جێندەر ژ یەکسانخوازييێ تا هەڤڕەگەزبازيیێ

جاسم محه‌مه‌د شرنەخى

ـــ پشکا دووێ ـــ

جوداهى د ناڤبەرا تێگەهێ: جێندەرى ((Gender و ڕەگەزى (Sex)یدا:

هەتا نيڤا ساڵێن نۆتان ژى ل هەمى جهان دەمێ ڕێکارێن نیاسینا جۆرێ مرۆڤى دهاتنە کرن، ئێک ژ دوو بەرسڤان بۆ ئێک پرسیار هەبوو نە زێدەتر، ژ بلى ئەوێن پلان ل سەر ئاستێ جیهانێ و ژ بۆ گهۆڕینێن مەزن ددانان- کەسێ قەت هزر ژى نەدکر دەمەک دێ هێت تو ب کەیفا دلێ خوە ئێک ژ چەندین بژارەیان ل پێش چاڤ دێ بۆ خوە ئێکێ دەستنیشان کى، بلا ئەو چەندە بەروپشتى ڕەگەزێ تە یێ فسیۆلۆژى بتن، بۆ نموونە تو (نازدار) دشێى ل سەر فۆرمەکا ئاماژەیا خیچکەکێ ل بەر ڕەگەزێ نێر بکى ل شوینا (مێ) یان بێژى ئەز نێر و مێ هەردوو کم، یان بێژين: هێشتا ئەز شاشمۆشم (موتەحیرم)، من خوە ئێک لانەکریە، دیسان زەڵامەک – بێژین یێ ناڤى وى (ئەحمەد)- دشێت ئەو ژى ئێک ژ هەمان بژارەیان هەتا بلا بەرۆڤاژى ڕەگەزێ وى بتن، ناسناما خوەیا جۆرییا جێندەرى بدەتە نیاسین، ژ بۆ نموونە بێژت (ئەز مێ)مه‌، و ئەو ب خوە قەفتەکا سمبێلا تژى کەفا دەستى و ل گەل دەحلەکا ڕێدینا یێ ب سەروچاڤانڤە.

 ئەڤ چەندا بۆرى ئەڤرۆ یا ل بەرچاڤێن مە هەمییان زیق دهێتە دیارکرن، تەنها ژبۆ میناک دێ بەحسێ دوو نموونەیان کین:

ئێک: ل دەمێ تو بەرپەڕەکێ (ئەکاونتەکێ) فەیسبۆکى بۆ خوە چێدکى دبن مالكا پرسیارا ناڤێ تە دێ بینى ب ڕەخ بژارەیا نێر و مێڤە مالک ب ناڤنیشانێ (بژارەیێن دیتر-More Options) هەیە، دوو پرسیارێن زۆر ئنتیکە و سەیر و سەمەرێن جێندەرى هەنە، یەک ژ وان تو هەڤالناڤێ تە بڤێت بهێیە ئاماژەکرن یا گازیکرن بهەلبژێرى، تە دڤێت هەڤالناڤێ (وى – یێ نێر) بۆ خوە بهەلبژێرە، یان ژى هەڤالناڤێ (وێ – یێ مێ)، یان نەنێر نە مێ (بێ لایەن – موحاید) بۆ خوە دەستنیشان بکە!!

دوو: هەر جار د گرۆپێن هەڤالان ل سەر ل ئەپلیکەیشنا واتسئابى، دەمێ بەرسڤا نامەیەکێ ژ دەڤ برادەرەکێ من یێ زەڵام دهێت، ئەم ل سەر شاشەیێن مۆبایلێن خوە ئاماژەیەکا زۆر سەیر دبينن، ميناك: (محمد ردَّ/تْ على رسالتك واتە وى/وێ) بەرسڤا تەدا!!

ژ منڤە خواندەڤان ژ من ب ئاگەهـ و زانینن کۆ ئەڤ نویترین ئامیر و پڕۆگرام و تەکنەڵۆژیا سەردەم هەمى ژ زیرەکییا دەستچێکرینە (الذكاء الاصطناعي)ينە، تەلەفۆنێن مە هەمى (Smart Mobile)ن، ژ من و تە پتر دزانن ناڤێ ئەحمەد و ئازاد یێن کەسێن نێرن، لەیلا و نازدار یێن کەسێن مێینە، بەلێ ئەڤە ژ پێدڤیێن بەڵاڤکرن و بجهئینان هەتا دشێم بێژم ژ فەرزکرنا فەلسەفا جێندەربازیێینە ل تەڤ جیهانێ.

نها باشە تبلێن خوە دەینن ل سەر چەند خاڵەکێن جوداخوازیێ د ناڤبەرا جێندەرى و ڕەگەزیدا، کو هەتا نها هندەک مرۆڤ ژ نەزانین یان ژى ئەنقەست هەردووان وەکۆ ئێک تێڕم و زاراڤ ددەنە نیاسین:

1- ڕەگەز (سێکس) بەحسێ جۆرێ بایلۆژیێ کەسییە، زکماکە، ژ ئافڕاندنا خودایە، بێى هیچ کەسێ دەست د وێ چەندێدا هەبتن.

لێ جێندەر بەحسێ جۆرێ جڤاکییە، ئانکۆ مینا فەیلەسۆفا فەرەنسییا جێندەرخواز (سیمۆن دى بۆڤوار) گۆتى: ئینسانەک دهێتە دنيایێ (مێ) پاشان جڤاک دکەتە (ژن)، ئانکۆ ڕۆلێ ژنێ پێ دهێتە سپاردن، مینا دایکینیێ.

2- ڕەگەز ل سەر دوو جۆران دابەش دبن: یان (نێر) یان ژى (مێ)، لێ جێندەر ل سەر چەندین تەرز و جۆران گۆرەى ناسنامەیا جێندەرى دابەش دبن، هندەک ڤەکۆلەرێن ڤى بیاڤى دگەهینن (32) جۆران^([1])، ئەز قەت باوەرناکم ئەوان ب خوە دکویراتییا هزر و دلێن خوەدا باوەرى ب لەیزتن و قەشمەریکرنا ب ئەقل و لۆژيکى هەبن، دێ کا که‌رەمکن ئەڤە هندەک ژ وان 32 جۆرێن جێندەرینە:

– زەلامێ ترانسجێندەر: ئەو که‌سە یێ د ده‌ما ژدایکبوونێ ده‌ وه‌کۆ نێر هاتیه‌ دنيایێ، لێ نها وه‌ک مێ تێ ناسکرن.

– ژنا ترانسجێندەر: واتە ئەو که‌سە یا د ده‌ما ژدایکبوونێ ده‌ وه‌کۆ مێ هاتیە جیهانێ، لێ نها وه‌ک زەڵام خوە بەرچاڤ دکت.

هندەک که‌سێن ترانسجێندەر ئەو ب نشتەرگەریا گوهه‌رتنا زایه‌ندێ ڕه‌ ده‌ربازى ڕەگەزێ دیتر دبن، هندەک ژى بێیی نشتەرگەریێ ژ بۆ خوە چێبکن لێ خوە ب ڕەگەزێ بەرامبەر ددەنە نیاسین، ئانکۆ زەڵامە لێ دبێژت ئەز ژنم، یان ژنە خوە وەکو زەڵام دەتە نیاسین.

Trans person- وى/ وێ: ئەو کەسە یێ ب هەست و دەروونێ خوە دبینت، ژ ڕەگەزێ بەرامبەرە.

– مێ بۆ نێر‌: ئه‌ڤ تێگه‌هە ب گه‌له‌مپه‌ری ب FTM دهێتتە کورت کرن و ژ زه‌‌لامێن ژ ڕەگەزێ دیتر دەربازبووین، یا خوە گۆهارتێن دهێتە گۆتن.

– نێر بۆ مێ: ئه‌ڤ تێگه‌هە ب گه‌له‌مپه‌ری وه‌کی MTF دهێتە کورت کرن و به‌حسا ژنێن ژ ڕەگەزێن دی دەربازبووین یان ڤەگۆهاستى دهێتە گۆتن.

– Transsexual ترانس سەکشوێڵ: ئه‌و که‌سە یێ ژ هێلا هه‌ستیاری و ده‌روونیڤه‌ هه‌ست دکه‌ت کو ئه‌و ژ زایه‌ندێ دژبه‌رە و ب چارەسەرکرنێ ب ده‌رمان و هۆرمۆنان، و نه‌شته‌رگه‌ریێن دەرڤە ڕەنگ و سیمایێن خوە دەربازى ڕەگەزێ دیتر دکن.

