سێ خواندن و خواندنەك ل سەر رۆمانا (رەڤینەك بەر ب گۆپیتكێ)
به‌رهه‌ڤكرن: شێرزاد نایف
رۆمانا (هروب نحو القمە) یا رۆمانڤیس و رۆژنامەڤانێ كورد (ئەحمەد زاویتەی)، وەكو بەرهەمەكێ ئەدەبی ئەركێ دەردەسەریێن ملیۆنی ب ستویێ خوەڤە گرتیە، وەرچەرخانەیا دیرۆكی یا كاریگەرە دچیتە د خانەیا (زەروریاتان) دا و د دو بیاڤان دا ڤالاهیەكا مەزن پڕكریە؛ ئێك تۆماركرنەكا دیرۆكی یە و دوو وەكو پەرتووكخانەیا رۆمانا ئەدەبی، سەرەرای هندێ كو ب مەرەمەكا بابەتیانە ب زمانێ عەرەبی یێ گەلەكێ ئاست بەرز هاتیە نڤیسین، وەكو پەیامەك بۆ پڕانیا مللەتێن رۆژهەلاتی و پاشی ژی بۆ زاراڤێ سۆرانی هاتیە وەرگێران ژ لایێ (عەلی صالح میران) ڤە ل ژێر ناڤونیشانێ (هەلدان بەرەو لۆتكە)، هەروەسا بۆ زمانێ ئنگلیزی ژی هاتیە وەرگێران ژ لایێ د. سوعاد زەكی ل ئوردون. ژبلی هندێ كو بەرهەمەكێ نڤیسكی یە، ئەو ئەركەكێ نشتیمانی یێ پلە ئێكە كو بۆ نفشێن بهێن هاتیە تۆماركرن داكو رابردویێ خۆ بزانن و ل سەر هەمی بۆیەر و دەردەسەریێن باب و باپیران هەل ببن، ب ساناهی دەستان ژ ماف و خواستەكێن خۆ بەرنەدەن. ژبەر كو ڤێ رۆمانێ داخوازیەكا زۆر ل سەر هەبوویە و من ب خوە ژی شەش جاران خواندیە ژ بەر خۆشیا بۆیەرێن وێ، ژبلی ڤێ چەندێ ژی ئەحمەد زاویتەی وەكو كەسەكێ شەعبی و خودان پەیوەندیێن زۆر پتر كاریگەری كریە سەر.
ئەڤ رۆمانا ل سالا 2017 هاتیە چاپكرن داكو ببیتە بەردەوامیدان ب رۆمانەكا پێشدەم كو ل بەیرۆتێ ل سالا 2003 ب ناڤونیشانێ (هروب نحو الحیاە) هاتبوو وەشاندن. رۆمانا رەڤین بەر ب گۆپیتكێ هندەك پارچە ژێ هاتبوونە وەشاندن ب زمانێ كوردی (رێكا چەلێ 1) سالا 1999 ل دهۆكێ و (رێكا چەلێ 2) ل دهۆكێ سالا 2000 پاشی بۆ زمانێ عەرەبی هاتبوو وەرگێران ب شێوەیێ خەلەكە و ل پشكا ئەدەبی هاتبوو بەلاڤكرن د ناڤا كۆربەندێن (السقیفە) دا سالا 2003. د ناڤ دا دەستەواژەیا (الهروب الی حیث اللا مكان) د پاشگۆیێ عەرەبیێ رۆژنامەیا (باس) دا ل هەولێرێ سالا 2009.
رۆمانا رەڤینەك بەر ب گۆپیتكێ پشتی 26 سالان ل سەر بۆیەرا كۆچا ملیۆنی ڕا هاتیە نڤیسین، نڤیسەر ئەندامەك بوو ژ ناڤا وان ملیۆنان، ژ بەر كاریگەریا وێ گەلەك نڤیسەران ل سەر نڤیسینە و كۆنگرەیێن رۆژنامەڤانی ل سەر هاتینەكرن.
