رێكخستییێ نهێنی (ته‌نزیم داخلی)
(بۆ وان هه‌ڤالان یێن مه پێكڤه ل شه‌ڤێن سار؛ خۆ ب به‌فرێ گه‌رم دكر)
كه‌ريم بيانى
دو بهۆستێن به‌فرێ ل سه‌ر بان و به‌ربانك و لێڤێن جاده‌یان ببوونه تلخ و ته‌خه، چه‌قێن كاژان خویل كربوون. ده‌مێ جانگیرێ سینه‌مێ و هه‌ڤالێ خۆ خه‌مۆیێ شكێڕی، به‌ربه‌ركی رۆژئاڤا؛ خۆ د ده‌رگه‌هێ مه‌یخانا خامیسكی قوتاین. په‌ناگه‌هـ و په‌رستگه‌ها وان یا رۆژانه، تێدا دوباره و ده‌هباره ل فلمێن رەنگینێن خۆ یێن بەرێ د نێڕن؛ دده‌نه به‌ر فلمێن نهۆیێ خۆ، یێن پێتی و بێ ده‌نگ و ره‌نگ، فلمێن ره‌نگین یێن رۆژێن بۆری؛ ته‌ڤدا تراجیدیا و ده‌رده‌سه‌ری و خەم و ئازارن، به‌لێ ئه‌و، هەست ب خۆشی و مه‌ره‌قه‌كا بێسنور ژ دوباره‌‌دیتنا وان دكه‌ن، دلێن وان دچنه ده‌نگ و سترانێن كه‌ڤن، چاڤێن وان دچنه هنده وێنه و كه‌ڤاڵان؛ ژ جهێن خۆ هاتینه لڤاندن و لادان. ل ده‌وروبه‌ران؛ ل به‌رمایێن هنده شۆپێن به‌رزه‌كری دگه‌ڕیێن. هزر و بیر دچنه وان رۆژان؛ ده‌مێ تێهن و گه‌رماتیی؛ مێهڤان و ئاكنجیێن هه‌می كونج و قولاچكێن ڤی باژێڕێ ئه‌ڤرۆ، سار و بێسەبر و سه‌ربه‌ردای مایی.
وه‌كی كێتكا ئازراندی؛ سه‌رمایێ خۆ ل ناڤچاڤێن مرۆڤی ددا، موی قه‌له‌م دكرن و دادتراشین. قه‌ستا ناڤ پاخلان دكر، شوینپه‌نجێن وێ دسۆتن و ره‌نگێن سڕێ ل شوین خۆ دهێلان. سیڕه‌سیڕا بایێ گه‌لیێ به‌ستیگرتی؛ ناخ و ده‌روون دكرنه به‌ندیێن بیابانه‌كا چۆل و هۆل و د گه‌هـ و هه‌ستییان دا دبوو شره‌ققێن؛ ئێش و ژان ژێ دپه‌شین. بێهنا سه‌رمایه‌كا كیفكۆیی ژ هه‌می درا دفڕی. هه‌ناسه‌یێن وان یێن هه‌رده‌م دكه‌ل؛ دبوونه هلم و ژ ده‌ڤ و دفنێن وان یێن سۆر بلند دبوو. ل زڤستانێن وارێ مه، به‌فر بۆ هنده‌كان سه‌یران و مێهڤانه‌كێ ب خێر و بێره، بۆ تەبایان ژی نه‌یاره‌كێ دڕنده‌یێ ب حنگ و حنێره.
مه‌یخانه یا ڤاڵا بوو، هێژ كه‌سێ دی به‌ری وان ل وێ ئێڤارا سار يا دره‌نگ، قه‌ست نه‌كربوویێ.
د ژوورڤه به‌ر ب وێ سۆپەیا گازێ یا ڤه‌مراندی ڤه چوون. ددانێن وان خۆ لسه‌ر ئێك نه‌دگرتن و له‌رزك د هناڤێن واندا بوو، جانگیر د به‌ریكێن خۆ خه‌بتی و چه‌قماقا غازێ ئیناده‌ر و روینشته به‌ر سۆپەیێ و بوو چه‌قچه‌قا وی، ئاگر به‌رددا په‌تیلكێ، هێژ ده‌ركێ سۆپەیێ نه‌گرتی دا جاره‌كا دی ڤه‌مریت، دویكێل و بێهنا گازێ تژی ژوورێ دبوو:
ــ ئه‌رێ چه‌وا ئه‌ڤ میراته هلدبیت؟ (ب ده‌نكگه‌كێ بلند) كا وه‌ره میتۆ، تو ل كویڤه‌یی، كا هوین ڤێ بەڵایێ چه‌وا هلدكه‌ن؟.
میتۆ هاته به‌رده‌رگه‌هی، فڕفڕا دفنێن وییه ژ سه‌رمادا:
ــ پێكرنا وێ یا ب زه‌حمه‌ته مامێ جانگیر، ئه‌و گازا بۆ مه دهێت، ب نیڤی ئاڤه. ما دێ چه‌وا ئاگر پێ هلبیت، ئاگر ب ئاڤێ ڤه‌د‌مریت و ته دڤێت ئه‌ز سۆپەیێ پێ هلكه‌م، نێ كه‌سێ شیرحه‌لال نه‌مایه.
ــ ئه‌رێ مامۆ، ئه‌و ژی یا ب نیڤا دلێ هه‌وه‌یه، هوین حه‌ز دكه‌ن، ئه‌ڤ ژووره هه‌ر هۆسا هه‌می ده‌مان وه‌كی سێریجێ بیت، دا خه‌لك بهێن و خۆ ب عه‌ره‌قا هه‌وه یا قه‌چاغ گه‌رم بكه‌ن. ئه‌ز نزانم خامیسكێ؛ ئه‌ڤ مه‌ژیێ كاپیتالیزمی ژ كویڤه ئینایه؟ كی بۆ من بێژیت ئه‌و یێ بنجوی یه، بێژێ بلا گازه‌كا پاقژ بینیت، دێ چ ل وی هه‌می پارەی كه‌ت، یێ ئه‌و هه‌ر شه‌ڤ ژ مه چێ دكه‌ت؟ كا جارێ هه‌ڕه لێ بنێڕه، سۆپه‌یەكا هلكری بۆ مه ژ جهه‌كێ دی بینه، دا پیچه‌كا تێهنێ بده‌ته ڤێرێ و جاره‌كا دی ژی به‌حسێ ئاڤێ نه‌كه‌ی، نه ب تنێ ئاگر، گه‌له‌ك تشتێن دی ژی پێ ڤه‌دمرن و نه‌بێژه كیژ تشت، چونكی ئه‌و شولا ته نینه.