– Cis Female: ئێکە د ده‌ما زایینێده‌ وەکۆ مێ هاتیه‌ دیتن و نها ژى خوه‌ وه‌ک ژن ددەتە ناسین.

Cis Male -: ئێکە د ده‌ما زایینێده‌ وەکۆ نێر هاتیه‌ دیتن و نها ژى خوه‌ وه‌ک زەلام دبینت و خوە ددەتە ناسین.

ب ڤى ئاوایى زۆر باش جوداهییا ڕەگەزى ژ جێندەرى خوەیا دبت، ئەز دشێم بێژم مەزنترین خالا جوداکەر ئەڤەبوو!

1. جوداهیەکا ڕەگەزى ژ جێندەرى ئەوە: یا ئێکێ سابتە نەگوهۆڕە لێ جێندەر گوهۆڕە هەر کەس ب کەیفا خوەیە خوە چەوا ببینت.
2. و جوداهیەکا دیتر ژ خواندنا هەردوو تێگەهان بەرچاڤ دبت: ڕەگەز جۆرەکێ بڤێ نەڤێ یێ ل سەر مرۆڤى سەپاندییە، لێ جێندەر پتر ژلایێ جڤاکیڤە هەبوونا خوە دبینت، ب ڕامانەکا دیتر، ئەو ڕۆلێن جێندەرى یێن ل سەر زەڵام و ژنان دهێنە بەشکرن مینا بەرماڵى و خودانکرنا زاڕۆکان هەتا بگەهییە ئەرکێن سەرکێشى و سەروەریی ژ جڤاکەکێ بۆ ئێکێ دیتر جوداهییەکا جێندەرى هەیە.
3. و بلا ل ڤێرێ خاڵا داویێ بت: هندى جێندەرە ب نازناڤێ (ژن هەمبەرى مێر)ڤە گرێدایە، لێ ڕەگەز بـ(نێر بەرامبەر مێ)ڤە هەلاویستییە.
4. بەرێ خوە بدیێ، ئەڤ تاتاكرن و چقچقکرنا زێدە بۆ جێندەرى ئاڵۆزیەکا مەزن هەتا د شایسەبۆنا و تەصورا وێدا پەیدا دکت، سەرێ مرۆڤى دزڤڕت هەمبەر وان پڕەناڤێن پێشنهادبۆن و ب تەعداچێکرن وەکى ب عەرەبى دبێژنێ (تەکلوفەکا) زێدە زێدە تێدا هەیە، گەلەک زێدەڕوى خودانێن ڤێ هزرا بەرۆڤاژى سرۆشتى کرینە، من ب خوە زەحمەتەکا مەزن دیت هەتا ئەز پچەکێ د هندەک ڤان جۆرێن ژ ساوێرى و خەیالیێ ژى دەربازبووین تێبگەهم، هیڤییە خواندەڤان ژ من بیرتیژتربن بزانن ئەو چ دخوینن.

 جێندەر و خێزان:

خێزان وەکۆ بۆ مە هەمییان دیار، دیسا مینا هەمى زانایێن سۆسیۆلۆژى و دەروونزان دووپاتیێ لێ دکن: كەلپیچا (لبنا) بنەڕەتییا هەر جڤاکەکێیە، هەتا نەک تەنها جڤاکێن مرۆڤان ب تنێ ب خوەڤە دگریت، بەلکى یێن هەمى گیانداران ژى.

بەریا بچین ئەوان جۆرە خێزانێن گۆرەى ناسنامەیا جێندەرى و تێگەهێن جێندەرى بەحس بکین، گرنگە بزانین هەر د بناغە دا هزرڤان و پلاندەرێن جێندەرى هەلویستەکێ نێگەتیڤ و نەرێنى و ڕەش هەمبەر خێزانێ هەبوون.

  ئەو لبنە د ناڤا هەمى خوەدى روحاندا ژ نێر و مێ پێک دهێن، پاشى زێدەبوونا دویندەهێ و گەشەبوونا مەعریفى و دەروونى و کەسایەتى و کۆمەڵایەتى دبنە ڤەڕێژا ڤێ قەوارەیا زۆر زۆر پێدڤى و گرنک ئەوا دبێژنێ: خێزان، ئەوە خوداى ژین و ژیار ل سەر ڤى ئەردى پەیداکرى سرۆشتێ کۆمەڵایەتیێ مرۆڤ و پەیدابوویێن گیاندار ب ڤى ڕەنگییە، کەسەکێ خێزان ب ئاوایەکێ دن ناسنەکریە و پێناسە نەکریە، هەتا هزرا جێندەرى یا گۆمانەوەى پەیدابووى ژ نوی ب ئاوایەکێ دویرى عەقل و زانستى سەرهەڵداى، بەریا بچین ئەوان جۆرە خێزانێن گۆرەى ناسنامەیا جێندەرى و تێگەهێن جێندەرى بەحس بکین، گرنگە بزانین هەر د بناغە دا هزرڤان و پلاندەرێن جێندەرى هەلویستەکێ نێگەتیڤ و نەرێنى و ڕەش هەمبەر خێزانێ هەبوون، وە دیارە ئەو ئارمانج و مەرەمێن وان دڤێن سەرناگرن و ڕۆناهیێ نابینن هندى ئەڤ کەڤرێ مەزن یان چیایێ بلندێ خێزانێ ل بەر سینگێ وان بیت، بەرێ خوە فەیلەسۆڤا مەزنا جێندەرێ سیۆن دى بۆڤوار چەوان بەحسێ هەڤژینیێ دکتن:

(ئەگەرێ کۆڵەتییا هەڤژینیێ ژبۆ هەردووان هەیە، لێ خاڵا جوداهیێ د ناڤبەرا ژن و مێری دە ئەوە: دویڤەلانکییا ژنێ ڤەشارتییە، چونکى بلا چەند – وەکۆ رۆخسار – ب ئازادى ڕەفتارێ ژى بکتن لێ ئەو هەر کۆڵەکریە.. ب ڕاستى نێر و مێ ژ لایێ بایلۆژیڤە قوربانن، هەردوو پێکڤە بارێ گرانێ سازییا هەڤژینیێ دهەلگرن، بەلێ ئەگەر مە گۆت: زەڵام کۆڵەداریێ هەمبەر ژنێ بکار دئینت، ئەو دتنگژت، و د ڕاستییا خوەدا ئەو وەسانە…).

د بەشەکێ ژ کتێبا خوەیا ناڤبانگ (ڕەگەزێ دن The next sex) سیمۆنێ ل دۆر “ژنا شویکرى” ب هەمان ئەڤ ناڤنیشان نڤێسیە، د دەهان بەرپەڕاندا ژ دەستپێکێ تا داویێ ئێک باشییا ب تنێ یا خێزان و هەڤژینیێ نەدیتیە و ئاماژەیەک ژى پێ نەکریە، زۆر ب ڕەشبینى و خرابى پێکئانینا هەڤژینیێ ژبۆ هەردوو ڕەگەزان دیتیە، لێ ئێکجار یا ژنێ کەمباختر دیارکریە^([2]).

هەلبەت نڤێسەرا ناڤهاتى  بەحس ل جۆرێن دیترێن خێزانێ یێن جێنده‌رخواز ژبۆ جڤاکێ دکەنە دیارى نەکریە، لەوا ژبۆ ڤى بابەتى دڤێت ئەم ل نڤێسین و هەتا دیکیۆمنتێن نویهات بگەڕین، کا خودانێن وان چەند جۆران ژبۆ خێزانێ دبینن و کا ئەو جۆرە چنە؟!

