونكی بێهنا گەنی دهاتێ، هەروەسا حەژ ژ مامۆستا و قوتابییان ژی نە دكر، ئەوێت ل گەل ڤێ بێهنا پیس ڕاهاتین و گونجاین.
– فیۆنا؟ (ئەڤە دەنگێ مامۆستای بوو گازی كرە فیۆنایێ) تە نەڤێت پەرتووكا خۆ ڤەكەی؟
فیۆنایێ سەرێ خۆ راكر، دیت كو مامۆستا یێ ل بەرامبەری وێ.
– فیۆنا ئەم یێ ل لاپەڕە (33) وانا دووێ.(ل پشت وێ بوو لیقەلیقا قوتابییەكی).
– بریان، چ هەیە، تو دكەیە كەنی ؟ (مامۆستای ب كەرب ڤە گۆتە بریانی)
فیۆنایێ پەرتووكا خۆ ڤەكر و دەست ب خواندنێ كر، وێ باش نە خواند، هەرچەندە بەری نهۆ ب خواندنێ یا باش بوو.
مامۆستای گۆتێ: پیچەكێ ل مال بخوینە دێ باش بی.
دەمێ بێهنڤەدانێ ب سەرڤەچوو، لێ فیۆنا ما ل كوژییەكێ حەوشا قوتابخانێ، ل ڤی جهی ئەو دشێت د ناڤ دارا ڕا پارچەیەكا بچویكا دەریایێ ببینیت، دەما ئەوێ بەری َخۆ دایە وێ پارچا دەریایێ، ژ نیشكێڤە دەنگەكی گۆتێ: هالۆ…
فیۆنا ل پشت خۆ زڤڕی, وێ (دایردرا كوننگهام) دیت، دایردرایێ گۆتێ: من دڤێت پسیارەكێ بكەم، كانێ تە دڤێت ئەم پێكڤە بچین و بهێین؟
فیۆنایێ پشتا خۆ دایێ‌َ، بێ كو پەیڤەكێ بئاخڤیت، جارەكا دی د ناڤ دارا ڕا بەرێ خودا وێ پارچا دەریایێ.
درایردرایێ گۆت: ئەم و هوین یێ ل ئێك كۆلان.
– ئەز دزانم. (فیۆنایێ ب رەخەكی ڤە گۆت).
– دەیكا من و تە لسەر ئێك قاهیش كار دكەن.
– ئەز وێ ژی دزانم، كی هەیە ل ڤێرێ ل كارگەها ماسییا كار نەكەت؟!
جارەكا دی بەرێ خۆ دا پێلێت دەریا شین.
– تە پایسكل هەیە؟ (دایردرایێ پسیار كر)، هەكە تە هەیە ئەم دكارین ئەڤرۆكە پشتی نیڤرۆ بچینە خۆشترین مەلەڤانگەها من، ب رەخ ئاڤێ ڤە.
– من چ پایسكل نینن و من نەڤێت بهێمە مەلەڤانگەها تە. (فیۆنایێ ب دوو رویێت ترش ڤە گۆت).
ل گوندێ گلێڤێن ژی فیۆنا هەر یا بتنێ بوو، یاری بتنێ دكرن، ل گەل هندێ ژی كو جیمی و نیسا ژی لێ بوون.
هێشتا وێ چ هەڤال نەبوون، كێم جارا ژ دل وێ دڤیا هەڤالەكا ب راستا هەبیت، داكو بۆ بەحسێ خانیكێ خۆ بكەت، ئەو خانیكێ كەس پێ نەزانیت.
گاڤا دەرسا چارێ تەواو بووی، فیۆنا ما د پۆلا خۆڤە، هەتا دایردرا و هەمی ل پێش چاڤێت وێ بەرزە بووین، ژ نوی رێیا مال گرت.
ڕۆژێ هەلاتبوو و دنیا یا گەرم بوو، ژ بەر هندێ، بێهنا ماسییا ژ هەمی جها بلند دبوو، گاڤا فیۆنا دبەر كارگەها ماسییا ڕا بۆری، وێ دفنا خۆ ژ بەر بێهنا پیس گرت.
– ئەرێ كچا من، تە ب ڤێ بێهنا پیس نەخۆشە ؟ (وێ ژنكا لبەر دكانا سەوزەواتا، ئەوا دكەفتە بەرامبەری كارگەها ماسییا، گۆتە فیۆنایێ).
– بێهنا پیس ژ ڤێرە دهێت.(فیۆنایێ گۆتێ )
– بەلێ، بەلێ. (ژنكا خودانا دكانێ ب كەنیڤە گۆت):
– ژ بەر هندێ دڤێت تو خۆ بگونجینی. هەكە مرۆڤ ل ڤێرە ل (بالیدالا) ما، دێ عەلمیت دێ فێری ڤێ بێهنێ بیت و ئاجز نابیت.