برگەیێن پەرتووكێ ب خوەڤە دگرن ژبلی پێشەكیێ: زارۆكینیی چەندا دلڤەكەرە، گولستان و ئاشتی، شاهنشینا ئەشقێ، جیهانا نەورۆزێ، دەمێ ئادار خاترا خۆ دخوازیت، فۆبیایێن بەرهەڤكاریێن داویێ، سەلیقەیا رەڤینێ، تێكەفتنا هەرێمێ، دەریێ گەلیێ بالندا، سپێدەیا تراژیدیك، قۆناغا چەم جوی، لەیزین ل سەر هێلا خەمباریێ.
رۆمانا رەڤینەك بەر ب گۆپیتكێ پشتی 26 سالان ل سەر بۆیەرا كۆچا ملیۆنی ڕا هاتیە نڤیسین، نڤیسەر ئەندامەك بوو ژ ناڤا وان ملیۆنان، ژ بەر كاریگەریا وێ گەلەك نڤیسەران ل سەر نڤیسینە و كۆنگرەیێن رۆژنامەڤانی ل سەر هاتینەكرن، لێ یا هەر سێ كەسێن د ناڤ پەرتووكێ ب خوە دا من ژ زمانێ عەرەبی وەرگێراینە بۆ زمانێ كرمانجی و ب ڤی رەنگی:ـ
سەرۆكێ ناڤەندا قاهیرە یا لێكۆلینێن كوردی (ئەلسەید عەبدولفەتاح) ئانالیزا خوە ل سەر رۆمانا (رەڤینەك بەر ب گۆپیتكێ) (هروب نحو القمە) یا نڤیسەرێ كورد ئەحمەد زاویتەی كو ب زمانێ عەرەبی هاتیە نڤیسین كو د هەمان پەرتووكا رۆمانێ دا ب زمانێ عەرەبی نڤیسیە، نێرینا خۆ ل ژێر مانشێتێ (رۆمانەك ب سەدان پەرتووكان) دەربریە، من ژی وەرگێرایە زمانێ كرمانجی تێدا هاتیە:
سەرەرای هندێ كو ب سەدان پەرتووك ب زمانێن كوردی و بیانی و عەرەبی ل سەر دۆزا كوردی و گەلێ كورد هاتینە وەشاندن و تاوانێن نە مرۆڤانە و ژناڤبرنا تەڤایی یێن كو ئەڤ گەلێ رەسەن تووشبوویێ و سەرەرای وی رۆلێ گرنگ یێ ئەڤان پەرتووكان گێرای، چو د ئەكادیمی بن یان یێن دیتر د دیرۆكێ دا بۆ دۆزا كوردی و گەلێ كورد و دێكیۆمێنتكرنا وان تاوانان، كو دبیتە ئەگەرێ هندێ كو رۆناهی بكەڤیتە سەر دادوەریا دۆزا كوردی، لێ ئەڤان جۆرە پەرتووكان دبیت جۆرە تەخسیریەك دگەهشتنا خۆ دا بۆ مەزنترین هەژمارا خواندەڤانان یان رەوشەنبیر و چاڤدێران هەبیت، چونكو ب هەر دۆخەكی و د بیاڤەكێ دەستنیشانكری دا سنووردار دمینن، چونكو ئەو بیاڤێ ئەكادیمیساز و ڤەكۆلەر و رۆژنامەنڤیس و میدیاكار و سیاسەتمەدارێن پەیوەندیدارن ب كاروبارێن كوردی ڤەنە، كو وەلێدهێن ئەڤ دۆزە ب رویێ خۆ یێ راست و دروست یاكو د شیان دابیت بگەهیتە مەزنترین بازنە ژ خەلكی و ئۆرگانسازیان كو یا سنوورداركری بیت و نە ل گەل رەسەناتیا گەلێ كورد و راستیا دۆزا وی دگونجیت، نەژی ل گەل قەربارێ وان تاوان و كارەستان یێن ب سەری هاتین دگونجیت، ل ڤێرە ب دروستی رۆلێ وێژەیی دهێت، دا كو ئەڤێ تەخسیریێ چارەسەر بكەت و بازنەیا كەسێن پەیوەندیدار بەرفرەهتر لێبكەت، چونكو ب حوكمێ وێ ئێكێ كو وێژە ل سەر هەمی ئاستەنگان و سنوورێن جوگرافی و رەوشەنبیری و ئایدۆلۆژی را دەرباز