هەتا نیڤا دەهکێن داویێ ژ چەرخێ بێستێ، قەت د خیالدا ژى مومکنە نەبوو ئەڤ پڕسیارا بۆرى یا ل دۆر ژمارەیا جۆرێن خێزانێ هاتبایە کرن، لێ ل ساڵا 1994 و 1995 وەرە پشتى گرێدانا هەردوو گونگرەیێن (قاهیرە) و (بیجین) ئەوێن بەحسێن وێ د ڤێ ڤەكۆلینێدا هاتینە کرن، چەندین گاڤ و هەوڵ هاتنە هاڤێژتن، ئەو خێزانا سرۆشتى یا ئێکانە ئەوا قابلى جۆراوجۆرکرنێ نەى، بهێتە هەلوەشاندن و سەر ژنوى بهێتە پەیکەرکرن و چەندین چق ژێ بهێنە جوداکرن، ئەگەر ڕێزبەندییەکا مێژوویى پەیڕەو بکین گرنگە ژ بەڵگەنامەیا  کۆنگرەیێ قاهیرە دەست پێ بکین، ب ڕاستى ئەو تەکەست دکت: “هندى حکۆمەت و ڕێکخراوێن نێڤدەولەتى یێن حکۆمى و نەحکۆمى و ئاژانسێن پارەپێدانێ (تەمویلێ)، و سازیێن لێکۆلینان هەمى داخوازکرینە ژبۆ وێ یەکێ ئەو پێشینیێ بدەنە ڕێسیرچ و ڤەکۆلینێن گرێداى پەیوەندیێن د ناڤبەرا ڕۆلێ ژنێ و پێگەیێ وێ دا، دیسا یێن کریارێن دیمۆگرافى و گەشەکرنێ ژى، و ژ بیاڤێن ڤەکۆلینێ یێن بنەڕەتى ئەوە: گوهاڕتنا پەیکەرێن خێزانینە”^([3])!

دڤێت دوو هێلان ل بن دەستەواژه‌یا ” گوهاڕتنا پەیکەرێن خێزانی” دانین، واتە گازیا مەزنترین سازییا جیهانى (UN)ێ ب ڕاشکاوەیى ژبۆ ڕاکرنا تێگەهێ کلاسیکیێ خێزانێیە، کو ژ هەڤژین و هەڤژینەک دن: یەک ژن و یێ دیتر زەڵام پێکهاتییە، و دانانا چەندێن جۆرێن دیترێن خێزانێ، تشتێ خەتەرناک ل ڤێرێ ئەوە ئاڕاستەکرنا لایەنێن ڤەکۆلینان هاتیە کرن ژ بۆ مەرەمێن تایبەت، ئەڤە وان کارەساتێن مێژوویى دهینن ل بیرا مە، دەمێ ب فەرمان و ئاڕاستە زانست و ڤەکۆلینێن زانستى ژ هێلا وان یا ڕووت يا (موجەڕەد) هاتینە دەرئێخستن، کرینە دخزمەتا سیاسسەتێدا، میناک: ل سەردەمێ بەڵاڤبوونا هزرێن نازى ئەوێن ب به‌ستنا بۆچۆنێن هندەک زانایان مینا (Hans.F.K.Gunther, 1891-1968) هیتلەرى و نازییان سیاسەتا خوە بڕێڤە دبرن، ئەو زانایە و ژمارەیەکا هەڤالێن وى يێن نۆژدار هاتنە بالباسيكرن (خزمەتئێخستن) ژبۆ پاڵپشتی و پەسەندکرنا هزرێن پیچ و هیچێن وەحشیگەریێن ئەدۆڵف هیتلەرى و نازییان، ئەوێن بووینە سەدەما مەرگەساتێن ئینسانى و خوینڕژییا دەهان ملیۆنان ژ مرۆڤان، وە دیارە هۆسان مێژوو خوە دوبارە دکت، یێن ب ئاشکەرایى دبێژن: گەلى ڤەکۆلەران ل دۆر پەیکەرسازییا خێزانێ وەرن سەرکى بادن، زمانحال دبێژت: خیانەتا زانستى ئەنجام بدەن!!

ئەڤ سەر ژنوى پەیکەرکرن و کار ل سەر پەیداکرنا جۆرەها خێزانان، نەک د بەڵگەنامەیا ناڤهاتى ب تنێدا خوەیابوویە، بەلکى ئەڤ ب بەردەوامى هاتیە پەیڕەوکرن، دا نموونەیەکا (بەڵگەنامەیەکا) دیتر ژ ناڤبەرا چەندین نموونەیان ژبۆ خواندەڤانێن ڤێ ڤەکۆلینی بهینم، هەر ئەو ژى ب ئاشکەرایى و ڕاشکاوانە بەحس ل هەلوەشاندنا فۆرمێ خێزانا سەلیقەیی (نەمەطى) دكت و چەندین جۆرێن خێزانان یێن ژ ڕێ دەرکەفتى و ڕەگەزبازى ڕێز دکت، دا پێکڤە تەماشەى ڕاپۆرتا نەوتەوەیێن ئێکگرتى بکین،  یا ب ناڤێ: “گوهارتنا خێزانان ل یەکێتییا ئەورۆپا: ڕەوت و کاریگەریێن سیاسى (Changing families in the European Union: trends and policy implications) ئەوا ل 2015 هاتیە بەرهەڤکرن” کا ل دۆر ڤێ پرسێ چ دبێژت:ئەڤێ ڕاپۆرتا شڕۆڤەکارى – تەحلیلى- ل بەشەکێ خوەدا ل ژێر ڤى ناڤنیشانى: ( Links of socio-economic trends and family changes – پەیوەندیێن پێگڤەگرێدانێ د ناڤبەرا ئاڕاستەیێن ئابۆرى و کۆمەڵایەتى و ناڤبەرا گوهەڕینێن خێزانى) چەند جۆرەکێن خێزانێ یێن جێندەربازى بەرچاڤکرینە و ژ وانان^([4]):

1. Living-apart-together relationships- پێکڤەژیان، واتە بێی زەواج.
2. Same-sex families- واتە: هەڤەڕەگەزى (نێر- نێڕ) و (مێ- مێ)
3. Single parent families ئانکۆ: خێزانێن ئێک ژ دەیبابان، نەک هەردوو.

ل دۆر ڤى بابەتى باوەرناکم کەسەکێ مینا دکتور (کامیلیا حلمی محه‌مه‌د) دویڤچوون و شرۆڤەکرن کربیت، ب بەڵگەیێن قەت حاشانەهلگر، پلان پەیڕەو و سیاسەتا (UN)ێ دیارکریە، ژبۆ پەیداکرنا جۆرەها خێزانان Various forms of Families و سەپاندنا وەرگرتن و دانپێدانێ وێ هزرێ ل سەر جیهانێ هەمیێ ب تەڤ فۆرمێن خێزانێ یێن فەرزکرینە، ئەڤە دەقەک ژ وێ سەپاندنێیە: (families in all their various forms, need to be recognized, targeted, strengthened, and supported)^([5]) ئانکۆ: فەرە دانپێدان ب هەمى “جۆرێن خێزانێ” بهێتە کرن.

خێزان ب تێگەهێ نوویێ نێڤدەولەتى ئەوە زێدەتر ژ مرۆڤەکێ ل جهـ و خانیەکێڤە ژیانا خوەیا غەریزى و سکسى و کۆمەڵایەتى ل گەل هەڤ بۆ ماوەیەکێ یان بەردەوام پێکڤە بۆرینن، ڤێجا ئەو دوو کەس یان زێدەتر جۆتڕەگەزبن یان ژى هەڤڕەگەزبن.

     ب ڕاستى پێناسەیا خێزانێ یا نەتەوەیێن هەڤگرتی پەیڕەوکرى و بزاڤێن خۆرت هاتینەکرن و یێن دھینە کرن و یا تیر ل بنى دمینت، دا ل سەر دنيایێ هەمیێ ببتە ئەرکەکێ بڤێ نەڤێ تشتەکە سەرسۆرمانە، و بلا چەند کەلچەر و ناسنامە و ئایین و ڕەوشتێن گەل و نەتەوەیێن جیهانێ ئەڤێ چەندێ قەبیل نەکەن ژى لێ ئەڤە وەکى فەرمانەکا بلند ژۆردا دهێتە خوار، خێزان ب تێگەهێ نوویێ نێڤدەولەتى ئەوە زێدەتر ژ مرۆڤەکێ ل جهـ و خانیەکێڤە ژیانا خوەیا غەریزى و سکسى و کۆمەڵایەتى ل گەل هەڤ بۆ ماوەیەکێ یان بەردەوام پێکڤە بۆرینن، ڤێجا ئەو دوو کەس یان زێدەتر جۆتڕەگەزبن یان ژى هەڤڕەگەزبن، دێ جارێ بەرێن خوە بدن ڤان تەرزێن خێزانێ یێن ژ نوى دەردێخستین:

1- خێزانا زەڵامەکێ زگۆرد بێ ژن.

