سەرهەلدان نەشیا برینێن ئەنفالان سارێژ بكەت

عەلی به‌ندی

ئەم یێ بەرەڤ 35 هەمین سالیادا ئەنفالێن رەش دچین، یا ژ مە ڤە دوهی و پێر بوو، چونكو رویدانێن ئەڤێ مەرگەساتێ شوینپەنجێن خۆ كویر د ناڤ جڤاكێ مە یێ كوردەواری دا داهێلاینە و مەرگەساتێن جەرگبر پەیدا كرینە.

خەمسارییا مە هەمبەر رویدانێن كارەساتا ئه‌نفالان يا دژی مرۆڤاتییێ و رەهەندێن وێ هەمبەر قوربانییان و مالبات و خانەوادێن وانا د نزمترین ئاست دانە.

دگەل هندێ ژی، خەمسارییا مە هەمبەر رویدانێن ئەڤێ كارەساتا دژی مرۆڤاتییێ و رەهەندێن وێ هەمبەر قوربانییان و مالبات و خانەوادێن وانا د نزمترین ئاست دانە، نەبەس جڤاتا نێڤنەتەوەیی بێ دەنگ مایە، بەلكو بێدەنگییا مە كوردان ژی، چ مللەت، چ دەسهەلات، دەرهەق رویدانێن ئەنفالان و كاریگەریێن وێ، ئالۆزی كەفتینێ و نەتەوەپەرستی هاتییە پشتگوهاڤێتن، ئەڤ بێدەنگییە ژی ب شێوەكێ مەترسیدار جەوهەرێ جڤاكێ كوردی ئاشكەرا دكەت، هەر مللەتەك، هەر نەتەوەك مەرگەساتێن مەترسیدار ب ڤی شێوەی سەردا بهێن، چارەنڤیسێ وی دێ بەرەڤ ئاقارەكێ نەدیار دچیت و جڤاكەك رەشبین بیت و ئارامی تێدا نامینیت.

پشتی ئەنفالان ڤالاتییەكا مەزن د هەمی بواران دا پەیدا بوو، جڤاكێ گوندنشین هاتە شلقاندن، ئیفلیج بوو، بەرەبابەكێ نوی پەیدا بوو، نەشیا خۆ ل وارێ باب و كالان بكەتە خودان و وێ بەرپرساتییێ وەربگریت، پەیسكا خێزانا كوردەواری هاتە هەلوەشاندن، ئەو تام و چێژا ل كوردستانێ هەی ئەو ژی نەما، گرێدانا تاكەكەسێ كورد ب عەردێ باب و كالان ڤە ل ئا ستێ پێدڤی نەما، پەیوەندیێن جڤاكی سست و خاڤ بوون، ژ لایەك دن ڤە ژی هەڤڕكی و ململانا سیاسییێن كورد و پارتێن بەرژەوەندپەرست، كوردستان كرە گۆڕەپانا شەڕەنیخێن وەلاتێن هەرێمی و كرە خوارنەكا گەلەك ب تام چ بۆ داگیركەران، چ بۆ وان كەسانێن هێشتا دەست و لەپێن وانا سۆر ب خوینا شەهیدێن مە، بەرهەمێ وێ دخۆن و بووینە مفادار و هاتینە پاداشت كرن، بوونە خودانێن دەستكەفتێن سەرهەلدانێ و هاتنەسەر سفرا حازر.

ئەگەر ئەڤ 182 هزار كوردێن ئه‌نفالكرى هەتا نۆكە د زیندی بانە و د ژیانێ دا مابان، سەرژمێرییا كوردان دا چەند بیت؟ د ڤان 35 سالێن رەبەق دا، بۆچی تا نۆكە چاڤێن مە ل هاریكارییێن دەرڤەنە و دەستێن مە ل بەر وانا دڤەگرتینە؟

بەری بەحسێ دەستكەفتان بكەین، یا فەرە بیر ل هندێ بكەین كانێ بۆچی ئەنفال رویدا، دوژمنان و داگیركەران چ ژ مە كوردان دڤییا، بەعسییان چ شوینەوار ل پشت خۆ هێلان، ئەگەر ئەڤ 182 هزار مرۆڤە هەتا نۆكە د زیندی بانە و د ژیانێ دا مابان، سەرژمێرییا كوردان دا چەند بیت، د ڤان 35 سالێن رەبەق دا، بۆچی تا نۆكە چاڤێن مە ل هاریكارییێن دەرڤەنە و دەستێن مە ل بەر وانا دڤەگرتینە، ئەگەر ئەو نەبن ئەم دێ ژ برسان مرین، ئەگەر سوباهی سنورا ل مە بگرن ئەم نەشێین خۆ ب خودان بكەین و مللەت دێ ژ دەست دەركەڤیت، خۆ ل بەر قەیرانان ناگرین، بۆچی مە د ڤان چەند سالێن بۆری دا چ پڕۆژەیێن ستراتیژی ل كوردستانێ بەرهەم نەئیناینە، بۆچی تەخا سەرمایەدار هەر یا زالە و هەژاری و بەلنگازی هەرا دادچیت، بۆچی نەبووینە جڤاكەك سڤیل و مە مفا ژ رابردوویێ خۆ وەرنەگرتییە، بووینە جڤاكەك مشولەژێ و قوربانی موزایداتێن سیاسی.