د گه‌ل ڤان خه‌به‌ران دربۆی سه‌رێ خۆ وه‌كی كمكمان ژ ده‌رگه‌هی ئینا ژوور:
ــ ئه‌ڤه هه‌وه خێره، هوین هۆسا زوی هاتینه ڤێره؟ دیاره سه‌برا هه‌وه ڤێ سه‌رمایێ ل ماڵێن هه‌وه ناهێت؟
جانگیری دبن لێڤلێڤكا ڤه گۆت: سه‌رما و بێهنا گازێ به‌س نه‌بوون، بلا یا تە ژی لسەر بیت، زه‌ر یێ ژ مێزه‌رێ كێمه! مانێ دڤێت قه‌دا و موسیبه‌تێن دنیایێ هه‌می بده‌نه دویڤ ئێك. ئه‌ڤه مه گۆت، دێ چین پیچه‌كێ سه‌رێ خۆ گه‌رم كه‌ین.
ــ نه‌خێر سه‌برا مه ل چ درا ناهێت، به‌لێ ته چییه تو هۆسا زوی هاتی؟ سه‌برا ته بۆچی ل كلێسا ته ناهێت؟ نێ تو یێ دبینی مه‌یخانه هێژ یا ڤاڵایه، تو ژی زوی یێ هاتی.
دربۆی، ده‌سته‌كێ به‌رگویزێن پشتپه‌ز یێ لبه‌ر، سمبێلێن وی یێن بۆق وه‌سا د رەشن، دێ بێژی یێ ب قێڕی بۆیاغ كرین، د ژیانا وی دا هه‌ر تشت یێ قه‌لپ و بۆیاغكرییه. قاپویته‌كێ قه‌هوه‌یی یێ ستویر و نوی لسه‌ر ملێن وی بوو. پۆتا وی یا قایشی یا زوها بوو، وه‌سا دیاره ترومبێلا خۆ یا لبه‌ر ده‌رێ مه‌یخانێ راوه‌ستاندی، دا پێلاڤ و جلكێن وی تەڕ نەبن.
ــ ئه‌ز يێ هاتیم خۆ گه‌رم بكه‌م، (ب ده‌نگه‌كێ بكه‌نیڤه) به‌لێ نه سه‌رێ خۆ، دره‌كا دی.
وه‌گۆت و قه‌ستا وێ مێزا ل نێزیكی په‌نجه‌رێ كر و روینشنه‌خوار، به‌رێ وی كه‌ته په‌ردا دانای و پشتا وی كه‌ته جانگیری و خه‌مۆی. ئەوێن هێژ ژ پێرڤە ل هنداڤ سۆپەیا ڤەمریی.
جانگیر ما ل تداره‌ك و سه‌روبه‌رێ وی نێڕی، د دلێ خۆ یێ پڕی كول و كه‌سه‌ر دا دگۆت.
ــ ما دێ دەهۆڵه‌كا ڤالا چه‌وا گه‌رم بیت، ئه‌گه‌ر تێر دارا پێ نه داده‌ن؟ ڤێجا ئه‌ز دارێ دەهۆڵا كوڕێ حه‌سۆیێ مه‌رجۆیێ بۆ سه‌رێ ته؛ ژ كویڤه بینم؟ وه‌كی چاڤێن مرۆڤی ب رویچكێن هنده كه‌سان دكه‌ڤن؛ بێهنه‌كا نه‌خۆش دهێته دفنێن مرۆڤی، خۆ بلا ئه‌و كه‌س د هه‌می بێهن و گولاڤێن دنیایێ ژی د هه‌لاندیی بن. ل دور خۆ زڤڕی و گۆت:
ــ وه‌ره خه‌مۆ، دا بۆ خۆ بچینه قولاچا هه‌نێ، دویر ژ وێ په‌نجه‌رێ، دێ بێژی كونه‌بایه، بلا بۆ مه سوپەیێ بینته وێرێ. من گۆت ئه‌ڤه چ بێهنا كیفكۆیی یه؛ تژی بندفن و خمخمكێن مه بووی؟!
ل دویری دربۆی روینشتن و ده‌ستێن خۆ دپه‌رخاندن و جارجاران ژی ددانه به‌ر هه‌ناسه‌یێن خۆ یێن گه‌رم و تێهن ددایێ.
هه‌ڤالینییا جانگیری و خه‌مۆی، یا ده‌مێ زانكۆیێ یه، پێكڤه ل پشكا مێژوویێ خویندكار بوون. ل ناڤه‌ڕاستا سالێن هه‌شتێیان، نه گه‌هه‌شتن سالا خۆ یا داویێ ژ خواندنێ ببه‌نه سه‌ری، پێكڤه هاتنه ده‌سته‌سه‌ركرن ب هێجەتا هندێ كو ئه‌ندامێن رێكخستنه‌كا نهێنی نه. شه‌ش ساڵان هاتنه حوكوم كرن و بوونه زیندانیێن گرتیخانا (ئه‌بو غرێب).
خه‌مۆی ب گڕنژینڤه گۆتێ:
ــ ما ئه‌ڤه تو چ جارا نه‌شێیه خۆ، ته هۆسا ئه‌ڤ دربۆیه كریه پشتی و ب پشتا خۆ ڤه‌دای؟!
ــ پشتی؟! ب خودێ ئه‌و ب پشتا منڤه بیت، دێ خۆ ل بنێ به‌حره‌كێ ده‌م. نێ تو باش دزانی ئه‌و ژبه‌ر چ دهێته ڤاران؟ كارێ خۆ یێ جاران دكه‌ت. به‌فر فێلا خۆ ناهێلیت. راپۆرتحەبین ژی، هەر ئەون یێن بەرێ، ب تنێ ناڤ هاتینە گوهۆڕين.