2- خێزانا ژنەکا بێبنتار بێ مێر.

3- خێزانا زگۆردەکێ یێ “زڕکور” هەیین (له أولاد بالتبني)

4- خێزانا ئافرەتەکا بێبنتار يا “زڕکور” هەیین (لها أولاد بالتبني).

5- خێزانێن نێربازان (زەڵام و زەڵام)

6- خێزانێن مێبازان (ژن و ژن)

7- خێزانێن عاشقان بێی هەڤژینى.

8- خێزانێن پڕە بەربابى (پیر و باپیر، دەیک، کۆر)

9- خێزانا باپیر و پیرێ، یا جاران کۆر و کچ سەرەدانا وان دکن

10- خێزانا بەردیان (تەلاق تێدا چێبووى)، جاران کوڕ و کچ سەرەدانێ بۆ دکن.

11- خێزانا پیر و پیرەژنان یا هندەک زاڕۆکێن نەیێن خوە بۆ خوە کرینە زڕکۆر و زڕکچ.^([6])

          ژ ڤان هەردوو ڕاپۆرتان بۆ مە باش دیاربوو: کۆ هەرچەندە بابەت ل دۆر پەیکەرسازییا خێزان و زارۆزیچان بوون، لێ کولا خوەدییان یا مەزن و دەردێ دل و مێشکێن وان ڕژدییە ل سەر چەسپاندن و بەڵاڤکرنا ڕەفتار و کریارا لادانا سکسى ئانکۆ هەڤڕەگەزبازى ب هەردوو جۆرێن خوەیێن سەرەکیڤە: (نێربازى و مێزبازى)، ژبلى هەمى نەخشە و پلانێن (UN)ێ یێن جودا جودا، زۆر هەوڵێن دیتر ژى هەنە ژبۆ بەڵاڤکرنا ھەڤڕەگەزبازیێ ئەوا دهێتە هەژمارتن وەکۆ سەنترالا هزرا جێندەربازیێ، ل ڤێرێ ب گرنگى دزانم بەحس ل پلانەکا نهێنییا ڤى جۆرێ حەز و مەیلێن ژ ڕێ دەرکەفتی بکم یێن نها ب کورتکرتنڤە دبێژنێ: (LGBT- مێبازى، نێربازى، جۆتبازى، ڕەگەز گوهارتن).

مەزنترین پلانا نهێنییا بەڵاڤکرنا هەڤڕەگەزخوازیێ  ل ڕۆژهەلاتا ناڤەڕاست:

چەند پلانێن مەترسیدارێن نهێنى ژ پرۆگرامێ مەزنێ هەردوو چالاکڤانێن بیاڤێ ھەڕەگەزبازیێ: (هونتەر مادسن) و (مارشال کیرک) (Marshall kirk  و Hunter madsen) دانایین هاتییە وەرگرتن، د کتێبا وان هەردووان یا (440) بەرپەڕى ب ناڤبانگدا: (پشتى تەپێ)” “After the Ball: How America Will Conquer Its Fear and Hatred of Gays in the 90s”^([7])، چەوان ئەمریکا ل سەر ترس و کەرب و کینەیا هەڤڕەگەزخوازان ل ساڵێن نۆتان دێ زاڵ بتن” پیلان ب فرەهى دیارکرییە، نیڤشکێ وێ ژى پشتى سەرکەفتن ل دەهکێن داویێ ژ چەرخێ بۆرى ل ئەمریکا بجهـ هاتى بوویە شەش پلانێن نهێنى تایبەت ب بەڵاڤکرنا (LGBT)ڤە ل ڕۆژهەلاتا ناڤین و جیهانا ئیسلامى^([8]):

پلانا ئێکێ : هندى بشێى  ب دەنگێ بلند گەلەک گەلەک بەحسێ هەڤڕەگەزبایی بکە.

مەبەست ژ ڤێ خاڵێ نەهێلانا هەستییارێیە ل ناڤ خەلکێ، هەتا ببت ڕایا گشتى، تا موسلمان ژى کا چەوان حەزێن وان جودانە ژ بۆ جۆرێن چکلێت و شریناهییان، وەسا سرۆشتى لێ بهێت هندەک بێژن: من حەز ل هەڤڕەگەزێ خوە هەیە، نەک ل ڕەگەزێ دن یێ هەمبەر. 

کلیلا نەهێشتنا ڤێ هەستیاریێ بریتییە: ژ پێشکێشکرنا هەڤڕەگەزبازان و دوو ڕەگەزخوازان و ڕەگەزگۆهۆڕان ب ڕێکا سەنتەرێن ڕۆشنبیری و فلمێن تەلەڤزیۆنى و موزیک و کتێبان وەکۆ مرۆڤێن زۆر ئاسایی، ئەڤە ژى دبتە ئەگەرێ ب لەز ڕێڤەچۆنا پرۆسەیا ئاساییکرنا هەڤگەزبازیێ و نەهێلانا هەستیاریێ دەربارەى لادانی سێکسی ب هەمى جۆرێن وێڤە.

پلانا دووێ: دڤێت هەڤڕەگەزباز و دووڕەگەزخواز و ڕەگەزگوهۆڕ وەکو قوربانی بهێنە نیشاندان، قەت نە وەکۆ گرۆپەکێ هەڤڕکێ دژوار و دژبەر،  د سەرێ موسلماناندا ڕاستیەکا مێژوویى هەیە ژ هەڤڕەگەزبازان ب ناڤێ قەومێ لۆتى، ئەو خەلکە تەعداکەر و دژوار بوون، لێ ب پلان بزاڤەکا زێدە مەزن دهێتە کرن ئەڤ وێنەیێ سەلیقەییێ بۆرى نەمینت، وێنەیەکێ دیتر یێ کەسێن تووشى دژوارى و تەعدالێکرنێ بووین پەیدا ببیت، لەوا داخواز دهێتەکرن هەڵمەت و کەمپینە ژبۆ پارێزگاری و پاڵپشتییا وان هەبن دژى هەڵمەتێن دژمنکاریێن هەمبەرى وان هەڤڕەگەزبازان.

پلانا سیێ: مەهانەیەک بکەڤت د دەستێن وان کەسێن پارێزگارى و پاڵثشتییا هەڤڕەگەزخوازان دکن، ئەو ژى ئەڤەیە: بەحسێ (جۆرەبۆنا) د ئیسلامێدا هەى باش بهێتە کرن، کو تشتەکێ سرۆشتییە، ئەم هەمى وەکى هەڤ نەبن، لەوا ئەگەر ئیسلام کارێ لادانا ڕەگەزى (شذوذ جنسي) ب ڕەوا نەبینت، لێ جۆرەبۆن و جوداجوداهى تشتەکێ ئاسایى و سرۆشتییە.

پلانا چوارێ: جەختکرن ل سەر حەرامییا هەڤرەگەزبازیێ (LGBT)  ب هەمى ڕەنگێن وێڤە، لێ ل گەل وێ چەندى دووپاتی کرن ل حەلالی و ل “ئەرکێ” بەڕەڤانیکرنا ژ مافێن ڤى جۆرێ مرۆڤان “یێن تووشى زولمێ دبن” ژ هەر ستەمکارى و تەعداکرنا ل وان دهێتە کرن!

ئەڤە جۆرەکە ژهەسپێن ترۆجان، ب ڕاستى بەشەکێ ژ کۆمەڵگەهێ د سەردا دبن، ئەو ژى ب دیار حەرامکرنا  LGBT ، لێ دهەمان دەمدا وەسا دیار دکن کو پشتەڤانیکرن ل مافێن وان ڕەگەزبازان حەڵاڵ و ڕێکپێدایە و بەلکى ئەرکە ژى، لێ د ڕاستییا خوەدا ئەڤ پاڵپشتیکرنا هەڤڕەگەزبازیێ د هەمى ئایيناندە حەرامە و ڕێکپێنەدایە، خوداى د قورئانا پیرۆزدا گۆتییە: ( وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلا تَعَاوَنُوا عَلَى الإثْمِ وَالْعُدْوَانِ..) سۆرەتێ مائیدە: (2) واتە: (ل سەر چاکیێ ئالیکارێن هەڤدوو بن ، و ژبۆ خرابیێ هەڤکار نەبن).