سەرهەلدان نەشیا ئالییێن كوردی رێك بێخیت، نەشیا ناڤمالییا كوردی ئاڤا بكەت، هزرێ د رابردووێ خۆ دا بكەت و فێری زمانێ نەتەوەیی ببیت، مخابن مەرگەساتا ئەنفالان سال بۆ سالێ یا دهێتە پشتگوههاڤێتن، چ پێنگاڤێن وەكو پێدڤی نەهاتینە هاڤێتن كو ئەنفالێ بكەینە هێڤێنێ برایەتییێ و ئێكرێزییێ، نەشیاینە ئەنفالێ بكەینە كارتەك گەف و فشارێ و جڤاكێ نێڤدەولەتی پێ بهەژینین، چ جوداهی ل ناڤبەرا ئەنفالێ و هۆلۆكۆستێ هەیە؟ لێ ئیسرائیلى ب رێیا لۆبییێ خۆ شیان بۆ خۆ مفای ژ وێ كارەساتێ وەرگرن یا نازییان دەرهەقێ وان دا كری هەتا بووینە خودان دەولەت، لێ مە كوردان مفا ژ كارەساتێن خۆ وەكو سەربۆر وەرنەگرتن، بەلكو ماینە ب گەلالیچكێن ئێكدوڤە و بەرژەوەندییێن حیزبایەتی ل پێشییا هەر كارەكی نە، شوینا ئەنجامدەرێن ئەنفالان بدەینە دادگەهان و سزا بدەین، مە پاداشت كرن و بەرپرساتی پێ بەخشی.

چ جوداهی ل ناڤبەرا ئەنفالێ و هۆلۆكۆستێ هەیە؟ لێ ئیسرائیلى ب رێیا لۆبییێ خۆ شیان بۆ خۆ مفای ژ وێ كارەساتێ وەرگرن یا نازییان دەرهەقێ وان دا كری هەتا بووینە خودان دەولەت، لێ مە كوردان مفا ژ كارەساتێن خۆ وەكو سەربۆر وەرنەگرتن.

بێدەنگبوون ل كارەساتا ئەنفالان بێوژدانییە، گونەهەكا مەزنە هەمبەر كەس وكارێن وانا دهێتە كرن، دكەڤیتە د خانا خیانەتێ دا و یاریپێكرنە ب هەستێن مالباتێن قوربانییان، ئەڤە ژی یارییەكا مەترسیدارە ب ناڤێ دیمۆكراسییەتێ ل ژێر پەردا بەرژەوەندپەرستییێ دهێتە كرن، ئەڤ چەندە ژی وێ دگەهینیت كو سەرهەلدان نەشیا ئەوا مللەتی ڤیای ب دەستڤەبینیت، نەشیا سیستەمێ مافێن خەلكی د جڤاكی دا بۆ بەرژەوەندییێن وانا بگهۆڕیت، نەشیا خەونێن وان بكەتە راستی، وەسا دا دیار كرن كەدەسهەلات یا منەتەكێ ل خەلكی دكەت و هەر پێشڤەچوونەكا پەیدابووی بەرهەمێ وانە.

دڤیابا پشتی سەرهەلدانێ دەسهەلاتا كوردستانێ دادگەهەكا تایبەت بۆ دادگەهكرنا ئەنجامدەرێن ئه‌نفالان دامەزراندبا كا بۆچی ڤان كەسان خیانەت ل گەل و وەلاتێ خوە كریە؟

بێدەنگبوون ل ئەنفالان واتە لێبۆرین ل تاوانبار و پلاندانەرێن ئەنفالان، دڤیابا پشتی سەرهەلدانێ دەسهەلاتا كوردستانێ دادگەهەكا تایبەت بۆ دادگەهكرنا ئەنجامدەران دامەزراندبا كا بۆچی ڤان كەسان خیانەت ل گەل و وەلاتێ خوە كریە، بووینە سەدەمێ بێسەروشوینكرنا ب سەدان هزار مرۆڤان و كاڤلكرنا ب هزاران گوندێن كوردستانێ، نەدبوو ب عاتیفانە سەرەدەری دگەل وانا هاتبا كرن، دڤیابا كەیسا وان یا ڤەكری با.