ــ ئه‌و رۆژ چۆن شریك، براده‌ری نهۆ جهێ خۆ یێ كری، یان ژی بلا بێژین یێ جهێ وی دكه‌ن. تو دبینی، وه‌كی دهێته ناڤ مرۆڤان، چه‌وا یێ قه‌به و دفنبلند و پشتڕاست و كێلە، چیڕۆكێن كار و خه‌باتا خۆ یا نهێنی ڤه‌دگێڕیت. یێ نه شاره‌زا دێ بێژیت هه‌ما شەڕ و شۆڕه‌ش هه‌می لسه‌ر ملێن وی و یێن وه‌كی وی بوون.
ــ كوڕۆ خوزی هه‌ر ئه‌ڤه ب تنێ بایە، وێ رۆژێ نزا چه‌وا دیسا به‌حسێ وی هاته كرن، ئه‌ز ژی وه‌كی تو دزانی نه‌شیامه خۆ، من یا د دلێ خۆ یێ تژی كول دا داڕێت. براده‌ره‌كێ مه، گۆت كه‌كێ جانگیر ما تو نزانی ئه‌و نهۆ نوینه‌رێ كێ یه؟ چه‌وا تو هۆسا ب ئاشكەرایی نه‌كامییا وی دكه‌ی؟ من ژی گۆتێ ئه‌ها چونكه ئه‌و نوینه‌رێ وانه یێ تو دبێژی؛ ئه‌ز دێ به‌حسێ وی كه‌م و پیڤازا وی سۆر كه‌م، بلا بگه‌هیتێ دا بزانن كانێ نوینه‌رێ وان، د ناڤ خه‌لكیدا چه‌ند یێ ب رێز و حورمه‌ته.
ــ مانێ یێن وه‌كی دربۆی نوینه‌رن، له‌وما حالێ وان و یێ مه هۆسا یێ رێنگزه.
ــ ئێ ب خودێ خۆ ئه‌و ببیته نوینه‌رێ كێ، دێ هه‌ر ئه‌و دربۆك بیت، یێ ئه‌ز و تو دنیاسین، ئه‌م دزانین كانێ كورییا وی یا درێژ ب چه‌ند ته‌ڵهان ڤه قه‌تیایه و چەند موی ب قۆنا وی ڤەنە.
د گەل وان گۆتنان، میتۆی دو سوپه‌یێن هلكری ئینان، ئێك دانا به‌ر مێزا وان و یا دی بۆ دربۆی بر، هه‌ردوكان كورسیكێن خۆ نێزیكی سۆپێ كرن و ده‌ستێن خۆ برنه هنداڤ، به‌ری میتۆ ژ ژوورێ ده‌ربكه‌ڤیت، جانگیری گازی كرێ:
ــ كانێ وه‌ره به‌رخێ مامێ، هەڕه وه‌كی هه‌ر جار؛ دو چارێكێن قه‌چاغ و زه‌ڵاته‌كا مه‌زن یا ب شێلندر بۆ مه بینه، تێر نۆكا پێوه‌ركه، ئاڤا سماقێ ژی بكه سه‌ر، دو په‌رداغێن ئاڤا نۆكا یا كه‌ل ژی بلا ل گه‌ل بن، خه‌سان ژی ژ بیر نه‌كه‌ی.
كه‌نیا دربۆی ژ لایێ په‌نجه‌رێ ڤه بلند بوو و بێی ل پشت خۆ بزڤڕیت گۆتی:
ــ ئه‌و گێلما گاڤانی یه مامۆ جانگیر؛ نه مززه‌یه.
ئینا جانگیر ما و تێ فوكری و گۆتێ:
ــ خوزیكێن وان رۆژان یێن ئه‌م ب گاڤان و شڤان. نێ په‌ز و گاڕانێن مه یێن هه‌یت بووینه كوڵانان و كه‌س نینه وان داكه‌ته گۆڤ و كۆتانان.
دربۆی لێڤا سه‌ری ل یا بنی نه‌دا و خۆ بێده‌نگ كر. هێژ میتۆی ده‌رگه‌هـ ل پشت خۆ پێڤه نه‌دای، جانگیری گازی كر:
ــ كا جارێ راوه‌سته، تو هۆسا یێ بله‌ز میتانێ من، دو شیشكێن گۆشتی ژی بۆ مه دانه سه‌ر، به‌س بلا نه سۆژن، باشه؟
پشتی چركه‌یه‌كا بێده‌نگیێ پێڤه چوو و هێدیكا ب بشكوڕینڤە گۆته خه‌مۆی:
– بلا ده‌یكا كارۆی ژی ل ماڵ، ساڤارا ب نیسك ل بن دلێ خۆ بده‌ت.
خه‌مۆی ژی ب گڕنژینڤه گۆتێ:
ــ كوڕۆ.. دێ بلا تشته‌كێ دی ڤه‌خوین، نێ مه خۆ ب ڤێ قۆڕرەدەرا مالمیرات كۆشت، هه‌ر خودێ دزانیت كانێ ژ چ دهێته چێ كرن؟.
ــ ما دێ ژ چ چێ كه‌ن خه‌مۆیێ من، پاشی ته گۆت ژ تایفیێ لیناڤا؛ مانه؟! ب خودێ دبێژن ئه‌و سه‌رتڤیركێ خامیسكا سیكۆتینێ دكه‌ته ناڤ، ئه‌و ژی یێ د بنێ به‌ریكێن مه شاره‌زا بووی، دزانیت مه ژ وێ پێڤه‌تر چیێ دی پێ چێنابیت.