دبیت، لێ ئەو دكاریت بگەهیتە بلندترین رادە، و كاریگەرترین باندۆر هەیە، ل دویماهیێ هەكە ب شێوەكێ ئەدەبی هاتە بژاندن چ چیرۆك بیت یان رۆمان یان شانۆ بیت، بێگۆمان باندۆرا وی دێ ژ سەدان پەرتووكان تێپەڕیت ب فرەجۆریا خۆ و مەزناهیا هەژمارا لاپەرێن خۆ، ئەڤە ب دروستاهی ئه‌وه یاكو رۆمانا “رەڤین بەر ب گوپیتكێ” پێ رابووی، كو یا وێژەڤان و میدیاكار هەڤال “ئەحمەد زاویتەی” یە كو ب شێوەكێ نایاب شیایە دەربرینێ ژ سروشت و دیرۆك و پێكهاتەیا گەلێ كورد بكەت، هەروەسا دەربرینێ ژ دەردەسەریێن وێ و خەم و رۆژێن رەش بكەت، سەرەرای هندێ كو گەلەك خەم و دەرد د ژیانا كەسێ كورد دا هەنە، بەلێ زاویتەی میناكەكا ب تنێ هەلبژارتیە ب رێیا وێ راستیترین و كوورترین دەربڕین ژ دەردەسەریەكا بەشەری دەربریە كو دیرۆكا مرۆڤایەتیێ نكاریت ژبیر بكەت.
گەلێ كورد ژی ل هەر چار پارچەیان ژی نكاریت فەرامۆش بكەت و ب تایبەت ژی ل باشوورێ كوردستانێ ل ئیراقێ، ئەڤ كارەساتەكا رەڤینێ یە یان كۆچا ملیۆنیە یا كو نەچار بووی ژیانا خۆ و یا كۆرێن خۆ ژ چارەنڤیسەكێ ب نەچاری یێ ژناڤبرنێ قورتال بكەت ل سەر دەستێ رژێما ئیراقی یا پێشین پشتی شكەستنا وی یا بێسەروبەر ل كوێتێ ل سەر دەستێ هەڤپەیمانیا نێڤدەولی.
ئەو كارەسات د بیردانكا گەلێ كورد دا یا نكراندیە، چونكو ب خوین و رۆندكان هاتیە نڤیسین، چو مالەكا كوردی ل باشووری كوردستانێ نینە، هەكە بهایەكێ گران د ڤێ دەردەسەریێ دا نەدا بیت، یان ب ژدەستدانا گیانێ كۆڕەكی یان بابەكی یان دایكەكێ یان هەڤژین یان برا یان خویشكەك یان هەڤالەكی، یان نەساخەك ب درێژاهیا ژیانا خۆ پێ هنگافت ببیت، یان ژدەستدانا خۆشتڤیەكێ بێ چارەنڤیس. زاویتەی وەكو ئێك ژ كۆڕێن گەلێ كورد، ئەو ب خۆ (ئۆمێد)ـە قارەمانێ رۆمانێ و هەر كوردەك ب خۆ (ئۆمێد)ـە، هەر خانمەك ژی كانیكە و هەر ساڤایەك ژی سەرهلدانە و هەر زارۆیەكا كورد ژی بەهیڤانە، هەر هەڤالەك ژی ئازادە. گرنگترین تشتێ د ڤێ رۆمانێ دا ئەوە كو ب راستگۆیەكا بلند هاتیە نڤیسین، وەل تە دكەت كو تو هەست نەكەی تو یێ ل بەرانبەر كارەكێ ئەدەبی یێ كو ب شارەزایی سەرگرتیە، بەلكو راستگۆییەكە ژ شارەزاهیێ بلندترە، راستیەكە دچیتە ناڤا دلان دا، دێ ب چاڤێن دلێ خۆ رۆمانێ خوینی، دێ دلۆڤانیێ ل گەل هەمی قارەمانێن وێ بەی، چونكی ئەو قارەمانێن دروستینە و نەك یێن دەستكردن، دێ باوەر ژ هەمی بۆیەرێن وێ كەی، ژبەركو دراستن و نەك ژ ئیلهاما نڤیسەرینە، یان ژ خەیالا وی، ئەڤ راستگۆیە رێیا بلەزترینە بۆ گەهشتنا ئەڤێ رۆمانا پڕ خۆش بۆ دلان كو مرۆڤ پتر پێ داخبار دبیت.