مە وەكو كورد مفا ژ سەربۆرێن خۆ وەرنەگرتینە، دەرئەنجامێن ڤێ مەرگەساتا مەزن پشتگوههاڤێتن و نەبووینە نەتەوەپەروەر، بەلكو بووینە بەرژەوەندپەرست، نەشیاینە ڤان تاوانێن دژی مرۆڤایەتییێ و دەرهەق مللەتێ كورد ل باشوورێ كوردستانێ هاتین كرن وەكو پێدڤی كار ژ بۆ ئەرشیفكرنێ ل سەر بكەین و ب جیهانی بكەین، نەشیاینە ڕاستییا رویدان و دەرئەنجامێن ئەنفالان ب شێوەك یاسایی بێخینە بەر چاڤێن رایا گشتییا جیهانی و رێكخراوێن مرۆڤدۆست و مافێن مرۆڤی.

 35 سال دەرباز بوون تنێ وەكو سالڤەگەڕەكا ب رویمەتی ب ئاوایەكێ سست و خاڤ دهێتە گێران، هەر چەندە تاوانێن ڤێ كارەساتێ ژ لایێ یاسا نێڤدەولەتی ڤە جینۆسایدە ل دویڤ بەندێ دوو، پەیماننامەیا سالا 1948ێ، چنكو رژێما بەعسا عێراقێ ب ئاوایەكێ ئاشكەرا و چەكێ كیمیاوی یێ قەدەغەكری و كۆمكوژ جینۆساد دژی گەلێ كورد ئەنجام داینە و نەخشە و پلان بۆ وێ تاوانێ داڕشتینە.

ئەنفال وەكو زاراڤەكێ قورئانی كریە كلیلەك بۆ ژ ناڤبرنا نەتەوەیەكێ ل سەر رویێ عەردی، كورد وەكو كافر و نەئیماندار بۆ جیهانا عەرەبی و ئیسلامی دایە نیاسین، ئەڤە ژی كەلتۆرێ بەعسیزمێیە كەرب وكین و دلڕەقییا خۆ هەمبەر مللەتێ كورد د چوارچۆڤێ عێراقێ دا ب كار دئینیت و جیهانا عەرەبی و ئیسلامی دخاپینیت و سەردادبەت، ب رێكا زاراڤێ ئەنفال ژ هناڤێن قورئانێ دا دەردئێخیت و مللەتێ كورد دهنگێڤیت، ل دویڤ حەزا وان ڤیای كراسەكێ نوی دكەنەبەر هێرش و ئۆپەراسیۆنێن خۆ یێن لەشكەری.

ئەو وەلاتییێن د كریارێن ئەنفالان دا بووینە قوربان، د گۆڕەپانا شەڕی دا نەهاتینە گرتن و كوشتن و شەهید كرن، بەلكو ب بێدەنگی و ژ بێدەسهەلاتییا خۆ خۆڕادەستی ئیرادا جەللادان كرینە.

ئەنفال بیرۆكەكا هەردەم زیندی یە، هەر دەمێ دئینینە بیرا خۆ و ئاخینكا رادهێلین بۆ وان رۆژانێن سەخت و رەش، چنكو ئەو وەلاتییێن د كریارێن ئەنفالان دا بووینە قوربان د گۆڕەپانا شەڕی دا نەهاتینە گرتن و كوشتن و شەهید كرن، بەلكو ب بێدەنگی و ژ بێدەسهەلاتییا خۆ خۆڕادەستی ئیرادا جەللادان كرینە، ئەڤچەندە ژی وێ ناگەهینیت كو ئەم شانازییێ ب مرنا قوربانییێن خۆ ببەین، وەكو كەس و كار، بەلكو دڤێت بەردەوام نەفرەتان ل ئەنجامدەر و تۆمەتباران بكەین، چنكو مرن و بێسەروشوینكرنا وانا نە قارەمانییە، بەلكو مرنەكا هێدی هێدی بوویە، ژ جهێ بوویەرێ تا دگەهیتە كوشتارگەهێ، گۆڕێن ب كۆم، ئەو هەمی مرۆڤ روی ب ڕویێ مرنێ بووینە و ل هیڤییا مرنا خۆ د دەستێن جەللادان دا و نەشێن چ بكەن.

تشتێ ژ هەمیان سەیرتر ئەوە كو پشتی ئەنفالان، دۆرهێلێ سیاسی یێ عێراقێ و كوردستانێ د قۆناغەك مەترسیدار دا دبۆریت، سیفەتێن ڤێ قوناغێ تنێ شەڕوشۆڕ و كریارێن تیرۆرستی و هەڤڕكی و ململانا سیاسی نینە، بەلكو ئەو فەساد و گەندەلییا د ناڤ جڤاكی دا بەڵاڤ بووی، هەمی ئاستێن ژیانا سیاسی و جڤاكی و كەلتۆری و ئابۆری یا ڤەگرتی و بوویە دیاردە، ئەنفالان بۆ مە سەلماند كو ئەم جڤاكەكین مە چ پێناسە نینن بۆ مرۆڤێ باش و خراب و مرۆڤدۆستان.