گه‌له‌ك مرۆڤ یێن هه‌ین هندی گرفتاری و ئێش و ئازار و ده‌رده‌سه‌ری یێن ب چاڤێن خۆ دیتین، ئه‌و و خه‌م دبنه دۆست، خه‌م بۆ وان دبیته ملحه‌ما سه‌ر برینان. هه‌می ده‌ما د بێهنفره‌هـ و ب ده‌ڤ كه‌نینه، گڕنژین ژ سه‌ر لێڤێن وان ئاڤا نابیت، ئه‌گه‌ر دنیا ببیته به‌حر ناده‌ته د گۆزه‌كا وان را. د مه‌ردن، هه‌سپ و قه‌سپه‌ك ل نك وان ئێكن. ئه‌ها جانگیر و خه‌مۆ ژ ڤی توخمێ مرۆڤان بوون. ل ناڤ هه‌ڤاڵان، ل زانكۆیێ و ل گرتیخانێ و هه‌تا نهۆ ژی، د سه‌ر هه‌می ده‌رده‌سه‌رییان ڕا؛ یێن وان ب چاڤێن خۆ دیتین، هه‌ر د قه‌سه‌شرین و نوكته‌بێژ و سوحبه‌تخۆشن، یا دلێ وان یا لسه‌ر ئه‌زمانی. د چاڤڤه‌كری و دنیا دیتی و خودان سه‌ربۆرن، هه‌می ده‌ما هێز و تێهنێ دده‌نه ژیانێ ل ده‌ردۆرێن خۆ.
پشتی هه‌ردوكان گۆتیه پێكێن خۆ یێن ئێكێ بننك و پێكێن نوی داگرتین، خه‌مۆ ما د ناڤ دویكێلا جگارا خۆ و یا جانگیری را ل چاڤێن وی نێڕی، مالق ببوون. پێكێ خۆ راكر و گۆتێ: نۆش شریك. جانگیری ژی پێكێ خۆ بلند كر و گۆت: ب خۆشییا به‌فرێ. فڕه‌ك ڤه‌خوار و قورمه‌كا دژوار ل جگارا خۆ دا و دویكێلا وێ قه‌مبه‌ل قه‌مبه‌ل به‌ردا هنداڤ سه‌رێ خۆ.
پشتی سه‌رهلدانێ هاتنه ئازادكرن، لێ د ناخ و هناڤێن هه‌ردوكاندا برینه‌كا كویر یا ڤه‌شارتی و نخافتی هه‌بوو. بابێ جانگیری ب رێكا سه‌ره‌دانا ویڤه ل گرتیخانێ، ب ئه‌گه‌رێ وەرگەڕیانا ترومبێلێ، گیانێ خۆ ژ ده‌ستدا. خه‌مۆی ژی ئه‌ڤیندار و هه‌ڤاڵا خۆ یا زانكۆیێ ژ ده‌ستدا، نه‌ما ل هیڤیێ و شوی كر. ئه‌ڤه ل سه‌ره‌كی و ل سه‌رێ دی، شكه‌ستن و بوهوژینا میناك و هێمایان، داكه‌فتنا بها و نرخان به‌رڤ ژۆردانیێ نهاڵه‌كا بێ بن، هه‌لوه‌شیان و هه‌ڕفینا داڤه‌ڕست و پران د ناڤبه‌را خه‌ون و راستییێ دا؛ هه‌می هێز و ژانێن یاخیبوون و خۆڕاگریێ دۆرپێچ كربوون، لێ نه‌شیابوون سه‌ری ژ تێهن و گه‌رماتییا دلێن وان بستینن. دیسا نه‌شیابوون بشكۆڕینێ ژ دێمێن وان بدزن.
هه‌ر بێهنه‌كێ كت و ماتێن مرۆڤان دهاتنه ژوور و جهێن خۆ لسه‌ر وان مێزه‌یێن ساروبار دكرن، دلێ خه‌مۆی دچوو سوحبه‌تێن جانگیری و زانی یێ برینكول و داگرتییه، ئینا گۆتێ:
ــ دا بزڤڕینه سه‌ر ئاخفتنا خۆ؛ مامۆ جانگیر، پانێ دبێژن ئه‌و ره‌بیێن كێلیا شه‌دا و فرعوینی هینگێ هه‌می ڤی دربۆكی رادكرن و دویكێل ژێ بلند دكر.
جانگیری قورمه‌كا دی یا كویر ل جگارا خۆ دا و ژێهه‌ل دویكێل به‌ردا هنداڤ سه‌رێ خه‌مۆی. مرۆڤی دزانی د ناڤ دویكێلێ را، به‌رێ وی یێ ل دره‌كێ نه د ڤێ ژوورێڤه، هه‌چوه‌كو یێ هنده دیمه‌نان ژ زه‌مانه‌كێ دی، لێك دده‌ت و دده‌ته به‌ر ئێك و دئینته پێش چاڤێن خۆ، ئینا سه‌رێ خۆ هه‌ژاند و گۆت:
ــ راست دبێژن، وه‌كی وێ دویكێلێ، ئه‌وا ل پێش چاڤێن وی؛ ژ پێسیر و دوكه‌لێن وان له‌شفرۆشان دچوو؛ یێن وی دبرنه بن هنگلێ میرۆیێ جاش. نێ هندهك جارا مرۆڤ نزانیت بۆ خۆ زكه‌كێ دی ژ كویڤه قەر بكەت؟ هه‌ما وه‌یه وه‌كی ئه‌و دبێژن، خۆشمێر و حنێربه‌نده‌كێ ب شه‌رتێ خۆ بوو، ل ته‌نگاڤییان رێبه‌ر و ده‌ستهه‌لێن وه‌كی وی، هەر ئەو بخۆ بوو، ل ده‌سته‌تفێ ژی چه‌په‌رشكێنێ شه‌ڕێن ب یه‌مان بوو، پڵنگ ب بێوكانێ دگرتن. كوڕۆ ئه‌ز ب گۆڕا هه‌می پاك و چاكان كه‌م؛ هه‌كه ئه‌و نهۆ ژی بزانیت قۆنتاغ و لویلیێن تڤه‌نگێ ژ ئێك جودا كه‌ت. ل وی ده‌می؛ یێ ئه‌وان مێر و جوامێرێن ئه‌ز و تو دنیاسین، دویكێل ژ وان ره‌بییان بلند دكرن و ژ كۆپێن قه‌وغای و قه‌شه‌فڕێ فیشه‌كێن گوڕیێ بلند دبوون و ده‌نگێ بیكه‌یسییان ژ كویر و دویر دهات و تێكه‌لی ده‌نگێ لێدانێن دلان دبوو، هینگێ پشتا گه‌لیێ دهۆكێ ل ڤی و یێن وه‌كی وی هزره‌ت بوو. وه‌كی ل به‌ربه‌ركی رۆژئاڤا، باپیرێ من یێ نۆت و سێ ساڵی، لسه‌ر پێستركا مه یا داری، ب تزبیێن زكری؛ به‌ركێن تۆپا؛ ئه‌وێن ب ره‌بییان و ب سه‌ربازگه‌هێ دكه‌فتن دهژمارتن، تڕان خۆ د قۆنا یێن وه‌كی ڤی نه‌دگرتن و كونمشك لێ دبوونه قه‌یسه‌ری. رۆژێن هینگێ چه‌ند ب تێهن و تام بوون، یێن نهۆ ژی چه‌ند د سار و بێخوێ نه و مرۆڤێن ڤان رۆژان ژی چه‌ند د بێسیره‌نه و د بێسیبەرن!