– من نەڤێت ئەز گەلەك ل ڤێرێ بمینم.
فیۆنایێ ئەڤە گۆت و راست چوو كارگەها توڕێت ماسییا چێ دكەت. ئەڤرۆكە دنیا یا خۆشە، لەوما كاركەرا ژ دەرڤە كاردكر، فیۆنا لبەر سیمێ كارگەهێ راوەستیا و بەرێ خۆ دا كاركەرا، وان توڕێت سپی، كەسك، پرتەقالی چێ دكرن، داكو رۆژەكێ ب هزارەها ماسی بكەڤنە تێدا.
– تە قەدەكا بەندكی دڤێت؟ (كاركەرەكی گۆتە فیۆنایێ). فیۆنایێ سەرێ خۆ چەماند.
وی كاركەری دەستهاڤێتە قەدەكا بەندكێ سپی ژ بەرویكا خۆ هینا دەر و هاڤێتە بەر فیۆنایێ و بكەنیڤە گۆتێ: خێرا د ڤی بەندكی دا هەی.
وێ ژی گۆت: سوپاس.
قەدا بەندكێ خۆ وەرپێچا و كرە د ناڤ دەستێ خۆدا و بەرێ خۆ دا مال.
فیۆنا گەهشتە بەرامبەری خانیكێ مالا خۆ، ل وێرێ گوهـ لێ بوو، كو دەیكا دایردرایێ مێڤانا وانە.
– هالۆ فیۆنا، كانێ دایردرا؟ (دەیكا دایردرایێ گۆت).
– دویر نینە نهۆ ل مال بیت .(فیۆنایێ بەرسڤا وێ دا و دەستهاڤێتە كاسكەكا شیری ژ تەزینۆكێ دەرئێخست).
– ما هوون نەشێن پێكڤە بێن؟ ( دەیكا وێ ب حێبەتیبوون ڤە گۆت).
– نەْ . (فیۆنا ب ڕەخ مێزێ ڤە روینشت و شیرێ خۆ ڤەخوار، ب هشیاری تبلێت خۆ ب بەندكێ خۆ ڕا هینان و برن و كرە گولولكەك.
– بۆچی نە ؟
– من دڤێت بتنێ بێم و بچم .
دەیكا فیۆنایێ بێهنا خۆ هەلكێشا و ئاوڕییەكا ب گومان دا كابانییا گوننگهام (دەیكا دایردرایێ).
– ئەڤ بەندكە ژ كیڤە هینایە؟ (دەیكا وێ پسیار ژێ كر)
– وەكو خەلات یێ بۆ من هاتی؟
– كێ بۆ تە كریە خەلات؟
– ما تشتەكێ نۆرمال نینە، یان ژی…؟
– فیۆنا.. ژیانا مە نە خۆش نەكە.
– من ژیانا هەوە نە خۆش نەكریە، بهێلە پیچەكێ بێهنا خۆ ڤەدەم. (فیۆنایێ دەستێ خۆ ل مێزێ دا و بەندكێ خۆ بر و چوو د ژوورا خۆڤە).
فیۆنا ژ باژێرێ بالیدالا تێر بوو، تێر بوو، هەتا بن گوها تێر بوو.
ئەو خانیكێ لبەر ئاڤێ
ئەڤرۆكە فیۆنا نەچوو قوتابخانێ، ئەوێ بێ دەیك و بابێت خۆ، بێ مامۆستایێت خۆ، رێكا گوندێ خۆ یێ بەرێ (گلێڤێن) گرت.
– رۆژ باش فیۆنا، (شوفێرێ پاسێ گۆت) دیارە ئەڤرۆكە تو نە چوویە قوتابخانێ؟ (فیۆنایێ سەرێ خۆ هەژاند )
– پاس ناچیتە گلێڤێن، هەتا گوندێ (تاریك) دێ دچیت، ژ وێرێ وێڤە دڤێت تو ب پی یا بچیە گلێڤێن.
– بیست و پێنچ دیناران. (شوفێری هێدیكا گۆتە فیۆنایێ.
وێ ژی هندی بۆ خۆ پارە خڕ كرین، هەمی دانە شوفێری.
