(خۆ و تەئویل) د دیتنا ئیشراقيیێن نوو دا

كوثر شوكت

(1)

پشتی وێ توفانا مەزنا ژ ڕۆژئاڤای ب سەر گزیرتەیا هەلاتگەریێدا هاتی، د گەل گۆتنا:”ژ عەزامەتا بلنداهییێ بەر ب نزمییا عەزیم، کچا ڕووناهییێ دێ نها بلنداهییێ ب جهـ هێلیت، ژوردا بەر ب جیهانا نزم داکەڤیت” هەر حەفت دەرگەهێن ئەسمانی بۆ سیندوختێ(*)، هاتنە ڤەکرن. ئەو بۆ زگارکرنا ئەردێ ڕووناهییێ دوبارە دهێتە خوار! داکەڤتنا سیندوختێ ل دولا دو ڕووباران بوو، د گەل داکەڤتنا وێ ژ نیشکاڤە بایەکێ بهێز د گەل دەنگەکی دهێت، هەرچەندە سیندوخت فەرمانێ ل بای دکەت ڕابوەستی، لێ بێمفا بوو! بۆ دەمەکی ئەو بایێ بهێز وێ د ناڤ بابەلیسکێدا دزڤرینیت، پشتی دەمەکی چاڤێن خۆ ڤەدکەت، ل ژورەکا گرتییە، ژ هەمی لایان شاشە د ڕۆهنن، هەر شاشەیەک ژ وان تشتەکی نمایش دکەت، بەرێ خۆ بۆ کیژ لای وەرگێریت، شاشەیە! پێکولان دکەت چاڤێن خۆ بگریت، لێ شاشەیەک د ناڤ مێشکێ وێ ژی دایە. بێی حەزا سیندوختێ ژی بیت، وان شاشەیان چەوان بڤێت و چ بڤێت و کەنگی بڤێت، خۆ ل بەر چاڤێن وێ ڕێز دکەن.هەر ناڤبەین دووبارە ئەو دەنگ دهێت و دبێژیتە سیندوختێ:” جیهان یا د ناڤ دەستێن خوداوەندێ پێشکەڤتنێدا.” وەسان سیندوخت دزانیت، ئەو یا بوویە زیندانییا خوداوەندێ پێشکەڤتنێ. ما مرۆڤێن گزیرتەیا هەلاتگەریێ و دولا دوو ڕووباران، دەست ژ ئەردێ خۆ و ڕووناهییێ بەرداینە؟ چەوان دەستێ خوداوەندێ پێشکەڤتنێ، گەهشتە دولا دوو ڕووباران؟ سیندوخت ڤان پرسیاران دکەت و بەرسڤێ نوزانیت! ئێدی نە داران دبینیت و نە بشکڤینا گولەکێ و نە ژ هەلاتنا ڕۆناهییێ بئاگەهـ دهێت، کوورە کریە!؟ بەلێ پا شاشەیان دبینیت! گوهـ ل ویچەویچا چووچکا مژەمژا ئاڤێ نابیت، کەڕ کریە!؟ لێ گوهـ ل دەنگێ شاشەیان هەیە! ئێدی نە سیمەرغ د ئەزمانێ وێ دگەهیت و نە بالندەیێ سۆر ب فەرمانا وێ هاتنوچوونێ د ناڤبەرا بلنداهییێ و نزماتیێدا دکەت، کی دێ ڕزگار کەت؟

(2)

ئیشراقیێن نوو، مرۆڤێ سەردەم ل ڕۆژهەلاتی وەکی سیندوختێ وێنە دکەن، ئانکو وەسان دیار دکەن کو مرۆڤێ ڕۆژهەلاتی د بازنەیەکیدا دزڤریت، ئەو بازنە ل دەرڤەی وی وەک جهـ و زات و کەلتوور و مەعریفە هاتیە کێشان! هەمی پێکولێن وی، د ناڤ وی بازنەیدا، بۆ دیتنا خالا دەستپێکێ یان دوماهیکێ، د بێمفانە! چونکی د بنەرەتدا، وی بازنەی چ پەیوەدی ب زاتێ ویڤە نەبوویە، ئەرێ مەرجە ژ وی بازنەی دەربکەڤیت، یان بازنەیەکێ دی بکێشیت! دێ بزاڤێ کەم بەرسڤا ڤێ پرسیارێ د دیتنا ئیشراقێدا دیار بکەم.