سوحبه‌ت یا ب دلێ خه‌مۆی بوو، ئینا پێڤه‌چوو و گۆت:
ــ بێبه‌ختییا نه‌كه، جامێری ئه‌و ژی رێكخستیێ نهێنی بوو، وه دبێژن!
ــ ئمممم.. به‌لێ ئه‌زبه‌نی، ده‌ركه‌ت كه‌س نه‌ما نه‌یێ رێكخستی، ئه‌ز باش دزانم كانێ وی چ رێك دئێخست؟
ــ پانێ به‌حسێ هه‌ی، كو دێ به‌رپرسیارییه‌كا دی پێ راسپێرن.
ــ ئه‌ها ئەڤێ، ئەز باوه‌ردكه‌م. ئه‌شهه‌دوبیللا، ب تنێ یێن وه‌كی وی ئه‌ڤرۆ دهه‌ژینه ببنه به‌رپرس، به‌لێ پا دڤێت بكه‌نه به‌رپرسێ ئەوان؛ یێن هه‌می ده‌ما پیێن وان ل هەوا و ده‌رپیێن وان د به‌ریكا میرۆی دا. نێ دڤێت وان ژی به‌رپرسه‌ك هه‌بیت، ئه‌گه‌ر دێ به‌رپرسێن پێهه‌لتر میننه مه‌حتل، دێ میننه ب هیڤییا ئالۆكا ڤه، ئه‌ڤه ئه‌گه‌ر ناسنامه‌یێن وان ل زاڵگه‌هـ و سه‌یته‌رەیێن وێرێ ب رێڤەچوون!
ــ چییه؟ ما جاره‌كا دی سه‌یته‌ره داناینه وێرێ؟! خه‌مۆی ب حێبه‌تی ڤه گۆت.
جانگیر ما و د به‌ر خرمخرما خه‌سێ ڕا پێڤه‌چو و گۆت:
ــ نه.. نه، سه‌رێ ته نه‌گرتیه! ما من نه گۆته ته؛ یا ژته‌یفیێ لیناڤا چێكری؟! به‌لێ ته باوه‌ر نه‌كر.
ــ پا چ به‌حسێ ناسنامه و زالگه‌هانه؟!
ــ چننه.. من خه‌ونه‌ك ددیت، مه نه‌دكاری بێ ناسنامه ژ ئالۆكا به‌ره‌ڤ خوار بچین.
خه‌مۆی ب حێبه‌تیڤه گۆتێ:
ــ ب خودێ هه‌چوه‌كو سه‌رێ ته ژی یێ گرتی؛ مێرۆ!
ــ مانه برادەرەكی بەری هەیامەكێ، ڤییا بچیت خۆ ل وێرێ داده‌ت؟
ــ داده‌ت؟!. ئه‌ڤه ژی د خه‌ونێ دا بوو؟ دا چەوا خۆ دادەت؟ دا فڕیت؟!
ــ نه‌خێر، هه‌ی عه‌قلكێم، دادان، نه‌فڕینه. دادان نقۆبوونه، دڤیا خۆ نقۆ بكه‌ت و داهێلیت.
ــ نقۆ بكه‌ت؟! داهێلیته كی درێ؟
ــ وێ درا نه‌هێته ب ناڤكرن.
ــ درا نه‌هێته ب ناڤكرن؟!! نێ ئه‌ڤرۆ گه‌له‌ك در ناهێنه ب ناڤكرن. صصص
ــ ئه‌ها لسه‌ر به‌ختێ من؛ ته ئه‌ڤه راست گۆت؛ خه‌مۆیێ من، ئه‌ڤرۆ گه‌له‌ك در ناهێنه ب ناڤكرن. دا بۆ ته بێژم؛ ما چاره؟ گۆتن؛ ئێكی بنگوهێن وی تیر ببوون ـ و نە بێژە من بنگوهـ چەوا تیر دبن ـ قه‌ستا جهێ له‌شفرۆشان ل وێرێ كر. مانێ وه‌كی تو دزانی، ل دەلیڤێن هۆسا دڤێت تو ل به‌راهیێ گوهێن دیناران قیت بكه‌ی، ئه‌گه‌ر نە، ئەڤە ته نه دادا. كابرا د به‌ریك و پاخلێن خۆ خه‌بتی، پاره‌یێن خۆ ژبیر كربوون. ئینا گۆته كنێ، من پاره‌یێن خۆ یێن ژبیر كرین، ناسنامه‌یا ل گه‌ل من. دێ دانمه نك ته هه‌تا پاشی دچم بۆ ته پاره‌یان دئینم. ئینا كنێ گۆتێ: ما ناڤڕانا من سه‌یته‌ره‌یه.. دێ ب ناسنامه‌یێ چییه ژوور؟!
ده‌نگێ كه‌نییا خه‌مۆی ئه‌و ژوور داگرت، چ نه‌مابوو د كورسیكێ دا كه‌تی:
ــ ب خودێ جانگۆ، پشتی پێكێ دوێ تو ژ خه‌تێ ده‌ردكه‌ڤی؛ تی و تی دچی!.