فیۆنا چوو ل دوماهییا پاسێ روینشت، بوو خشە خشا ترۆمبێلێ ب وان جادا دا چوو خوار. دنیایا مژەوی بوو، ب زەحمەت مرۆڤی دەریا و ئاسمان ژ ئێك جودا دكرن، فیۆنا دڤێت ل دەمێ خۆ بزڤڕیتە مال، ل قوتابخانێ ژی دڤێت بێژیت، ئەز یا نەساخبوم، دویر نینە ژ ئەڤرۆ پێڤە گەلەك جارا خۆ نەساخ بكەت.
پاس بەردەوام بوو، دوو چەپێت ماین پاس دێ راوستێت.
– ((تاریك!)) دەمژمێر سێ دێ زڤڕیتە بالیدالا. (شوفێری گازیكر)
فیۆنا هاتە خوار، هەتا دەمژمێر سێ گەلەك دەم د دەستێ وێ دا نینە.
ژ ڤێرێ ب پێ یا هەتا گلێڤێن سێ چارێكێت سەعەتێ نە، وێ دەست ب رێ كر، هێشتا وەكو بەرێ بەرڕێك و ب رەخ رێكێڤە كۆرك هەبوون، فیۆنا لسەر رێكا گوندێ گلێڤێن بەردەوام بوو، هەر تشتێ وێ سەر ب گلێڤێن ددیت، وێ دنیاسی، گەهشتە بەندەرێ گوندی لسەر ئاڤێ، ل وێرێ وێ خانیێت گوندی دیتن، خانیێ ل داویێ، ئەوێ زەر و دەرگەهـ شكەستی، یێ وانە، لێ زەراتییا وی وەك بەرێ نەمایە.
سەقایێ ئاسمانی یێ خولیكی بوو، هەمی رەنگێت دی د ناڤ خۆ دا بەرزە كربوون.
ئەڤ سەقایە ب دلێ فیۆنایێ نەبوو، هێدی هێدی چوو سەر بەندەری، چ ل وێرێ نەدیت، ژ بلی گەمییەكا ماسییا، كو ئەو پیرەمێرێ ناڤێ وی (ستیڤان) تێدا بوو.
توڕا خۆ یاماسییا لسەر ئاڤێ بەلاڤ كربوو.
– ها فیۆنا، تو ب سەرەدان هاتییە گلێڤێن؟ سەقایێ دنیایێ یێ رەقە، مژومۆرانە، دێ مە د ناڤ خۆ دا بەرزە كەت (ستیڤانێ پیرەمێر گۆت)
مژومۆرانێ خۆ ژ چیا بەردا خوار، فیۆنایێ سار بوو.
– مالا ماكماهون ژی ژ ڤێرێ باركر.(ستیڤانی ئەڤە گۆت و ژ گەمییا خۆ هاتە خوار)
بەری دوو هەفتیانە، ئەوان باركری، چوونە ئوسترالیا.
– بێگومان ئوسترالیا ژ ڤێرە خۆشترە.(فیۆنایێ گۆت)
– ڤێرە یا ب دلێ تە نینە؟ (فیۆنایێ سەرێ خۆ چەماند) تە كاسكەكا چایێ دڤێت؟
– پاشی، نهۆ كارێ من هەیە.
دڤێت فیۆنا لەزێ بكەت، مژومۆرانێ ب سەر گلێڤێن داگرت، ئەو ب غار بەر ئاڤ و ئاڤ، لسەر خیزێ نەرم و سپی ڕا چوو.
نهۆ گەلەك نێزیكی خانیكێ خۆ بوو، ئەو خانیكێ ژ وێ پێڤە كەس پێ نزانیت، خۆ ب وان كەڤراڤە گرت، بلند بوو، ڕێ لێ تەنگ بوو، ل داوییێ گەهشتە كەڤرێ پانێ مەزن، ئەوێ لبەر دەرێ خانیكێ وێ. وێ مۆمكەك هەل كر، خۆ لسەر زكی خشاندە دژوورڤە، پاشی ڕابوو ژپێرڤە.
كەس ب ڤێرێ ناكەڤیت، كەس نەهاتییە ڤێرە، هەمی تشتەكێ د خانیكی ڤە وەكو خۆیە، خڕومڕێت وێ، ئامان، مەحفویر، جهـ و بالگی….هەتا ئەو پۆستكارتا گلێڤێن، ئەوا لبەر دیوارێ بەری، ل جهێ خۆ بوو، كەس نزانیت وێ ئەڤ خانیكە یێ هەی، بتنێ ئەو ب نهێنییا خۆ دزانیت.