پلانا پێنجێ: نیشاندانا دژبه‌رێن هه‌ڤڕەگەزبان مینا هۆڤ، زۆردار و پاشڤه‌مایان، دا وەسا خوەیا بت ئه‌و نه‌ خوه‌دی هه‌سته‌ک نازکن، دلۆڤانى ل دەڤ وان نینە، ئه‌و ژ پێشڤه‌چوونێ فێم ناکن، و بێته‌ هه‌موان هەمبەر یێن دیتر، نەشێن وان – هەڤڕەگزخوازان- قەبۆل بکن.

و ده‌ما ئه‌ڤ پێلە بلند دبت، مومکنە موسلمانێ ئاسایی شەرم بکت ل دژ کریارا نێربازى و مێبازیێ و جۆرێن دیترێن لادانا سکسى ب ڕاوەستت، دا ب ڤان جۆرە ساڵۆخەتێن بۆرى نەهێتە توهمەتکرن، هۆسا – ئەو چاڤەڕێینە – چەندەک کێم ژ موسلمانا بمینن ل سەر هەلویستێ خوەیێ دژبەر، و هێدى هێدێ دەنگێ وان ژى هەر نزم بتن.

پلانا شەشێ: ئەڤە پلانا هه‌ری خه‌ته‌رناکە: “ستراته‌ژیه‌کا‌ موکوم یا گاڤ ب گاڤ هەبیت ژ بۆ سه‌ره‌راستکرنا یاسایێن دژبەرى هەڤڕگەزخوازیێ”.

ئەڤە ئەو خاڵەیە یا ئەو لێ دگەڕن، هۆسان ل دەستپێکێ چالاکڤان و داکۆکیکارێن مافێن مرۆڤێن هەڤڕەگەزخواز ژبۆ هەڵوەشاندنا تەڤ وان یاسایێن کارێن (گەلێ لۆتى) ب تاوان هەژمارتین ڕاکەن، مخابن ئەڤ چەندە ل زۆربەیا وەڵاتێن ڕۆژئاڤا ڕوویدایە ئەوێن پێشتر تاوانبارێن ب لادانا سکسى سزاددان! و ب هندەک یاسایێن دیتر یێن پارێزەرى و پشتەڤانى ل ڤێ جۆرێ جێندەربازیێ دکن هاتنە گوهاڕتن.

هەردوو نڤسیەرێن ناڤهاتی پێشنیار دکن: ئەڤ چەندا بۆرى ب ڕێیا  ڤان ڕێکارێن ل خوارێ بهێتە بجهئینان:

1. ڕاوەستاندنا کارى ب سزایێن دینى و نیشاندنا وان جۆرە سزایان وەکۆ ڕەفتارێن وەحشیگەرى و هۆڤانە.
2. دەرخستنا یاسایێن نێڤنەتەوەیی ژبۆ هۆشداریکرن و ترساندنا ب سەپاندنا سزایان ل سەر وان دەولەتێن هەڤڕەگەزبازیێ قەدەغە دکن و خوەدى يێن ڤێ ڕەفتارێ سزاددن.
3. 3-      رێکپێدانا فەرمى ب دامەزراندنا کۆمەڵ و سەنتەر و یانەیێن تایبەت ب ڕەگەزبازانڤە و پارازتنا وان هەمى سازییان.
4. داخوزاکرن ژ حکۆمەتێن جیهانێ بهێتە کرن، ژبۆ دەرئێخستنا هندەک یاسایان وتێخستنا وان د ناڤا دستۆرێن وەڵاتێن واندا ژبۆ گره‌نتیکرنا بەڕەڤانیکرنێ ژ LGBT.
5. ڕێڤەکرنا یاسایى هەمبەر پێکئینانا هەڤژینییا مەدەنى (زواج مدني) د ناڤبەرا هەڤڕەگەزبازاندا .
6. هەوڵدان ژبۆ دەرخستنا یاسایێن تایبەت ب تاوانبارکرنا هەر بەرهەنگارییا ل هەمبەر هەڤڕەگەزبازیێ هەبتن، ئەو ژى مینا قەدەغەکرنا بەرهەنگارییا “سامیزمێ” ل سەر خاترا جوهییان، ئەڤ چەندە ل ژمارەیەکا دەولەتان یا بوویە کەتوار مینا كەنەدا و ئوستراليا و ژێرییا ئەفريکا.
7. تێخستنا هەڤڕەگەزبازیێ د ناڤا پرۆگرامێن خواندنا سەرەتایی و بنەڕەتدا، و فێڕکرنا زارۆکان ب چەوانییا ڕەگەزبازیێ، وتێگەهاندنا وان کو  ئەوان ماف هەیە و دشێن ڕەگەزێن خوە ب گوهۆڕن سەرەڕاى نەڕازەمەندییا دەیبابان ژى، و بەرهەڤکرنا چارەسەرى و هورمۆنێن تایبەت ژى بۆ وێ چەندێ.

د زمانێ سوێدی دە (Han) بۆ یێ نێرە و (Hon) بۆ یێ مێیە، لێ نها ل شوینا هەردووان (Hen) ژ بۆ مروڤێن بێ لایەن یان ژى بۆ هەردوو ڕەگەزان دهێتە بکارئانین.

•  بزاڤکرن ژبۆ نەهێلانا جوداکرنا سەرشۆ و توالێتێن تایبەت ب ڕەگەزێ نێر و یێ مێڤە، و چێکرنا توالێتێن تێکەڵ بۆ ژن و مێر و کوڕ و کچان ل جهێن گشتى.
• قەدەغەکرنا جوداکرنا زمانى د ناڤبەرا نێر و مێیان دە، ئانکو بۆ میناک: (He , She)، (وى ، وێ) نەمینت، ببنە ئێک هەڤالناڤ، هەڤالەکێ من یێ نۆژدار ل سوید ئاکنجییە دبێژت: “د زمانێ سوێدی دە:(Han) بۆ یێ نێرە و (Hon) بۆ یێ مێیە، لێ نها ل شوینا هەردووان (Hen) ژ بۆ مروڤێن بێ لایەن یان ژى بۆ هەردوو ڕەگەزان دهێتە بکارئانین”.

یا ژ هەمیێ مەزنتر: جێندەرباز و پشتەڤانێن وان دبێژن: هەوڵەکا مەزن بەردەوام ددن پێداچۆنەکا مەزن د زمانان دە نەخاسمە د یێ ئنگلیزیدە بهێتە کرن، ئەڤ تاگێرییا ژبۆ نێرى (زەلامى) هەمبەر یا مێ (ژنێ)، (Man,men) ، (Woman,Women) نەمینت، چونکى ئەگەر پارچەیا نێرى ژ پەیڤا بۆ ژنێ دهێتە ب کارئانین ژێڤەببت هیچ ڕامان نامینت (تەنها دێ پارچا (wo) یا بێ مەعنا ب تنێ بهێسن، واتە: نێراتى د ڤى زمانیدە “جەمسەر و سەنتەرە”([9])ئەڤرۆ هندەک خەمخوارێن جێندەرکرنا جیهانێ یێ لێ دگەرن هەڤالناڤێ (وى) یێ زاتێ پیرۆزێ خودێ ژى بگوهۆڕن، دبێژن: بۆچى نێرە، چما نەک بێ لایەنە، لەوا زۆر هاندان هاتە کرن ژبۆ دەرخستنا “دانەیەکا “ڕاستڤەکەر” ژ ئنجیلێ ل ساڵا 1994 ب ناڤێ: (The Politically Correct Bible)^([10])!

10- تاوانبارکرنا وان خێزانان ئەوێن د ڕێیا زارۆکێن خوەدا د ڕاوەستن کو ئەو ڕەگەزێن خوە ب گوهۆڕن، و دادگەهکرنا وان دەیباب و خێزانێن هۆسان ڕەفتارێ دکن.

ئەڤ پلانێن تڕسناک د ماوێ زێدەتر ژ بیست ساڵان کار ل سەر هاتە کرن، سەرکەفتنەکا ئێکجار مەزن ب دەست خوەدیێن ڤێ هزرا جێندەرى کەفت، گوهاڕتنەکا مەزن د گێول و میزاج و د کەلچەرێ خەلکێدا پەیدابوو، ئێدێ ئەڤێ بەدڕەوشتیێ ب ئاسانى وەردگرن. 