ڕەنگە پێکولێن خۆ(زات)، بۆ خۆنیاسینێ و خۆبوونێ؛ کەڤنترین حەز بوویە، مرۆڤ لڤاندی و پالدای بۆ لێگەڕیانێ. ل هەر سەردەمەکی و ل هەر جهەکی، مرۆڤی ب ڕەنگێن جودا ل گۆرەی کاریگەری و تێگەهشتنا ژێدەرێن دەردۆرا خۆ، خۆبوون پێناسەکریە، ئەڤ چەندە د ناڤ ئەدەب و فەلسەفە و هونەرێ واندا ڕەنگڤەدایە، هەر ڤێ لێگەریانا مرۆڤی، جیهان گەهاندییە ڤی ئاستێ پێشڤەچوونا ئەڤرۆ، لێ ل دۆر ڤێ چەندێ، ئیشراقیێن نوو ل ڕۆژهەلاتی، سەربوورا مرۆڤێ سەردەم د دانە بەر گومانێ، دەمێ پرسیار دکەن:”جیهانا سەردەم بەرێ مرۆڤی دایە کیڤە؟” ل ڤێرە ڕاوەستیان و هزرکرن د ڤێ پرسیارێدا، ئەوا (هۆشەنگ شێخ محەمەد) دکەت، پرسیارەکا دی خۆ زاڵ دکەت، ئەرێ مەرەم ژ ڤێ پرسیارێ ئەوە؛ کو سەربوورا سەردەم و پێشکەڤتنا مرۆڤی و جیهانا نوو و سیستەمێ هەڤجەرخ، دهێتە ئینکارکرن و ناهێتە قەبوولکرن؟ یان پرسیار د جەوهەرا خۆدا، مرۆڤی ددانیتە بەرانبەی وێ چەندێ، پێشڤەچوونا مرۆڤی د جیهانا سەردەمدا، د کیژ ڕووکاریدایە؟! بەرپێچوونا مرۆڤی د جیهانا سەردەمدا، د گەل ڕووکارێ ئیشراقێیە؟

مرۆڤ وەک هەیەکێ جوداتر ب ئەقل و پێشڤەچوونا خۆ، د ناڤ گەردوونیدا، ژ پرسیارکرن و لێگەڕیانێ ڕانەوەستیایە، پەیوەندییا مرۆڤی ب مرۆڤی ب خۆڤە، وەک لەش و ئەقل و نەفس و زات و ڕۆح، دیسان پەیوەندییا مرۆڤی ب بوون و هەبوونێڤە، پەیوەندییا مرۆڤی ب هێزا ڕەها و سروشت و مان و مرنێڤە! ل ڤێرە ئەز باسێ پێشکەڤتنا هزری ل ڕۆژئاڤای ناکەم، چونکی ل ڕۆژئاڤای ئەڤ چەندە وەک پروسە ژ قوناغەکێ بۆ قوناغەکێ بوویە، ب سەدان گوهۆڕین ب خۆڤە دیتن، دەمەکی ل ڕۆژئاڤای مرۆڤ کێمترین چێکری و هەیی دهاتە هەژمارتن، دیسان بزاڤا لێگەڕیانێ ل هەبوون و چیەتییا مرۆڤی، ل ڕۆژئاڤای پاش هەر تشتێ دی بوو، ل دۆر ڤێ ژی (فوکۆ)ی گۆتیە(مرۆڤ پێش چەرخێ هەڤدێ نەبوو).