ئەز نە رەخنەگرەكێ ئەدەبی مە، بەلێ ب تنێ خواندەڤانەكم حەز ژ خواندنا هەر پەیڤەكێ د رۆمانێ دا دكەم و پێ داخبار بوویمە و ل ناڤ بۆیەرێن وێ دا ژیایمە، هەر وەكو ئێك ژ كەسێن وێ و قارەمانێن وێ، چەندی رۆل یێ بچویك بیت یان مەزن بیت. دێرێن رۆمانێ بۆ مە دیاردكەن كو ئەم یێ ل بەرانبەر رۆمانڤیسەكێ خودان بەهرە و خوەدی شێوازەكێ جودا، ڤەگێرانەكا سڤك مرۆڤ ژێ بێزار نابیت، دیمەن و پێكهاتەیێن بەرهەڤكری ب هووری و ب شیان و جوانی، هەر تشتەك ل جهێ خۆ ب دروستی دانایە، ڤەگوهاستنەكا سادە و پێكڤەگرێدانا رابرودیی و ئەڤرۆیێ، نەخشەكرنەكا داهێنەر و كویر بۆ كەساتیان، چەندی رۆلێ وان و قەبارێ وان وەك خۆ بن، سامانەك و سادەیەكا زمانی هاریكارە بۆ گەهشتنا خویندەڤانی و ژ بلی ڤێ ژی، زێدەباری شارەزایا رۆمانڤیسی ب بەخشكرنا خواندەڤانی و تایبەت نەیێ كورد ب سامانەكێ پێزانینان نە ب شێوەكێ ئێكسەر یان ب رۆخساری.
ئەو رۆمانێن هێژا گەلەكن و ئەوێن بووینە نیشان و هێما د ناڤ دیرۆكا رۆمانێ دا ب رەنگەكێ جیهانی، بەلی ئەو رۆمانێن دلراست یێن ژ نیڤا دلی دەركەفتین دكێمن، لەورا ب لەز گەهشتینە د دلان دا، لەورا ژی خۆیا دكەم كو “رەڤین بەر گوپیتكی” ئێك ژ وان رۆمانایە.
و ب خەمخۆری و رژدی ژ لایێ ناڤەندا ئەلقاهیرە ڤە بۆ لێكۆلینێن كوردی، كو تاكە ناڤەندا عەرەبی یە یا تایبەتمەند ب كاروباێن كوردی ڤە، ل سەر ناساندنا دۆزا كوردی و ب راستیا گەلێ كورد، لێ ئەوێ لەز د پەیوەندیكرنێ دا كریە ل گەل وێژەڤان “ئەحمەد زاویتەی” كو داخواز ژێ بهێتەكرن ل سەر بەلاڤكرنا چاپەكا نویتر ژ رۆمانێ رازی بیت، ژ بەر گرنگیا وێ د دیرۆكا گەلێ كورد دا و بەرزكرنا رویێ راست و پەسەندكرنا ئێك ژ مەزنترین دەردەسەریێن وی، سۆپاسیا “زاویتەی” دكەین یێ كو داخوازا مە ب جهئینایی ب سۆپاسی ڤە، بۆ وەشاندنا چاپا دویێ ژ رۆمانێ ل قاهیرە جەرگێ زێندی یێ مللەتێ عەرەبی. پایتەختێ رەوشەنبیریا عەرەبی و دەڤەرێ، كو بگەهیتە دەستێن رەوشەنبیر و وێژەڤانێن وێ داكو ل سەر راستیێ رابوەستن ب رێیا كارەكێ ئەدەبی یێ راستگۆ. ئەم ب باوەرین كو ئەوێن هەنێ دێ رۆمانێ ب خۆشتڤیانی وەرگرن و ب پێشوازیەكا هەژی راستی و بایەخا وێ بیت، وەكو رۆمانەك یا نڤیسەرەكێ كورد یێ ئیراقی، ب گۆرەی هزرا مە ل قاهیرە دهێتە چاپكرن. و ب هیڤینە كو دەمێن داهاتی ئەڤ رۆمانە ببیتە كارەكێ هونەری یێ مەزن هەژی رەسەنیا ملەتێ كورد و قەبارێ دەردەسەریێن وی بیت.