   بەرێ خوە بدە یێ: پشتى پەقینا میدیا و ڕاگەهاندنا پرۆفیشناڵ و سۆشیاڵمیدیا و پەپۆلیست ژى ل سەر دەمێ عەولەمەکرنا جیهانێ د ڤان ساڵێن داویێدا چەند بلەز شلقافێن ئەڤێ پلانا دۆزەخى خوە ل هەمى جیهانێ دایە و پێلێن وى گەهشتینە کۆردستانا مەیا محافزکار ژى، لێ هەر ڕەوشا گەلێ مە ژ زۆربەیا خەلکێ جیهانێ هەمبەر ڤى ڕەشابێ ویرانکار باشترە، ئەگەرێ سەرەکى ژى دزڤڕن بۆ وان بهایێن مەزن و پیرۆزێن نەگوهۆر یێن دبنە بەربەستەکا ب هێز د ڕیکا خوەدەستان و خوە بدەستڤەبەردانێ، نابت ژى بەرامبەر ڤان جۆرە پلانانان خوە ڕادەستکرن هەبت، ئەو چەندە مەترسیەکا مەزنە.

 مەترسیییا جێندەربازى و LGBT ل سەر بەردەوامییا ژیانێ:

یێ بەهرەک ژ عەقلى هەبت پێدڤى ل دویڤ گەریانا بەڵگەیان نینە کو ئەگەرێ بەردەوامییا ل سەر ڕویێ ئەردى و د بنێ دەریایاندا و د ناڤا ئاخێدا ژى و بەردەوامییا هەبۆنا نفشێ مرۆڤى و هەمى زیندییان ژ گیانەوەر و داروبار و…هتد: گەهشتنا ڕەگێ نێر و مێیە، وەکى خوداى د قورئانێدا ئەڤ ڕاستییە ب دەهان جاران د قورئانێدا دوبارەکرى مینا گۆتنا وى: ((سُبْحَانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْوَاجَ كُلَّهَا مِمَّا تُنبِتُ الْأَرْضُ وَمِنْ أَنفُسِهِمْ وَمِمَّا لَا يَعْلَمُونَ..)) سۆرەتێ يس 36، واتە: (خودا ژ هەمى کێماسییان پاک و بلندە، ئەو خودایە یێ هەمى جۆت (نێر ومێ) پەیداکرین: ژ هەر تشتەکێ ئەرد ژین بکت، ژ نەفسێن وە مرۆڤان و هندەک تشتێن دن هوین نزانن چنە.

هەلبەتە هندەک تشتێن مرۆڤێ بەرێ نەدزانى چنە، بەلێ ل سەردەمێ پێشکەفتنێ دیاربوو ئەو ژى (نێر و مێنە) مینا وان هەردوو هێزێن پۆزەتیڤ و نێگەتیڤ یێن وزەیا كەهرەبێ پێ وان پەیدا دبت، لێ دەمێ نێر و نێرەکێ دى یان مێ و مێیەکا دن بگەهنە هەڤ و هەڤژینیێ پێک بهینن، و ئەڤ چەندە بەربەڵاڤ ببت دێ بتە ئەگەرێ ڕاوەستادنا هاتنا مرۆڤان بۆ دنيایێ.

دبت ئەڤە ئەگەرەکێ سەرەکێ بت خودانێن ڤێ هزرا ترسناک – وەکۆ هێزا خرابکارییا ڕەش – ل دژى هێزا رۆحى و ئينسانييا بەرفرەهـ پاڵدابن کارەکێ توند پێناڤ کێمکرنا ژمارەیا مرۆڤان ل سەر ئەردى بکن.

ژمارەیا مرۆڤان ئەڤرۆ خوە ل نێزیکى هەشت ملیار کەسان دایە، هێزێت مەزن ئەوێن سەرکێشییا مرۆڤایەتیێ دکن هەر ژ کەڤندا و نەخاسمە نها ب زێدەبوونا زەبەلاح تەنگاڤن، چونکى پیڤەرێن وان تەنها ماددینە؛ لەوا هەمى قەناعەتا وان ئەوە: کو دڤێت ئەڤ ئەردە بۆ جۆرێ ب هێز بمینت، یێن لاواز و کێژ بەڵا وان ژ مرۆڤایەتیێ ڤەببیت، دڤێت ئەرد ژ وان بهێتە پاقژکرن، کا چەوان گرنگ و پێدڤیە باخچە ژ دەغەلێ بهێتە ئادەکرن و خلاس کرن.

ئەڤرۆ ژى بهێز بەحسێ بیردۆزا (ملیارا زێڕین) دهێتە کرن، واتە: ملیارەک مرۆڤان ب تنێ بمینت، هەر چەندە تيۆرا پیلانێ( نظرية المؤامرة) گەلەک سەنگا خوە د پیڤەرێن زانستیدا نینە، لێ جاران هەبوونا خوە هەیە، نەخاسمە ئەگەر بەڵگە و نیشان و شۆنمای ل سەر هەبوونا پیلانەکێ دیار بن، وى دەمى نابت مرۆڤ سەرێ خوە مینا نعامێ بکتن د ناڤا خیزێ ڕە و هەمى نیشانا ئینکار بکت، وەکى دبێژن: چ دویکێل بێ ئاگر نینن، ئەڤرۆ دويكێلا ڤێ بیردۆزا (ملیارا زێڕین( گەلەک یا بلند دبت و بەریا چەند ساڵەکان ژى پەرتۆکەک ژ لایێ ئەدیب و فەیلەسۆفێ عیراقى (محمد کامل الجهلاوى)ڤە هاتیە دانان ل دۆر بابەتێ کێمکرنا مرۆڤان ب ناڤێ : (المليار الذهبي الهالكون والناجون – وەندا و ڕزگاربووین، چاپا -1- 2016ز)^([11])  دەرکەفتییە.     

هەلبەت هەوڵێن کێمکرنا مرۆڤان نەک ب شێوەیێ هشکرنا سەرۆکانییا زێدەبوون و زایینێ ب ڕێیا بەڵاڤکرنا سکسێ هەڤڕگەزبازیێ و LGBT ب تنێیە، بەلکى چەندین ڕیێن دن ژى یێن داینە بەر، مینا هەلکرنا ئاگرێن شەرێن بەرئاتافێن جیهانى و بەڵاڤکرنا ئێشێن کۆژەک وەکى ڤایرۆسێ کۆڕۆنایێ و یێن ژ کوڕۆنایێ ترسناکتر ژى.

لەیزتن ب چارەنڤێسى ملیارەهان مرۆڤان پلانەکا کەڤنا- نوییە، بەڵاڤکرنا هەڤڕەگەزبایێ قەت گومان تێدا نینە، دێ نفشێ مرۆڤان ئۆتۆماتیکى و بلەزەکا مەزن کێم کتن.

ئەقلێ من ژى وەکى یێ گەلەک خواندەڤانێن هێژا ب زەحمەت بشێت ڤێ پیلانا نەمرۆڤانە و وەحشیگەرى باوەر بکت، لێ دەمێ مرۆڤ گوهـ لێ دبت ئێکێ مینا خوەدیێ مایکرۆسۆفتێ (بیل گیتس)ى کو دبێژن: ئەڤە سەرەکێ مەزنە ئەڤرۆ مرۆڤایەتیێ ب ڕێڤە دبن، ئەوى ل 18-2-2023 ب ئاشکەرایى مرۆڤایەتى ئاگەهدار کر: “دڤێت خوە ژ بۆ پەتایەکا مەزنتر ژ کوڕۆنایێ ئامادە بکت”^([12])، واتە لەیزتن ب چارەنڤێسى ملیارەهان مرۆڤان پلانەکا کەڤنا- نوییە، بەڵاڤکرنا هەڤڕەگەزبایێ قەت گومان تێدا نینە، دێ نفشێ مرۆڤان ئۆتۆماتیکى و بلەزەکا مەزن کێم کتن، ل ڤێرێ جیهانا پێشکەفتى ل ڕۆژئاڤایى نەخاسمە ئۆرۆپا کەفتیە سەر ڤێ هێلێ چونکى وەکى دیار ئەڤە یا بۆیە کێشوەرێ پیر، گەنج و زاڕۆک زۆر کێمبووینە و ژناڤدا هاتیە خلولەکرن ب مشخەتبوویێن موسلمانێن رۆژهەلات، دیمۆگرافییا وێ و دیسان کەلچەرێ وێ ژى د مەترسیا حەلیانێ یان ژى لاوازیێ دانە، ژ ئەگەرێ زێده‌بوونا دایکبوونا زارۆکین وى خەلکێ بونيات رۆژهەلات و پاشى بووینە خەلکێ ئۆرۆپا ب ناسنامە، لێ ب ڕەوشەنبیرى و کەلچەرێ رۆژئاڤایی زۆر داخبار نەبووین و تەڤلیهەڤ و دەمج نەبووین، هندى ئەو وەڵاتە هەوڵ ددن ڤان ئاکنجییان تەڤلیهەڤ بکەن، لێ کارتێکرنا وان هەوڵان زۆر زۆر کێمە، واتە گوهاڕتنا دیمۆگرافیێ حەتمی و بڤێ نەڤێیە، لەوا پلانا ئۆرۆپا یا ستراتیژیک ئەڤەیە:

هەڤسەنگییا تیرى و چڕییا ئاکنجیبوونێ  د ناڤبەرا ڕۆژهەلاتا ناڤێن و ئۆرۆپا ژلایەکێڤە، و ژلایەکێ دن دناڤا ئۆرۆپا ب خوەدا د ناڤبەرا خەلکێ ویێ ڕەسەن و ناڤبەرا خەلکێ ژ نوى بوویە ئۆرۆپیڤە بهێتە پەیداکرن.

ئەڤە ل ئۆرۆپا، ل ئاسیا ژى مەزنترین وەڵات کو چینە باش تەڤلى پلانێن جێندەرى و سەنتراڵا جێندەرى (LGBT) بوویە، چونکى سەرەڕاى یاسایێن توند و دژوارێن زاڕۆکەک – یان ب گەلەکى – دوو زاڕۆک بۆ هەر خێزانەکێ، لێ سەرەڕاى وێ یەکێ هەر یا بوویە زەریایا مرۆڤان، وەکۆ یەئجۆج و مەئجۆجان لێ هاتیە، خەلکێ چینێ خوە ل نێزیکى ملیار و نیڤەکێ داییە، ژبەر وێ یەکێ ئەو ژى هەر ژ ساڵا 1995 ب سەرسەخت بوویە هەڤپشکێ ڕۆژئاڤایى ل چەسپاندنا پلانێن جێندەرى و هەڤڕەگەزبازیێ، پێناڤ زێدەبوونا مرۆڤێن چینى سنۆردار بکتن، هەلبەت ژبلى بیردۆزێن کۆمۆنیزم و مەتڕیالى و ماوتسینیزم و پیڤەرێن ماددى ئەوان باوەرى ب چ بهایین غەیبى و ڕۆحى و خودایى نینە، کو خودا رزقێ هەمى خوەدى رۆحێن بهێنە ژیانێ دێ دتن!

ئەڤ هەڤیرێ جێندەرى زۆر ئاڤێ ڤەدخۆت، گەلەک یێ بەرفرەهە، لێ بیاڤ د ڤێ كۆڤارا هەژیدا نینە نڤیسەر زۆر بەرپەڕان شین و ڕەش بکت، لەوا دێ ب تەوەرەکێ گرنگ ڕیسێرچا خوە ب داوى هینم، ئەو ژى دێ ب بەرسڤا ڤێ پرسیارێ بتن:

 ئەرێ گەلۆ جێندەر بژارەیە، یان ژى زۆرپێکرنەكا بڤێ نەڤێ و ئیلزامییە؟

    هەر کەسێ چەندەکا کێم ل سەر جێندەرى و پلان و ڕێکارێن وێ لێگەریانێ بکت، یان ژى تەنها ل دۆر وێ بخوینت، دێ باش زانت بەرسڤ: بەلێ ئیلزام و سەپاندنە ژ لایێ مەزنترین هێزێن سەرکێشییا جیهانێ دکن، ئەلبەتە ب ڕێیا زەندێن ویێن ئەختەبۆتى و پیلایی پلان دهێنە بجهـ ئانین، ژ (UN)ێ بگرە و هەتا بگەهییە ئەمرازێن وان یێن سیاسى و ئابۆرى ڕێکارێن سەپاندنێ دگرنە بەر، ئەڤێن ل خوارێ هندەک بەڵگەنە، ل سەر فەرزکرنا ڕەوشەنبیرییا (LGBT) و جێندەرکرنا تەڤ جیهانێ، یان ژى ب دەستەواژەیەکا دیتر بێژین: نیشانن ل (عەولەمەکرنا جێندەرى):

1.  وەکى دیار جێندەر یێ بوویە گرنگترین پرۆژێ نەتەوەیێن ئێکگرتى.
2. 2-      جێندەر یێ تەڤلى گرنگترین بەڵێننامەیێن نێڤدەلەتى بووی:
3. ل کۆنگرەیێ مەکسیک ئەوێ ل دۆر مافێن ئافرەتى ل ساڵا 1975 هاتیە گرێدان جەخت ل ڤەکرنا دیالۆکەکا جیهانییا تایبەت ب جێندەریڤە هاتە کرن.
4. ل کۆنگرەیێ کۆبنهاگن ژى ئەوى ل ساڵا 1980 هاتیە بەستن، داخواز هاتە کرن: یاسایین کەڤن ئەوێن ل گەل “مافێن جێندەرى” نەگونجاى بهێنە ڕاکرن، هندەک دن یێن ب “کێرهاتى” بهێنە دانان.
5. –          هەروەسا کۆنگرەیێ نەیرۆبى یێ نێڤنەتەویی ل 1985 دۆزا (یەکسانییا جێندەرى-Gender Equality )   هاتە سەپاندن وەکۆ دۆزەکا جیهانى.
6. –      و پێڤە وەرە هەتا دگەهییە هەردوو کۆنگرەیێن ژ هەمییان مەزنتر ل قاهیرە چینێ یێن سالا 1994-1995 هاتینە گرێدان ئارمانج ژ وان بەڵێننامە و ڕێکەفتن ل سەر ڕێکارێن جێندەرى بوو.^([13])
7. 3-    ئەڤ پرسە یا بوویە دۆزەک ژ مافێن مرۆڤى، لێ پرسین و تا سزا ل سەر وان دەولەتێن نەیێن پێگیر ب پارازتنا ڕێنما و ئاڕاستەیێن (UN)ێ هەنە، ئەڤ چەندە ئەگەر ئەڤرۆ ڕێکخراوێن نێڤدەولەتى و یێن ناڤخویێن جڤاکێ سڤیل و یێن NGO هاتبنە تەکلیفکرن: دويڤچۆنێ ژبۆ سەرەدەرییا حکۆمەت و دەولەتان ل گەل دۆسەیا جێندەرى و “مافێن هەڤڕەگەزبازان” بکن، ڕاپۆرتێن وەرزى ژ بۆ نەتەوەیێن هەڤگرتى بلند بکن، پێخەمت هەلسەنگاندن و لێپرسین و هەتا سزادانێ ژى، لێ د ڕاستییا خوەدا ئەڤ چەندە هەر ژ کەڤندە ڕێکار بۆ دهاتنە دەستنیشانکرن، بۆ نموونە ڕێکەفتنا ب ناڤ (سیداوCEDAW-)، د ماددێ (29)ێ ئانکۆ یێ بەریا داویێدا، ل سەر دەولەت و حکۆمەتێن ئیمزا ل سەر ڕێکەفتنا ناڤبرى کرین فەرزکریە: ئەو پەنایێ بۆ دادگەها نێڤدەولەتییا لاهاى ببن، د دەمێ شکاندنا هەر بڕیارەکێ ژ (سیداو)^([14])، لێ وەسا دیارە ل داهاتێ نێزیک دێ سزا زۆر دژوارتر ژ بەرێ لێ هێن.
8. پشتەڤانییا (ئەميندارێ گشتیێ UN)ێ بۆ هەڤڕەگەزبازان، دژى هەر لایەنێ بەرهەنگار ژبۆ بەڵاڤکرنا (LGBT)، ل کۆنگرەیێ ئۆسلۆ یێ مافێن مرۆڤى ئەوێ ل 15/نیسان/2013 هاتیە بەستن، ئەمیندارێ پێشتر (بانکى مۆن)  ب دەنگێ بلند و زۆر زەلال و ڕۆهن دگۆت:

“سۆزا من ژبۆ مێبازان (Lesbians سحاقیات)^([15])، ژبۆ نێربازان (نێر-نێر Gay)، جۆتبازان (Bisexual)، و ڕەگەزگوهۆڕان (Transgender) ژى، ئەز وەکۆ ئەمیندارێ گشتیێ (UN)ێ ل گەل هەوە بم، ل بەرامبەر هەر هەژمۆن و هەڕەشەیەکێ ل دژى وە ڕاوەستم،  هەڵمەتەکا جیهانى ب هەڤپشکى ل گەل جڤاتا مللەتێن ئێکگرتى یا مافێن مرۆڤى ژبۆ ڤێ یەکێ ئەز سەرکێشییا وێ بکم، ئێدى پێکڤە دا جیهانێ بکینە جهەکێ ئێمنتر و پتر ئازاد و زێدەتر یەکسانى ژ بۆ تەڤان لێ هەى.^([16]).