 لێ هەر ژ دەستپێکێ خۆ ئانکو(زات) د ئیشراقێدا سەنتەرە، دیسان ل ڕۆژهەلاتی هەر ژ کەڤن ل ناڤ بیروباوەر و ئاینێن کەڤنێن دەڤەرێ، زاتێ مرۆڤی مژارا سەرەکییا لێگەڕیان و تێگەهشتنێ بوو، ئەڤە ژ لایەکی جوداهییا د ناڤبەرا مەعریفێ ل ڕۆژهەلاتی و ل ڕۆژئاڤای، ژ لایەکێ دی چەوانییا تێگەهشتنا پەیوەندییا مرۆڤی د گەل هەر تشتێ دی، دیار دکەت.

هەگەر ئەم ژ وێ چەندێ دەست پێ بکەین، کو زاتێ مرۆڤی پەیوەندی ب زاتێ ئیلاهیڤە هەیە و هەم ژی ب جیهانێڤە، دا مرۆڤ زاتێ ئیلاهی و جیهانێ بنیاسیت، مەرجە زاتێ خۆ بنیاسیت، هەتا زاتێ خۆ بنیاسیت، مەرجە زاتێ خۆ ئاشکەرا بکەت!

ل ڤێرە پرسیار ئەوە، هەگەر ئێک زاتێ خۆ بنیاسیت یان نەنیاسیت، ئانکو چ؟ ل گۆرەی ڤێ چەندێ، ئیشراق ل وێ باوەرێیە؛ خۆ ناهێتە پێناسەکرن، هەگەر تشتەک نەهێتە پێناسەکرن چەوان بنیاسین؟ هەگەر ئەم ڤێ پرسیارێ ژ ئیشراقییێن نوو بکەین، دێ بینین ئەو ژی هەر ل وێ سەمتێ دهێن، چونکی (هوشەنگ شێخ محەمەد) دبێژیت:”پێناسەکرنا خۆیاتییێ نابیتە هەستکرنا کەسی ب خۆدێ خۆ.” ئانکو هەتا بنیاسی دڤێت هەست پێ بکەی، هەتا هەست پێ بکەی، مەرجە وەکی هەی دەربازی ناڤخۆ بکەی! جوداهییا ئیشراقێ ژ هزرێن دیتر ئەڤەیە، ئانکو ئیشراق ئەزموونکرنێ دخوازیت، ئانکو ئەوا مرۆڤی دڤێت بگەهیتێ، دێ ب ئەزموونێ گەهیتێ. هەکە ب ڕەنگەکێ دی بێژم، دا بگەهینە ئارمانجێ ژ بوونێ، دڤێت ئەزموون بکەین نە پێناسە بکەین. هەلبەت ئەزموونا هەر کەسەکی ژ یا ئێکێ دی جودایە، ئەڤە هەم بهایێ مرۆڤی دیار دکەت، هەم ژی دوپات دکەت، کو مرۆڤ ب ڕێکا نیاسینا زاتێ خۆ، دشێت جیهانێ و بوونێ و هەبوونا خۆ ئەزموون بکەت. بۆ ڤێ چەندێ (سوورەوەردی) هەر ژ دەستپێکێ و ژ بکارنەئینانا زاراڤێ (منهج)  بۆ ئیشراقێ و دانانا پەیڤا ڕێک ل جهێ وێ، مە دانیتە بەرانبەر وێ چەندێ، کو ئیشراقی د پێگیر نینن ب هندە یاسا و ڕێسایێن نەگۆر و نەلڤ، بەلکی وەکی مە دیارکری، ئیشراق ئەزموون و تامکرنە!

 لێ پرسیارەکا دیتر خۆ زاڵ دکەت، د ناڤ ڤێ هەمی پێشکەڤتنێدا، هەر تشت کەڤتیە د خزمەتا مرۆڤیدا ژ تەکنولوژیایێ و زانست و زانینێ، ئەرێ زاتێ مرۆڤی یێ ئاشکەرا نینە، یان هاتیە ڤەشارتن و پەردەپۆش کرن؟!