فیۆنا لسەر مەحفویرا خۆ ڕوینشت، دەستێت خۆ ڤێڕا هینان و برن، ژنیشكەكێڤە دیت، كو هەمی تشتێت وێ یێت تەڕ بووین و ڕزین.. فیۆنایێ دەستهاڤێتە چانتا خۆ، سێڤ و وەرپێچكێت خۆ ژێ هینانە دەر و دەست ب خوارنێ كر، پاشی دەستهاڤێتە پرتووكا خۆ، ئەوا ل گەل خۆ هینای، پەرێت وێ تێكڤەدان و بەرێ خۆ دایێ، پیچپیچە ماندی بوو، چاڤێت وێ كەفتنە سەرئێك و نڤست، وێ خەونەك دیت، كو یا دپاپۆڕەكێ دا و دچیتە ئوسترالیا، دەما گەهشتینە ئەردێ هشك، بێهنا گەنییا ماسییا هاتێ، لەوما دڤیا زویكا بزڤڕیتە ڤە.
– نابیت، (كاپتنی گۆتێ) دڤێت تو ل ڤێرە، ل ئوسترالیا بتنێ بمینی، مانێ تە دڤێت تو ل گلێڤێن بتنێ بمینی، پاشی وێ دیت، كو ستیڤانێ پیرەمێر یێ د گەمیا خۆ یا ماسییاندا، گازی دكەتێ:
– مژە، مژە.. (و یێ ب دەنگەكێ بلند دكەتە كەنی)
ل ڤێرە فیۆنا بترس ژ خەو رابوو، ئەڤە چەند سەعەتە ئەو نڤستی؟ سەعەت ڤێ نەبوو، وێ سار بوو، پاس دێ سەعەت سێ چیتە بالیدالا، ئەو رابوو ژپێرڤە، لەشێ وێ یێ گران بوو. وێ ب كەرب پرتووكا خۆ كرە دچانتا خۆ دا، پاشی مومكەك هەل كر ژ نیشكێڤە ترسییا. دەستێ خۆ ل دەریكێ خانیكی گێڕا، لسەر زكی خۆ خشاندە ژ دەرڤە و پاشی ب وان كەڤرا ڕا هاتە خوار، ژ دەرڤە مژومۆران بوو، خۆ ب وان كەڤران ڕا بەردا خوار، بەرەڤ بەندەری چوو، مژومۆرانێ خۆ هاڤێتە د ناڤ جلكێت وێ دا و لەشێ وێ تەڕ كر، بلەز چوو، بەندەر دیار بوو، دەما گەهشتییە وێرێ، ژ نیشكێڤە وێ ئەو خانییێ پیڤازییێ بچویك دیت، چوو زەنگلا وی لێدا، لێ ستیڤانێ پیرەمێر دەرگەه ڤەنەكر، دوور نینە یێ نڤستی بیت.
فیۆنا ل دۆر خۆ زڤڕی، مژومۆرانێ بەندەر یێ گرتی و كریە تاری.
مژومۆرانە، مژومۆرانە، ژ بلی مژومۆرانێ چیێ دی نینە.
پاس سەعەت سێ دێ چیتە بالیدالا.
فیۆنایێ ب غار دەست ب رێ كر، كرە غار بەلێ كرە غار، چ نەمابوو گەلەك جارا بكەڤیت، چونكی وێ ئەو كۆركێت د ڕێ دا نە ددیتن، دەما گەهشتی سەعەت دوو و نیڤ بوو، پاس هات، وێ كارتا خۆ ب بێ دەنگی نیشا شوفێری دا و چوو ل جهێ خۆ یێ پشتێ ل كوژییا پاسێ ڕوینشت، وێ چاڤێت خۆ دانان سەر ئێك ئو هزرێت خۆ كرن، كو یا ل بالیدالا، دلێ خۆ ب ژوورا خۆ خۆش دكر، ئەو ژوورا دەیكا وێ ڕۆژەكێ گۆتییێ، دێ تە ل بالیدالا ژوورەكا تایبەتی هەبیت.
فیۆنا نەخۆش بوو
فیۆنا كەفتە ناڤ نڤینا و نەخۆش بوو، ئەڤە سێ ڕۆژە یا نەساخ، ئێكسەر پشتی ژ گوندێ گلێڤێن زڤڕی نەخۆش بوو، دەیكا وێ گازی دختۆری كر، دختۆر هات ب هەڤالینی ب ڕەخ جهێت فیۆنایێ ڕوینشت و چانتا خۆ یا دەرمانا ڤەكر و دەنگۆیێت (سەماعێت) خۆ كرنە گوهێت خۆ، فیۆنا (فحص) كر و گۆتێ:
– ئەردەكێ تە دئێشیت؟
– نۆ. (وێ ڕاست گۆت، چ ئەردێت وێ نە دئێشان، بتنێ یا ب خەم بوو، چونكی ژ ئەڤرۆ پێڤە گوندێ گلێڤێن ناهێتە دیتن. تشتێ خۆش یێ بتنێ مایی، ستیڤانێ پیرەمێرە، چ گاڤا ئەو ژی مر، گلێڤێن دێ مریت.