شرنه‌خى:  جێندەر و ھەڤڕەگەزخوازى قەت ژ یەک ناهێتە ڤەقەتاندن، چونکى پەیوەندییەکا لۆژیکى د ناڤبەرا هەر دوواندا هەیە، (LGBT) پرسا سەنترال و ناڤۆکییا (GENDER)یە.

• وەکۆ ل پێشچاڤ ئەڤ پڕسا (Gender) و هندەک جاران ب ڕشکاوانە (LGBT) ل گەل مەزنترین کێشە و پڕسگرێکێن جیهانى و نێڤدەولەتى دهێنە گۆتۆبێژکرن مینا: دۆزێن هەژاریێ، پیسبوونا ژینگەها هەسارەیا ئەردى، ئاشتییا جیهانى، جوداخوازییا ڕەگەزپەڕێسیێ، پرسا دیمۆکراسیێ، گەشەپێدانا بەردەوام (Sustainable Development)، ئاکنجیبوون، جڤینا گۆپیتکا ئەردى…^([17])

   ل دویماهیێ دێ بێژم: پشتى دویڤچوون و لێکۆلینا ڤى بابەتى بۆ من ڕاستییەک موکوم پەیدابوو:

جێندەر و ھەڤڕەگەزخوازى قەت ژ یەک ناهێتە ڤەقەتاندن، چونکى پەیوەندییەکا لۆژیکى د ناڤبەرا هەر دوواندا هەیە، (LGBT) پرسا سەنترال و ناڤۆکییا (GENDER)یە.

پشتى جێندەر چ هەیە؟

   ئەگەر بەریا دەهان ساڵان (جێندەر) ب فیمینیزم و یەکسانخوازییا هەردوو ڕەگەزان سەرێ خوە هەڵدا بتن، لێ ئەڤرۆ گەهشتییە ڕاوەستگەهـ و قۆناغا بەڵاڤکرن و سەپاندنا ھەڤڕەگەزبازیێ.

  کا پشتى ڤێ قۆناغێ دێ بەرەڤ كیڤە چتن، بەرەڤ هەڤژینییا مەدەنى و فەرمییا مرۆڤى ل گەل تەرش و ته‌والى و گیاندارێن كەهیڤە چتن، ئەو ژى چاڤەڕێکریە، لێ ئەگەر بەرەیێ بەرهەنگاریێ سەر نەکەڤیت.

---

[1] – https://www.rozana.fm/ar/news/2020/12/24/%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D8%A3%D9%85-%D8%A7%D9%86%D8%AB%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81%D8%A9

[2] – بەرێ خوە بدە: (الجنس اڵاخر) سیمۆن دی بوفوار، ب 121-165، ژێدەرێ بۆرى د پشکا ئێکێ ژ ڤێ ڤەکۆلینێ

[3] – الأمم المتحدة، المؤتمر الدولي للسكان والتنمية، الفصل الثاني عشر، البند 12/24، ص 86

[4] – بەرێ خوە بدە: Changing families in the European Union: trends and policy implications,

         ئەڤە لینکێ ڕاپۆرتێیە ب زمانێ ئنگلیزى، ب شێوەیێ pdf هەیە: https://www.un.org/esa/socdev/family/docs/egm15/Olahpaper.pdf

[5] – United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Family, The Role of

Families and Family Policies in Achieving Inclusive Societies, 11 May 2018.

ژ د.کامیلیا حلمی محمد، المواثيق الدولية وأثرها في هدم الأسرة، بداية من تأسيس منظمة الأمم المتحدة عام 1945م وحتى مطلع عام 2019، ط1، 2020م، ص 204

[6] – سيدة محمود محمد، الأسرة والتحديات المعاصرة، بحث مقدم إلى: المؤتمر الدولي للأسرة تحت شعار (نحو دور فاعل للأسرة)، الخرطوم13، ١٥ يوليو ٢٠١١م، ص 14

[7] – ئەڤ پەرتۆکە ب شێوەیێ PDF ل سەر ئەنتەرنێنێ بەرهەڤە، بەرێ خوە بدە: After the ball : how America will conquer its fear and hatred of gays in the ’90s : Kirk, Marshall : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive

[8] – بەرێ خوە بدە:

أ-  گرتەڤیدیوا ب زمانێ ئنگلیزى ژلایێ ڕەوشەنبیر و ڤەکۆلەر دانیال حەقیقەت جۆ هاتیە تۆمارکرن: https://www.youtube.com/watch?v=tszPzIGljNc

ب – دانیال حەقیقەت حه‌جۆ: پلانی نهێنی بڵاوکردنەوەی LGBTلە جیهانی ئیسلامیدا، ، کۆردیکرن : باسیمە قەرەداغى، پێداچوونەوە: د.فاتیح سەنگاوى، سەنتەرى RSC ژمارە (37)

[9] – عبد الله الغذامي، المرأة واللغة، المركز الثقافي العربي، بيرؤت، 1977، ص 22.

[10] – https://www.amazon.com/Politically-Correct-Bible-Robert-Price/dp/1456620460

   و بەرێ خوە بدە: د.مثنى أمين، حركات تحرير المرأة، من المساواة إلى الجندر، مؤسسة نارين، أربيل ط (بدون تحديد)، سنة 2013م، ص 182

[11] – https://ar.unionpedia.org/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%83%D8%A7%D9%85%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%8A

[12] – ئەڤە لینکێ ب دەنگ و ڕەنگێ (ڤیدیۆا) لێدوانا گیتسییە: https://twitter.com/backtolife_2023/status/1494769981581627398?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1494810486134685696%7Ctwgr%5Ef0c5dc965f89f93a1fba4805a6fee7c99dc52bf2%7Ctwcon%5Es3_&ref_url=https%3A%2F%2Fmubasher.aljazeera.net%2Fnews%2Fmiscellaneous%2F2022%2F2%2F19%2Fd8a3d984d985d8a7d986d98ad8a7-d8a8d98ad984-d8bad98ad8aad8b3-d98ad8b1d8acd8ad-d8a7d8add8aad985d8a7d984-d8b8d987d988d8b1-d988d8a8d8a7d8a1

[13] -الجندر المخادع، (ژێدەرەکێ بۆرى ل پ.1) ب 56

[14] – دەقێ ڕێکەفتنا سیداو، ل 18-12-1979، سایتێ (UN)ـێ، https://www.ohchr.org/ar/instruments-mechanisms/instruments/convention-elimination-all-forms-discrimination-against-women

و مادێ (29) بڕگا (1)ـێ ب دبێژت:  يعرض للتحكيم أي خلاف بين دولتين أو أكثر من الدول الأطراف حول تفسير أو تطبيق هذه الإتفاقية لا يسوى عن طريق المفاوضات، وذلك بناء طلب واحدة من هذه الدول فإذا لم يتمكن الأطراف ، خلال ستة أشهر من تاريخ طلب التحكيم ،من الوصول إلى اتفاق على تنظيم أمر التحكيم، جاز لأى من أولئك الأطراف إحالة النزاع إلى محكمة العدل الدولية بطلب يقدم وفقا للنظام الأساسي للمحكمة.

[15] – واتە: پانپانۆکان، ئەو ژن و ژنێن خوە تێک دهەسین دا گرێ خوەیێ سکسى بشکێنن.

[16] – United Nations, Secretary-General,Secretary-General’s video message to the Oslo

Conference on Human Rights, Sexual Orientation and Gender Identity, 15 April 2013.

(translated from English)

[17] – الجندر المخادع، ژێدەرەکێ بۆرى، ب.19