هەر دیسا ژی نڤیسەر و رۆژنامەڤان سالم ئەلحاج ل ژێر ناڤونیشانێ (رۆمانا مللەتەكی) دبێژیت:
بەرهەمێن رۆمانان گەلەكن یێن بۆیەر و ژیوارێن دیرۆكی یێن چارەنڤیساز ب خۆڤەدكرن و باندۆرا خۆ ل سەر ژیانا گەلان هێلاین، و ئەڤە سەردەریكرنا تەنكیكی یە د ناڤبەرا رۆمانڤیسی و ژیوارێ تێدا دژیت، جاران ب ساناهی و ب لەز ناهێتە دی، چونكو میناكا وێ میناكا (هەڤیرترشی) یە پێدڤی ب دەمی یە درێژ ببیت یان كورت ببیت دا كو باندۆرەكی بەرهەمبینیت، و ژبەر ڤێ ئێكێ ژی گەلەك جاران دبینین كو رەنگڤەدانا كەتواری و رویدانێن مەزن ل سەر رۆماننڤیسی دبیت بۆ دەهان سالان یان بەرەبابان گیرۆ ببیت. نڤیسەرێ رۆماننڤیس یێ سەركەفتی (ئەحمەد زاویتەی) د رۆمانا خۆ یا نوی دا (رەڤین بەر ب گوپیتكێ)، كۆچا ملیۆنی یا گەلێ كورد ل كوردستانا ئیراقێ، ل سەردەمێ دەسهەلاتا بەعس یا پێشین ل سالێن نۆتان ژ سەدەیا بۆری به‌حس دكه‌ت، ئەو ژی ب رێیا ڤەگێرانەكا جوان، (رۆمانڤیس) تێدا هووركاتی و گەهێن وێ یێ د ناڤا بیردانكا قارەمانێ رۆمانێ دا (ئۆمێد)ی پێكڤە گرێددەت، ئەوە یێ كو زنجیرا وان بیرەوەریان ب هۆیێ ڤەگەریانا وی بۆ باژارێ وی (دهۆك) ێ پشتی بۆرینا (26) سالان ل سەر تراژیدیكا ملیۆنی ڤەدگەرینیت؛ كو پڕانیا كۆڕێن گەلێ كوردستانا ئیراقێ ل وی دەمی پشكداری تێدا كری. (زاویتەی) شیا بسەركەفتیانە كارەكێ هونەری یێ جوان ل ناڤا تابلۆیەكێ تراژیدی یێ هێژا دا پێشكێش بكەت، كو ب درێژاهیا پشكێن رۆمانێ بەرە بەرە دچێتە د ناڤئێك دا و چڕتر لێدهێت، دا بۆ خواندەڤانی قەبارێ وێ دەردەسەریا وی دەمی یا ئەو خەلكێ ئاشتیخواز تێدا ژیایی بدەتە دیاركرن، ئەڤە چەندە ژی ب رێیا نمایشكرنا دەردێن دلێ (ئۆمێد)ی و خێزانا وی و كەسایەتیێن دی یێن رۆمانێ ب تەكنیكەكا هونەری دیاردبیت، ئەڤە ژی ب بەراوردی ل گەل كەسایەتیا قارەمانێ رۆمانێ یێ سەرەكی (ئۆمێد) یە، بەلێ ئەو د پۆختەیێ خۆ دا و ل ناڤا تابلۆیا تراژیدیك دا یا كو ئۆمێد نەخشە دكەت، ب هەمی هووركاتیێن وێ ڤە تراژیدیا مرۆڤاتی یا كوردستانی تابلۆیەكێ تەمامە.