– زەحمەت نەبیت دەڤێ خۆ ڤەكە… (دختۆری گۆتێ) پاشی ئەلەمتریكەك كرە د قڕكا وێ دا و (فحص) كر، پاشی پشتا وێ ژی (فحص) كر، گولچیسكێت وێ ژی، پاشی زەختێ وێ گرت.
– گەلەكا نەساخە، چ تشتێ بڤە نینە؟ (دەیكا وێ گۆتە دختۆری)
– نۆ، چ تشتێ بڤە نینە، ئەز چ تشتێ بڤە نابینم. ( دختۆر رابوو هەمی تشتێت خۆ كرنە د چانتا خۆدا.
پاشی گۆت: باشترە تو دوو رۆژا بێهنا خۆ ڤەدەی، پاشی دێ ساخبی. ب خاترا تە.
وێ ژی گۆت: تو ب خێر بچی.
فیۆنایێ بەرێ خۆ دا دیواری و چاڤێت خۆ نقاندن، بزاڤ كر تشتەكێ خۆش بهینیتە هزرا خۆ، بەلێ یا ب ساناهی نەبوو، بەرێ هزرێت گلێڤێن دكرن.. وێ هند گوهـ لێ بوو، كو دختۆرێ دبێژتە دەیكا وێ:
– بلا گەلەك ئاڤێ ڤەخۆت، خۆ باش بنخێڤیت بەری هەر تشتەكی ژی بنڤیت.
– ئەز دبێژم نەساخیا وێ ژ بەر هندێ یە كو ژ نوی یا هاتییە ڤێرە، مانێ هوون ژ مێژە نەهاتینە ڤێرە، مانە؟
– ئەڤە نێزیكی سێ هەیڤانە.
– هاتن و چوون كار دكەتە سەر ساخلەمییا زاڕۆكان. فیۆنایێ دبەر خەوێ ڕا گۆت:
– ڕاستە، چەوا دختۆری زانی؟ پانێ قەت بەحسێ مژومۆرانا گلێڤێن بۆ نەكریە، گاڤا ژ خەو رابووی، دەیكا وێ گلاسەكێ خۆشاڤێ ب دەستێ خۆ بۆ هینا و گۆتێ:
ها ڤێ خوشاڤێ ڤەخۆ، مسوگەر تو یا تێهنی، فیۆنایێ ب هەردوو دەستا گلاس ژ دەستێ دەیكا خۆ وەرگرت و ب جارەكێ دا سەر دەڤێ خۆ.
– ئەڤە سێ سەعەتە تو نڤستی.. یا خۆش بوو؟ (دەیكا وێ پسیار ژێ كر و دەستێ خۆ ب سەریدا هینا)
– هم، هێشتا لەشێ من یێ گەرمە. (فیۆنایێ گۆت).
-نهۆ ئەز دێ بۆ تە هندەك گەرمكا دانم.
دەیكا وێ ژ جهێ خۆ رابوو و گۆت:
دا بۆ تە بێژم، بەری ڤێگاڤێ دایرادرا ل ڤێرێ بوو، دڤیا سەرەدانا تە بكەت، بەلێ مخابن تە نەڤێت تێكەلیا وێ بكەی.
– من نەڤێت تو ماندی ببی، لەوما من نەڤێت بۆ تە مێهڤانا بهینم.
– ئانكو ئەو دشێت سەرا تە بدەت.
– ئاخ، بەلێ.
-دێ گەلەك دلێ وێ ب ڤێ هاتنێ خۆش بیت.
(گاڤا دەیكا فیۆنایێ چوویە لێنانگەهێ) فیۆنایێ قەدا بەندكێ خۆ یێ سپی و كورت، ئەوێ كاركەرێ كارگەها تۆرا ماسییا بۆ كریە خەلات، ژ بن سەرێ خۆ هینا دەر.
– ئەڤە ژ كەنگی وەرە دایردرا نەهاتیە ڤێرە؟
فیۆنا نزانیت، بەلێ ئەڤە ژ مێژە وەرە، ئەڤە ژ وێ رۆژێ وەرە، ئەوا وێ ل مەیدانا قوتابخانێ نەڤیایی باخڤیت، ئەڤەی هینگێ ل گەل ئێك ئاخڤتین، گاڤا پشتی نیڤرۆ دایردرا هاتی سەرا وێ بدەت، نەساخی ژێ چوو بوو.