(سوورەوەردی) دبێژیت:” مرۆڤێ ژ زاتێ خۆ بێئاگەهـ نینە، لێ چ پارچە ژ لەشی نینن تو جارەکێ ژێ بێئاگەهـ نەببی.” ل گۆرەی ڤێ گۆتنا (سوورەوەردی) دیار دبیت، کو بئاگەهی هاتنا مرۆڤی ژ زاتێ مرۆڤی تشتەکێ زکماکییە، ئانکو هەگەر چ زانست و زانینن و کتێب و فێرگەهـ ژی نەبن، مرۆڤ هەر دشێت بگەهیتە نیاسین وئاشکەراکرنا زاتێ خۆ. لێ پێشکەڤتن و زانست و زانین، بووینە پەردە هەمبەری گەهشتنا زاتی.

ئیشراقیێن نوو ل وێ باوەرێنە، کو ئەزموونا مرۆڤی د جیهانا سەردەمدا دوپات کریە، پێشکەڤتن و زانست و زانینێ زاتێ مرۆڤی پەردەپۆش کریە، ل دۆر ڤێ چەندێ (هۆشەنگ شێخ محەمەد) دبێژیت:” سیستەمێ هەڤجەرخ نەشیا مرۆڤی دەربازی کووراتییا وی بکەت، کا چەوان مەشایی ب ڕێکا مەنتقی شیان ل سەر جیهانا ماددی زاڵ ببن و سنۆرێ ڤێ جیهانێ ل گورەی بەرژەوەندی و هێز و دەستهەلاتێن ئیمپراتۆر و خەلافەت و دەولەتێن مەزن هاتییە دیار کرن و جیهان بگشتی کەڤتیە د بازنەیێ (ڕاستی و خەلەت)یێدا نەکو(هەق و باتل)یدا، د بنەرەتدا وەنەکر مرۆڤ ل خۆ بگەڕیت، بۆ وێژی مرۆڤ نەشیا خودێ خۆ بنیاسیت، لایەنێ ڕووحییا زمانی و میتافیزیکا وجوود و مەعریفێ بنیاسیت.” ئەڤ ڕاستیە ئەڤرۆ ل بەر چاڤێن مە یا دیارە، مرۆڤێ سەردەم دخوازیت ب بەلگەیان بگەهیتە هەم زاتێ خۆ و هەم ژی حەقیقەتێ.

د دیتنا ئیشراقیێن نوودا، ئەڤ پێشڤەچوونە ئێکە ژ وان سیفەتێن ل بەرانبەری زاتی هاتینە ڕێزکرن و پەیوەندی ب جەوهەریڤە نینە، بەلکی پەردەیەکێ ستوورترە!هەرچەندە پێشکەڤتن د ڤێ قوناغێدا، ئەو بازنەیە یێ ل ڕۆژئاڤای هاتیە کێشان، بەلێ مرۆڤێ ڕۆژهەلاتی هەمی پێکولان دکەت، دا دەربازی ناڤ وی بازنەی ببیت، شەڕێن وی ژی بۆ چوونا ناڤ وی بازنەینە! هەروەکی ژبیرکریە ل دیرۆکێ ڤەبگەڕیت دا بگەهیتە وێ ڕاستییێ، کو بازنەیێ پێشکەڤتن و زانست و زانینێ، هەر سەردەمەکی ل جهەکی هاتیە کێشان، دەمەکی ڕۆژهەلات بنگەهێ زانین و زانستی بوو! ل ڤێرە دێ ڕووکارێ جیهانا نوو پتر ڕۆهن بیت، ب دیتنا نووخوازان چەند مرۆڤ بشێت پتر کونترۆرلێ ل سەر گەردوونی بکەت، وەسان دێ پتر داکوکیێ ل پێشکەڤتنا خۆ کەت، ئانکو پێشڤەچوونا مرۆڤی د جیهانا نوودا، واتایا کونترۆلکرنێ دهێت. ئەڤ چەندە ژی ب تەمامی هەڤدژە د گەل دیتنا ئیشراقێ، چونکی ڕووکارێ ئیشراقییان دژی ڤێ هزرێیە، د ئیشراقێدا بەرپێچوون بۆ ناڤ خۆیە، مرۆڤ چەند بشێت بەر ب ناخێ خۆ ژۆردا بچیت، دێ هند بەر ب کەمالێ بلند بیت، کەمالا ئیشراقیان کونترۆلکرنا گەردوونی نینە، بەلکی (ئێکبوونە)، زاتێ مرۆڤێ ئیشراقی دێ شێت چەند د گەل زاتێن دی ئێکبوونێ پەیداکەت.