ب دروستی من سەرەدەری ل گەل ڤێ رۆمانێ كر و باندۆرێن وێ بۆ گەلەك رۆژێن درێژ مانە د ناڤ گیانێ من دا پشتی من خواندنا وێ ب دویماهی ئینای. و هەكە رۆمان بكاریت گۆتارا خۆ ئاراستەی رەهـ و ریشالێن دەروونا خواندەڤانی بكەت و كارتێكرنێ ل وژدانا وی بكەت، هینگی ئەڤە تشتەكە بهایەك بۆ دهێتە دانان. خۆیا دكەم كو ئەڤێ رۆمانێ ئەڤ بهایە هەیە. ئەڤ رۆمانە ـ زێدەباری پەیاما وێ یا مرۆڤاتی یا كویر ب نەمایشكرنا تراژیدیكا ژاندار یا كو گەلێ كوردستانا ئیراقێ تێدا ژیای ـ داكو پەیامەكا مەزنتر و كویرتر را بكەت، ئەو پەیاما بەرهەڤبوونا مرۆڤایەتی و مێژووی و شارستانی یا ڤی مللەتی یە. ئەو رۆمانەكە ئاماژێ و مزگینیێ ددەت بێی گۆمانەك، نەك ئاراستەكرنا گۆتارەكا راستەوخۆ ـ كو ئەڤ مللەتە یێ هەی، پاشەرۆژا وی یا سۆزدار و هێزا بەرهەڤبوونا وی یا مرۆڤاتی. د ناڤا ڤی كەڤالێ تراژیدیك دا یێ كو رۆمان وێ پێكدئینیت من رووبەرێ بەرفرەهـ و پێشكەفتی دیت بۆ مللەتەكی كو هەژی ژیانێ یە.
زاویتەی شیا ب سەركەفتیانە دەربرینێ ژ ئێش و ژانێن گەلێ خۆ بكەت و شیا نوونەراتیا وی وەكو بالیۆزێ وی ل ڤێ جیهانێ بكەت. ئەڤە ژی پەیاما هونەرمەندێن مەزنە.
(زاویتەی شیا ب سەركەفتیانە دەربرینێ ژ ئێش و ژانێن گەلێ خۆ بكەت و شیا نوونەراتیا وی وەكو بالیۆزێ وی ل ڤێ جیهانێ بكەت. ئەڤە ژی پەیاما هونەرمەندێن مەزنە وەختێ خەمێن گەلێن خۆ رادكەن و دەربرینێ ژ مرۆڤاتیا خۆ دكەن و ل جاتی وان دپەیڤین.)
هەر وەسا رۆماننڤیسێ سووری عەبدولباقی حسێن ژی ب زمانێ عەرەبی نڤیسیە و ب ڤی شێوەیی دنرخینیت:
رۆمانا رەڤین بەر ب گۆپیتكێ:
ئەحمەد زاویتەی ب ئەڤێ رۆمانا خۆ یا ئێكی ب باوەری تەڤلی جیهانا رۆمانێ دبیت، ئەڤ رۆمانا كو هەر چو ل سەر نەهێتە گۆتن، دكارین بێژین ئەو رۆمانا مللەتەكی یە، ئەو ژی ب رەنگەكێ گشتی مللەتێ كوردە، سەرەرای هندێ كو رۆمان ئەوان رویدانان ب خۆڤەدگریت یێن كو كورد تێدا ل باكورێ ئیراقێ تووشی كریارێن ژناڤبرنا تەڤایی بووین، ژ بارانكرنا كیمیاوی بۆ سنوورێن توركی رەڤینە، بەلێ ئەڤ چەندە ئاماژێ ددەت كو گشت گەلێ كورد یێ كو خەبات ژ پێخەمەت مافێ خۆ كری، هەر وەكو گەلێن دیتر یێن ل سەر ئەردی دڤێت وان ژی دەولەتا خۆ هەبیت. و بێگۆمان ئەو (گۆپیتك) یا كو رۆمان د ناڤونیشانێن خۆ دا ئاماژێ ددەتێ، ئەو (كوردستانه) و ب هەر چار پارچێن خۆ ڤە. ئەڤجا ب رێیا ڤەگێرانا