– رۆژ باش.(فیۆنایێ گۆت)
– رۆژ باش، من گوهـ لێ بوو كو تو یا نەساخ بووی. (دایردرایێ ئەڤە لبەر دەرگەهی گۆتێ، دیارییا وێ ژی یا د دەستی دا).
– بۆچی تو نا روینییە خوار؟ (دەیكا فیۆنایێ ل هۆلێ گازی كرێ).
دایردرایێ پیچكەكێ خۆ گرت، پاشی هێدیكا چوو سەر وێ كورسیكا ل نك جهێت فیۆنایێ روینشت.
– ئەڤە بۆ تەیە. (دایردرایێ خەلاتێ خۆ دانا سەر بەتەنیكێ وێ).
– سوپاس.(فیۆنایێ گۆت)
– تە خێرە، تو یا نەساخ؟
– گەرماتی بوو، ئەڤرۆ سپێدێ سیهـ و نەهـ پۆینت دوو بوو، بەلێ نهۆ یا كێمتر بووی.
– بتنێ گەرماتی بوو، ئو چێتر نە بوو؟
– دختۆری گۆت، من گەرماتییا هەی، چونكی مە ژ نوی مالا خۆ یا باركری.
– تشتەكێ بكەنی یە، تەدڤێت تو ل ڤێرێ بمینی، یان ژی بچییە گلێڤێن؟
– نە، من نەڤێت بچمە گلێڤێن، چونكی نهۆ كەس ل وێرێ نەمایە.
– تو ژ كیڤە دزانی، كەس ل وێرێ نەمایە؟
– بەری دوو ڕۆژا ئەز ل وێرێ بوم.
– بتنێ؟
– بەلێ، ئەز هەتا تاریك ب پاسێ چووم، ژ وێرێ هەتا گلێڤێن ب پێ یا.
– من هێشتا گلێڤێن نە دیتی یە.
-بەری ڤێگاڤێ گلێڤێن یا خۆش بوو، ل وێرێ من خانیكەك یێ لبەر ئاڤێ هەی، ژ من پێڤە كەس ڤێ نهێنیێ نزانیت. (ڕوندك ژ چاڤێت فیۆنایێ هاتن)
دایردرا رابوو ژپێرڤە و چوو بەر پەنجەركێ، ما ل وێرێ ل هیڤیا فیۆنایێ هەتا گریا خۆ بەتال كەت.
– تو چوو بوویە د خانیكێ خۆڤە؟
(فیۆنایێ سەرێ خۆ چەماند و چاڤێت خۆ ژ رۆندكا پاقژ كرن و گۆت: هەمی تشتێت من ڕزی بوون، مەحفیرێ من، نڤینێت من، بگرە هەتا پۆستكارتا من یا گلێڤێن.
– لبەر ئاڤا، من چ خانیك نینن، لێ تو دكاری جارەكێ ل گەل من بهێی، گاڤا تو ساخ دبی.
– هم، ب ڕاستی ئەزا نەساخ بوویم.
دایردرا چوو نك دەرگەهی و گۆت:
– دڤێت نهۆ ئەز بچمە مال.
– ب راستی خەلاتێ تە بۆ من هینای، گەلەك یێ هەژی بوو.
– من ئەو ژ بەرئاڤا خۆ هینا.. ب خاترا تە.
دەما دایردرا چووی، وێ هزرێت خۆ د ماندیبوونا خۆ دا كر، دەما دنڤست وێ خەلاتێ دایردرایێ دكرە د دەستەكێ خۆ دا، قەدا بەندكێ خۆ ژی دكرە د دەستێ دی دا بەلكو جارەكێ خێرەكا باش بۆ بهێت.
رەخئاڤا شالۆك -كڤان-
هەردوو كچك، فیۆنا و دایردرا پێكڤە ل پایسكلێت خۆ سواربوون و د ناڤ دارستانێ ڕا چوون، رێ یا وان یا تەنگ و نەخۆش بوو، دار و تڕاش و بیش ل ڤێرە د ناڤ ئێكرا شین ببوون، وەسا د ناڤ ئێكڕا شین ببوون، كو مرۆڤ نەشێت چاڤێ ڕۆژێ ببینیت.
فیۆنایێ وەسا هزركر، كو یا دبن ئەردی ڕا دچیت، هندی هندا تاری بوو، فیۆنا شەپرزە ببوو، ئەڤە جارا ئێكێ یە دچیتە جهێ دایردرایێ لبەر ئاڤا شالۆك، دنیا یا هوین بوو، نەساخییا وێ ژێ چوو بوو، ئەڤە سێ رۆژە دەیكا وێ بۆ وێ پایسكلەك كڕی، هەرچەندە پایسكلا وێ پیچەكێ یا ژەنگی و مەزن بوو، لێ بۆ وێ یا باشە.