ــ نه‌خێر.. قه‌د وه نینه، پشتی پێكێ دوێ، جانگۆ ژ نوی دكه‌ڤیته سه‌ر خه‌تا راست و خه‌تا خوار بۆ گایێن پیر؛ یێن وه‌كی ته دهێلیت. ب تنێ من دڤییا بۆ خشیمه‌كێ وه‌كی ته دیار بكه‌م، كانێ ڤان ده‌م و كاودانان چه‌ند خرپۆ كرینه تشت و ته‌با. هه‌می له‌شفرۆشێن ڤێرێ و یێن وه‌ڵاتێن هه‌ڤسویێن مه، ناڤێن سێقولی یێن مه‌عميلێن خۆ ژ به‌رپرسێن مه دزانن و یێ ژبه‌ركرین. نه تشته‌كێ سه‌یره، لەشفرۆش لەشفرۆشان دنیاسن. به‌لێ پا ئه‌و ژ به‌رپرسێن مه، ئه‌وێن سه‌را وان دده‌ن؛ گه‌له‌ك ب رۆمه‌تترن. چونكه ئه‌و یێ كارێ خۆ دكه‌ن، خۆ ب رەنج و خۆها ئه‌نیا خۆ و یا دره‌كا دی؛ ب خودان دكه‌ن. لێ ئه‌و به‌رپرس؛ خۆ ب خوین و خوها ملله‌تی ب خودان دكه‌ن و دچن ل وێرێ ب پاره‌یێن ملله‌تی؛ له‌شێن خۆ دفرۆشن.
ــ نێ ئه‌و و یێن وه‌كی وی دبێژن، كاودانان پێدڤیا ب خزمه‌ت و شاره‌زاییا مه هه‌ی، ب سه‌رێ ته یێ كو چ نه‌مایه دێ وه‌كی ڤێ سۆپەیێ لێ هێت، یێن وه‌كی دربۆی، ب تنێ ئەون، یێن ئه‌ڤرۆ بووینە خولك و ماقویلێن ڤی باژێڕی، هه‌رچه‌نده نه ماقویل و نه ژی راخویته‌یێن ڤی باژێڕی ژی وی نانیاسن، یا لبەر مە بەرزە بووی، ئەم نزانین كانێ ل ڤی باژێڕی كیشكە ماقویل و كیشكە راخویتە، ناڤ ناڤێ یێن وه‌كی وی یه و دیوانێن وان هه‌ر دگه‌رمن و بازاڕێ وان ژی هندی وێڤه‌تره ب رەواجترە، جڤات و كۆچكێن وان د شاریاییترن. ئه‌ز و تو ژی دێ ئێین و هه‌ر رۆژ دفنا خۆ ب ڤێ سۆپەیێ ڤه‌نین و عه‌ره‌قا قه‌چاغ به‌رێڤه‌كه‌ین، گازندا بۆ ئێك و دو كه‌ین و رۆندكان داڕێژین.
ــ كوڕۆ مامۆ خه‌مۆ تو چ دبێژی؟ ما چ مایە نە یێ قەچاغ ل ڤی وەڵاتی؟ دز و ده‌همه‌نپیس و قەچاغچی، ئه‌ون نیشانێن گه‌شێن ڤێ قۆناغێ، ئه‌ز ب سه‌رێ ته كه‌م، ته یا راست گۆت، ب تنێ رویڕه‌شی و ئه‌زماندرێژی به‌هرا مه‌یه، ما دێ ئه‌ڤه ژ نوی؛ چه‌وان ده‌ستان ژ ئێك و دوا خۆ به‌رده‌ن؟ یێ گرتی ب شیری؛ نا به‌رده‌ت ب پیری! قه‌فته‌كا ته‌علیشكێ و به‌رمله‌كێ خه‌سان دانه به‌ر كه‌ری، یا ژ ته‌ڤه دێ كه‌ر كیژێ خۆت؟
خه‌مۆی ب كه‌نیڤه گۆت:
ــ چ پێ نه‌ڤێت.. خه‌سان.
ــ ئه‌رێ دبیت وه بكه‌ت، به‌لێ تو دزانی كه‌نگی؟
خه‌مۆ، ما ل هیڤییا ته‌مامكرنا ئاخفتنا وی، ئینا جانگیری گۆت:
ــ ئه‌گه‌ر ناڤێ وی كه‌ری خه‌مۆ، ئان ژی جانگۆ بیت!
خه‌مۆ د زكێ خۆدا دكه‌لی ژ كه‌نییادا، ئینا گۆتێ:
ــ ما ئه‌ز دێ ژ كویڤه زانم، نه‌دویره هه‌ردوكان نه‌خۆت.
ــ هه‌ی مه‌ژیكێم؛ دێ ته‌علیشكێ خۆت.. ته‌علیشكێ، دێ خه‌سان دبن پیێن خۆ ڤه‌ده‌ت و لسه‌ر گه‌ڤزت و تژی سه‌ر پۆسكل كه‌ت، تاما خەسان، ئه‌ز و تو دزانین، لێ ئه‌و یێ ب ته‌علیشكێ هاتینه فرشك كرن. ڤه‌خۆ؛ ڤه‌خۆ، تو وان به‌لگێن خه‌سان دبینی، ئه‌وێن ل به‌ر سینگێ ته؟
ــ وان چییه؟
ــ ئه‌ها ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ سیكۆتینه نه‌بیت یا ئه‌م به‌رێ ڤه دكه‌ین، دێ پێ مرین، یا ژ ته‌ڤه د شویشتی نه؟ ب خودێ نوكه میتۆ، خۆ ب مه‌سینێ ئه‌ده‌بێ ژی؛ ئه‌وێ گیرهێ گرتی، ئاڤڕه‌شینكه‌كێ ژی لێ ناكه‌ت. ئه‌رێ، به‌لكی هندهك جاران دشۆت، لێ یێ پشتڕاست به؛ نه ب ئاڤێ!