رۆمانێ كو رۆماننڤیسی ب تەكنیكەكا بەرز دانایی كو حسابەك بۆ دهێتەكرن، هەر دیسا ب زمانەكێ زەلال كو هندەك جاران لێنانا وێ ب شێوەكێ گەلەكێ ژێهاتی بۆ ئاوریێن هەلبەستیێ ڤە دچیت، سەرەرای قەبارا وێ كارەساتا جەرگبر یا د ناڤ رویدانێن ڤێ رۆمانێ دا. ئەڤجا رۆمانێ دیاركریە كو كەسێ كورد بەردەوام هێزا پاكیا خۆ و بێگونەهیا خۆ و چاكیا خۆ دپارێزیت، هەكە خۆ ئەو د ناڤ رەنگێن دەردەسەریان ژی دا دبیت و ل كنارێ دیتر ژی، رۆمان دبێژیتە مە كو توندترین رەنگێن دەردەسەریان، د شیان دایە ژی كو قەنجترین هەلوەستێن خۆشتڤیاتیێ ژێ بهێنە دەرئینان، ئەو ژی ب رێیا پەیوەندیا ڤیانەكا پاك د ناڤا دو كەسێن لاوەكی دا ل ناڤا رۆمانێ. من ئەڤ كارێ داهێناندی خواند و من خۆشی ژ خواندنا وی بر، ب رێیا فاكتەرێن سەرنجراكێش یێن نڤیسەری ب شارەزاهیەكا بەرز و ب وێ بەرهەڤیا گەرموگۆر یا كەساتێن تێدا، هەروەسا ئەوان رویدانێن ل سەر كاركری.
رۆمان دبێژیتە مە كو توندترین رەنگێن دەردەسەریان، د شیان دایه كو قەنجترین هەلوەستێن خۆشتڤیاتیێ ژێ بهێنە دەرئینان، ئەو ژی ب رێیا پەیوەندیا ڤیانەكا پاك د ناڤا دوو كەسێن لاوەكی دا ل ناڤا رۆمانێ.
ئەڤجا ئەم یێن ل بەرانبەر رۆمانەكا ژیواری، ئەڤ ململانێن مەزن یێن ب سەر رۆمانا عەرەبی دا هاتین و تایبەت ژی ل دەف ئەمین مەعلۆف، ئەوە كو هەر شاشیەكا بچویك هەبیت ژی، دبیت ببیتە هۆیێ تێكچوونا كاری، و ژێكژێككرنا ژێرخانا وی یا هونەری، دا كو ببیتە كارەكێ راپۆرتیانە یێ راستەخوە و بێهنفرەهـ و دەستەواژەیێن هشك نەیێن هاریكار. دیسا ژی نڤیسەری مفا ژ زانینا خۆ یا تایبەت ژی وەرگرتیە د كارێ وی یێ میدیایی دا و شیایە وێ شارەزاهیا خۆ د ناڤ ئەڤی كاری دا تەرخان بكەت، مینا هندێ كو پتریا رویدانێن كاریگەر جەختی ل سەر بهێتە كرن، ب شێوەیەكی كو گەشت بۆ پەنابەریێ بهێتە كرن. ئەو بیرەوەریێن تەڤایا مللەتەكینە، رۆماننڤیس (قارەمانێ رۆمانێ) ڤەدگێریت كو بارا پتر رۆماننڤیس ب خۆیە، ب رێیا تەكنیكا ڤەگێرانێ، چونكو ئێك ژ وان بوو یێن د وێ قۆناغێ دا ژیایی رۆژ ب رۆژ، سه‌عەت ب سه‌عەت، ئەو ل دەسپێكێن كارێ خۆ یێ میدیای بوو و خەونا وی ئەو بوو كو ببیتە میدیاكارەك دا كو دیدەڤانیا خۆ پێشكێشی جیهانێ بكەت. ئها ئەڤە ئەو نها یێ ئەوێ چەندێ ئەنجامددەت، بەلێ ب رێیا كارەكێ رۆمانێ ب هەمی باوەری ڤە پێشكێشی پەرتووكخانا عەرەبی دكەت.