-ئەم گەهشتین.(دایردرایێ ب كەنیڤە گۆت)، ئەڤە چ رەخئاڤا هەیڤ شالۆكە، یاكو خەلاتێ وێ ژێ هاتی، ئەو خەلاتێ دایردرایێ بۆ هینای دەما یا نەساخ.
فیۆنایێ چاڤێت خۆ پەرخاندن و ڤەكرن، دیت كو دەریایەكا كەسك و سۆر كەفتە بەر چاڤێت وێ، وەكو ڕوندكێت بویكان یا زەلالە. یا فرەه و زەلالە و سپی یە، ل وێڤە تر گركێت خیزی نە.
– ئەز دبێژم ڤی جهی، رەخئاڤا شالۆك. (دایردرایێ گۆت).
پاشی پایسكلا خۆ پالدا دیوارێ بچویكێ بەری، ئەو بەرێ پێلاڤێت خۆ دێ لسەر ژ پێت خۆ كەت.
– جهێ تە گەلەك ژ جهێ من جوانترە، بەلێ پا جهێ من ژی یێ جوان بوو.
– وەرە.. (دایردرایێ گازیكرێ)، ئەم دێ تشتێت خۆ بەینە جهێ وان، لپشت گركێ ئێكێ یێ خیزی، پاشی دێ چینە مەلەڤانییا. ئاڤا تەزییە بەلێ یا زەلالە.
فیۆنایێ لسەر پشتێ مەلەڤانی دكرن و بەرێ خۆ ددا پەڕندێت لبەر ئاسمانی.
هاڤینێ هەمییێ وەكو ئەڤرۆكە یا گەرم نەبوو، ل گەل هندێ، كو ئەڤرۆكە هەیڤا ئیلۆلێ یە.
دایردرایێ گازی فیۆنایێ كر:
– هێ فیۆنا… (و خۆ هاڤێتە د ئاڤێ دا) ئەم دێ شەرتانێ كەین ژ ڤێرێ هەتا نك كەڤرا.
– okey باشە.
فیۆنا ب مەلەڤانییا ژ دایردرایێ زیرەكتر بوو، بەری وێ گەهشتە كەڤرا.
– من ئەڤ هزرە ژ تە نە دكر، ئەڤە تو ل كیڤە فێر بووی؟ (دایردرایێ گۆت)
– بابێ من ئەزا فێر كریم، گاڤا مالا مە ل گوندێ گلێڤێن.
– من ژی دڤێت ئەز بزانم.
– ئەز دێ تە فێر كەم، یا ب زەحمەت نینە.
پشتی هەردوو ماندی بووین، خۆ درێژكرنە سەر خیزی، پاشی دەستهاڤێتنێ كادێت خۆ ژ چانتێت خۆ هینانە دەرێ، باجانسۆركێت خۆ شەقشەق كرن و كەڤتنە سەر.
– دڤیا ئەز بەری نهۆ هاتبامە ڤێرە.(فیۆنایێ گۆت)
– هم، من ژی دڤیا بەلێ تو رازی نەبووی، بیرا تە ناهێت، دەما من ل حەوشا قوتابخانێ گۆتییە تە؟
– وێ گاڤێ من نەدڤیا داخوازا كەسێ بجهـ بینم، من حەژ بالیدالا نە دكر.
(دایردرایێ سەرێ خۆ چەماند، پاشی لەقەك ل سێڤەكا مەزن دا)
– بابێ تە ژی یێ هۆسایە.
-ئەز نزانم. بابێ من گەلەك نائاخڤیت، چێ دبیت دویماهی كەنییا وی هەر ئەو بیت ئەوا ل گلێڤێن كری.
– هەمی كاركەرێن كارگەها ماسییا دبێژن، كو بابێ تە حەژ تێكهەلییێ ناكەت، ژ بەر هندێ ئەو ژی حەژێ ناكەن.
فیۆنایێ لسەر خیزی، لسەر زكی خۆ خشاند و گۆت:
– هەمی گاڤا بابێ من گەمییەكا ماسییا هەبوو، تو دزانی؟ ل گەل تۆڕەكا ماسییا، ل گەل گەلەك كێڤژالا، هەتا كو مالا خۆ هینایە ڤێرە، ڤێگاڤێ ژی هەرتم یێ ل هنداڤی قاهیشێ، سەرێ ماسییا دبڕیت و زكێ وان شەق دكەت و پاقژ دكەت، خوزی من ژی تێكەلییا كەسێ نەكربا.