وه گۆت و پێكێ خۆ راكر و گۆته خه‌مۆی:
ــ نۆش.. ئه‌ز ب وی كه‌مه یێ ئه‌ز و تو هندهك جاران ب سه‌رێ وی سویند دخۆین، دلۆپه‌كا ڤێ بكه‌نه كماخێن به‌رازی، دێ پێ دین بیت و ب چۆلان كه‌ڤیت.
ژبه‌ر كه‌نیێ، رۆندكان خۆ د چاڤێن خه‌مۆی دا نه‌دگرتن، ده‌مێ گۆتیێ:
ــ ئانكو نهۆ ئه‌م گه‌له‌ك دهشیارین!! نێ چ نه‌مایه ئه‌م ژی دێ بینه هه‌ڤالێن وی به‌رازی و ب چۆلان كه‌ڤین.
ــ یارگۆزه‌له مامۆ خەمۆ، یارگۆزه‌ل، تی و تی یا دزڤڕیت، دڤێت مرۆڤی باش های ژ قۆن و بنقۆنكێن خۆ هه‌بیت، خلۆله نه‌كه‌ت، چونكی هه‌ما بنقۆنك له‌قییا، هینگێ دێ دفن ئاخێ ماچی كه‌ت و پاشیێن مرۆڤی میننه ل هه‌وا و تڕا دبای وه‌ركه‌ت، و خودانێن تۆپزان؛ گۆتن پێ نەڤێت، تو دزانی چه‌ند دمشه‌نه، ل وی چاخی ب دلێ خۆ دكه‌ڤن و ناهێلن قۆنتوتكی ب خودانی بكه‌ڤیت، ڤێجا بلا هه‌ر یا مچاندی بیت و نه‌بێژه نه‌گۆته من. ئەگەر پاشی ب كتێب دێ وه‌كی یا ملله‌تی لێ هێت، هه‌می یێن د تێ شاره‌زا بووین، و چیێ كره تێدا نزانیت بینته ده‌ر.
ــ پا ب شێخ پیرامویس هه‌كه هۆسا بیت وه‌كی تو دبێژی، مه‌عنا وێ ئه‌وه هێژ گه‌له‌ك یا مای، تو دزانی؟ ل هه‌ردو ئالییان؛ ده‌حل و كه‌رتكێن جۆیا چه‌مێن مه، ته‌علیشك وه‌كی گورگه‌هێ لێ شین دبیت، چ جاران بنبڕ نابیت، دێ چه‌وا خلاس بیت؟
ــ دلێ ته پێڤه نه‌بیت، قنێتا كه‌ران؛ هندی بێژی هند یا به‌ردار و مشه‌یه. یا ژ ته‌ڤه ئه‌گه‌ر بنبڕ بوو دێ كه‌ر ژ برسا مرن؟ یان ژی دێ هوی بنه خوارنا خه‌سان؟ نه ب سه‌رێ ته، ئه‌ها هینگێ وەكی تڤر و خیار و كەرەفسێ، دێ ته‌علیشكا قودیكان ژى ژ ده‌رڤه ئینن.
جانگیر، ب نڤشتی و دوعایێن شێخ و ده‌روێشان، ب تڕێن گامێشان، هه‌تا شیای ڤێ داویێ بۆ خۆ جهه‌كی وه‌ك فه‌رمانبه‌ر ل ده‌زگه‌هه‌كی په‌یدا بكه‌ت و پاشی ژن ئینا و نهۆ بابێ كوڕه‌كی یه. خه‌مۆی ژی هەر ژ سەری، ده‌ستێن خۆ ژ كارێ حكومه‌تێ شویشتن، دكانه‌كا كه‌ل و په‌لێن ناڤماڵێ یا ڤه‌كری، پشتی ئه‌و و هه‌ڤژینا خۆ نەشیان د گەل ئێك بمینن و ژئێك ڤه‌بوون. دیارە هێژ بهارا شوينوارێن ئه‌ڤینا كه‌ڤن نەبەهییە. ئەرێ ما ئەو بهار جاركێ دبەهن؟
خەمۆ هێژ یێ هزرا سوحبەتا خەس و تەعلیشكا قودیكان دكەت، ئینا گۆتە جانگۆی:
ــ خوزی مامۆ جانگۆ تو هه‌ر یێ سه‌رخۆش بای، پشتی دو سێ پێكان، قافێ سه‌رێ ته ڤه‌دبیت و مه‌ژیێ ته دفویریێت، دڕ و مه‌رجان ژێ دزێن و مۆری ژێ دپەشن و د سه‌ر دا دچن.
ــ دێ هڕكێ و ڤێده، پانێ من ئه‌ڤه نه‌دزانی. بابێ من هه‌ر دگۆت، خولی بسه‌ر تو هند كتێبا دخوینی دێ مه‌ژیێ ته ره‌ش بیت، دێ كۆره بی، بۆ خۆ ل كەسپەكا دی بگەڕە. ئه‌ز نهۆ ژ نوی دزانم ئه‌و چه‌ند یێ ژیر و دویربین بوو.
خه‌مۆی ڤیا سوحبه‌تێ بشارینیت، گۆتی:
ــ ئه‌و چیه؟! من نهۆ ستران ب ته دگۆتن.
ــ تو دزانی خه‌مۆیێ برا، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ كتێبه نه‌بانه؛ یێن ئه‌م ب شه‌ڤ و رۆژ وه‌كی خێڕكێ به‌ربووینێ و دخوینین، نهۆ دا ئه‌ز و تو ژی، هه‌ر شه‌ڤ ل ئه‌نتالیا و قوبرس و لبنانێ، قومارێ ب ده‌فته‌رێن دۆلاران كه‌ین. سه‌فتێن وان كه‌ینه د به‌ر پێسیر و مه‌مكان را، ڤێجا وه‌ره خه‌مۆ خولیسه‌رۆ؛ بزانه كا دێ پێسیره‌كا وه‌كی كۆته‌لا ئاشێ مه‌لا جبرائیلی؛ ب چه‌ند ده‌فته‌رێن دۆلاران هێته داگرتن؟!
ـ مخابن
ـ ئه‌رێ ب خودێ سه‌د جاران مخابن، وه‌كی نه‌ڤیێ حه‌جی محێ، ژ كه‌لا ئه‌منێ زڤڕی؛ پشتی هاتیه رزگاركرن، ل به‌رێ وێ سپێده‌یا ئه‌فسانه‌یی؛ یا كو مرۆڤ و دار و به‌ران، پێكڤه هێرش كرینه سه‌ر، بیكه‌یسییه‌ك لسه‌ر ملێ وی بوو و دو دێربینه‌یێن شه‌ڤێ د ستۆیێ خۆ دانابوون، من گۆتێ: (خال تو یێ دبینی خه‌لك چه‌وا یێ پویڕه‌ی ڤه‌دكێشن و رادكێشن، ئه‌ڤه تو بوویه خودانێ ڤێ بیكه‌یسیێ و ڤان جۆتێ دێربینه‌یان). گۆتی: (خوشتڤیێ خالێ، هێژ من توڵا بابێ خۆ یێ شه‌هید نه‌ڤه‌كریه، هێژ مه گه‌له‌ك كار یێ ب ڤێ بیكه‌یسیێ مای).
ــ یێن وه‌كی دربۆی ژی مان و پشتی هینگێ، ده‌مێ مه؛ باژێڕ چۆل كرین و ره‌ڤینه چه‌ل و چییان، كه‌تنه مالێن مه و ب لۆریان به‌رێڤه‌ی جهێن دویر كرن، دشاره‌زا بوون، مانێ رێكخستیێن نهێنی بوون!
ــ ئەرێ، پا ئەگەر ئەو رێكخستیێن نهێنی بوون، پا سه‌را چ كه‌ره‌م و خالد هاتنه سێداره‌دان؟! ها؟! هه‌كار و فه‌رزات و نایف و فه‌رهاد و هشیار و هه‌می هه‌ڤالێن دیتر، سه‌را چ شه‌ش حه‌فت سالان مانه د گرتیخانه‌يێ دا؟ نێ ئه‌و ژی وه‌كی مه، رێكخستیێن نهێنی بوون و خه‌باتا نه‌په‌نی دكرن، به‌لێ ئه‌ڤێ هه‌نێ چ بوو؟ هه‌تا ئێڤاری ل پشت دیوار و د ناڤ جڤینێن مه دا گوهێن وی د مویچ بوون، مه نه‌دشیا بۆ خۆ پستپسته‌كێ بكه‌ین، وه‌كی ئه‌جنا ژنشكه‌كێڤه دا ل هنداڤ سه‌رێن مه قیت راوه‌ستیت، مه نه‌دوێرا ژ به‌ر وی سه‌رێن خۆ بخورینين. ما ئه‌ڤه نه ئه‌وه، ل وان رۆژان؛ یێن ته‌یر ژی نه‌دوێران ل هنداڤ و د به‌ر كه‌لا ئه‌منێ را بفڕن، چوونا وی بۆ وێ كه‌لهێ؛ وه‌كی چوونا چایخانه‌يا هنارۆك يا لبه‌ر رويبارێ دهوكێ بوو؟
خه‌مۆی ب ئاخینكڤه، هه‌روه‌كی بۆ خۆ دگۆت:
ــ ئه‌رێ.. ڤێ گاڤێ ژی، هه‌ما ته ب سه‌رێ لێڤێ به‌حسێ هندێ كر، دێ ده‌ست هاڤێته وێ نڤشتییا د پاخلا خۆ دا، دێ ئینته‌ده‌ر و ل ناڤ چاڤێن ته ده‌ت و بێژیت بخوینه: ئه‌ز ژ لایێ سه‌ركردایه‌تیێڤه یێ راسپاردی بووم، هه‌ر خودێ دزانیت كانێ كێ ئه‌و نڤشتی ئیمزا كریه؟
ــ پا كێم كه‌سا ئه‌و نڤشتیێن د به‌ریكێ دا، نێ ئه‌م هێژ یێ ب نڤشتییان كار دكه‌ین و دهێینه ب رێڤه‌برن، هێژ ئاشێ ملله‌تێ مه یێ نه‌زان یێ ب نڤشتییان دهێته گێران، له‌وما یێن وه‌كی دربۆی مامۆستا و به‌رپرس و بسپۆرن. هه‌چیێ نڤشتییه‌ك بۆ هاته نڤێسین، ماڵا وی چوو سەرێ ملێ و تو یێ سەرێن ملان ل دەردورێن باژێڕێ مە دبینی خەمێ من.
ــ پا ب خودێ جانگۆ، من گۆت دیاره سه‌رێ ته یێ گرتی. به‌لێ وه‌سا دیاره خۆ ئه‌ڤ میراتا قه‌چاغ ژی نه‌شێت خه‌ما ژ بیرا مه ببه‌ت. دیاره خه‌مێن مه ژ ڤێ مالخرابێ ب هێزترن.
ــ چ هێز نەشێن خۆ لبەر سینگێ خەمێ بگرن.
دگه‌ل وان گۆتنان، میتۆ هاته هنداڤ سه‌رێ وان و گۆتێ، هه‌قێ هه‌وه گه‌هشت. جانگیری چاڤێن خۆ ل وارا گێڕان و گۆتێ:
ــ كێ گه‌هاند؟.
ــ سه‌یدایێ درباس.
ــ هه‌ڕه پارەیێن وی لێ بزڤڕینه و بێژێ ئه‌م عەرەقێ ب پاره‌یێن حه‌رام ڤه‌ناخوین، پاشی وه‌ره هه‌قێ خۆ ببه.
ئینا خه‌مۆ د زكێ خۆ دا كه‌لی ژ كه‌نییا دا و گۆتێ:
ــ ئه‌ها ئه‌ز ژ نوی پشتڕاست بووم كو سه‌رێ ته نه‌گرتییه.
ــ كێ گۆتییه ته، سه‌رێ من نه یێ گرتییه؟! ئه‌ڤ ژووره گه‌له‌ك یا ساره، هلۆ رابه دا بچینه ناڤ به‌فرێ به‌لكی پیچه‌ك هناڤێن مه گه‌رم دبن.