-لێ كاركەرێت ل كارگەهێ كار دكەن، هەمی وەكو وی نە، بەلێ دكەیفخۆشن، چونكی وان كارێ هەی.
– بەلێ، بەلێ دەیكا من ژی هەمیگاڤا ڤێ دبێژیت.
– دەیكا تە پتر حەژ ڤێرە دكەت، ژبابێ تە.
– هم.. ڤێرە ب دلێ دەیكا من ژی نەبوو، لێ نەچار بوو خۆ ل گەل بگونجینیت.
فیۆنایێ خۆ قولپاندە سەر پشتا خۆ و چاڤێت خۆ نقاندن، بێهنەكا خۆش هەردوو بێ دەنگ بوون، ژنیشكێڤە دایردرا رابووڤە و گۆت:
– ئەز دێ چم خۆ ئێخمە ئاڤێ ڤە، تو دێ هێی؟
پیچەكێ فیۆنایێ خۆ ڤەهێلا، پاشی ئەو ژی دویڤرا چوو، بەلێ ڤێ جارێ مەلەڤانیێت وێ وەكو جارا ئێكێ دخۆش نەبوون، چونكی هزرا وێ ل نك بابێ وێ بوو.
دەما زڤڕینە مال، دەیكا وێ گۆتێ:
– دەمەكێ خۆش هەوە بۆراند؟ (فیۆنایێ سەرێ خۆ چەماند)
– بۆچی تو یاخەمگینی؟ (دەیكا وێ گۆتێ)
– ئەز ژی نزانم.
دەیكا وێ بێهنا خۆ هەلكێشا وگۆت:
– من هزر كر، كو نهۆ تو ب هەڤال كەفتی، بەلێ دیسان تو یا بتنێ یی.
– ئەز دهزرینم، كو دایردرا هەڤالا منە.
فیۆنایێ ئەڤە گۆت و چوو د ژوورا خۆڤە، بەندكێ خۆ ژ بن بالیفكا خۆ هینا دەر و باش بەرێ خۆ دایێ، دیت كو یێ خولیكی بووی، هندی هند دەستێت ڤێڕا هاتین و چووین.
بۆچی خێر د ڤی بەندكی دا هەیە؟
بۆچی بابێ من نەشێت خێرێ بهینیت؟
وەكو هەموو ئێڤاریێت هەینی، شیڤا وان ماسی و پتاتێت قەلاندی بوو.
– ئەز دبێژم، ئەڤرۆكە من مستەر ماكماهون ژ دویرڤە یێ دیتی. (دەیكا وێ ئەڤە گۆت، دەما وێ ماسی ژێكرا دكرن)
– ئەوان ژی مالا خۆ یا باركری. (ژ دەڤێ فیۆنایێ دەركەفت)
– بار كریە؟ تو ژ كیڤە دزانی؟
– ئەز ژی وەكی خەلكی دزانم.
– كێ ئەڤە گۆتییە تە؟(بابێ وێ گۆتێ)
فیۆنایێ ماسییا خۆ وەرگەراندە نك خۆڤە و گۆت:
– ستیڤانێ پیرەمێر، ڤان ڕوژا ئەز چوو بوومە گلێڤێن.
– چ؟ (دەیكا وێ خوارن بەتال كر)
بابێ وێ سەرێ خۆ چەماند، وەسا دیار بوو، كو ئاجز بوو.
– من نەڤێت جارەكا دی بچمە گلێڤێن.
(فیۆنایێ ئەڤە گۆت و ب گریڤە رابوو چوو د ژوورا خۆڤە)
-فیۆنا..! (بابێ وێ گازی كرێ و ب دویڤڕا چوو د ژوورا وێ ڤە و دەستێ خۆ د سەر ملێ وێ ڕا هاڤێت.
– بابۆ تو دزانی، ڤێگاڤێ بالیدالا خۆشترە ژ گلێڤێن!
فیۆنایێ ئەڤە گۆتە بابێ خۆ، پشتی رۆندكێت خۆ پاقژ كرین.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* نڤیسەر د چەند رێزەكاندا:
رێناتە ئارێنس كرمەر Renate Ahrens-Kramer ، ل سالا 1955 ێ ل باژێرێ هێرفۆرد ژ دایك بوویە، سێ سالان مامۆستایی كریە، پاشی د ئاهەنگەكا سەرێ سالێ دا، وێ و مێرێ خۆ، بڕیارا چوونا ئینگلتەرەدا، پاشی ژ وێرێ چوونە ئێرلندە، ژ هینگێ وەرە وەكو نڤێسەرەكا سەربخۆ، پییەكێ وێ ل هامبۆرگە، ئێك ژی ل دبلن.