(سوورەوەردی) دبێژیت:”بۆ چارەکرنا کێشەیان ل ناخێ خۆ ڤەبگەڕە.” لێ کێشە ئەوە سیستەمێ هەڤجەرخ ناخێ پەردەپۆش کری! هەگەر د ئیشراقێدا زات سەنتەر بیت و مەرج بیت ئەم زاتی بنیاسین، هەتا جیهانێ و بوونێ و خۆدێ بنیاسین و ئەڤێ ژی پەیوەندی ب ئەزموونکرنێڤە هەبیت، دڤێت ئەم چەوان زاتێ خۆ ئاشکەرا بکەین؟ ئانکو نوکە و ل ڤی سەردەمی ڕێکا ئاشکەراکرنا زاتی کیژکە؟

ل دۆر ڤێ چەندێ (ئیبن عەرەبی) نیاسین و ئاشکەراکرنا زاتی، ب نیاسینا ناڤێن ئیلاهیڤە گرێدایە، ئانکو ئێک چەند پتر ناڤێن ئیلاهی بنیاسیت و ل گۆرەی وان ناڤان چەند خۆ بەرهەڤ بکەت، دێ هند ئەو ناڤە بۆ تە تەجەلی بن. لێ (سوورەوەردی) بۆ خۆ نیاسینێ ڤەگەڕیایە سەر حیکمەتا ڕۆژهەلاتی، ڤەگەڕیان بۆ سەر هزر و بیروباوەر و ئاینێن کەڤنێن ڕۆژهەلاتی. ل ڤێرە هەکە ئەم بەرێ خۆ بدەینێ ل دەڤ (ئیبن عەرەبی) کو ستوونەکا گرنگا ئیشراقێیە ب تاما (ڕۆژهەلاتی- ئیسلامی)، سەروکانییا مەعریفەیا وی قورئانە، یێ دیتر (شێخێ ئیشراقێیە) کو دامەزرێنەرێ حیکمەتا ئیشراقێیە ب تاما (ڕۆژهەلاتی- ئیسلامی) لێ سەروکانییا مەعریفەیا وی ئاینێنن کەڤنێن ڕۆژهەلاتینە، ئانکو هەر دوو سەروکانی ل ڕۆژهەلاتی پێشینن، ئەو بۆ نیاسینا زاتی ڤەگەڕیانێ  بۆ وان سەروکانیا دخوازن.  لێ نوکە د ناڤ ڤان هەمی شاشەیان و ڤێ جیهانا سەردەمدا، چ مایە بۆ ڤەبگەڕین؟ تایبەت هەگەر ئاماژێ ب وێ چەندێ ژی بکەم، د ڕەوشەنبیرییا نوودا، (ڤەگەڕیان) ب واتەیا پاشڤەچوونێ دهێت، ئانکو ڤەگەڕیانێ بۆ پێشینان ب پاشکەڤتن دبینن، سەروکانی ب (کەڤناتی- پاشڤەچوون) هاتینە نیاسین.

بەلێ ل دۆر ڤێ چەندێ ئیشراقیێن نوو، دیتنەکا جوداتر هەیە، ئەو وەسا دبینن کو دوورکەڤتنا ژ ڕەهێن ئیشراقی، سەدەما بەرزەکرنا زاتییە، ئانکو دانپێدانێ ب (دوورکەڤتن) و (بەرزەبوون)ێ دکەن، واتا زات یێ هاتیە بەرزەکرن! ل ڤێرە بابەت ڤەگەڕیان نینە، چونکی یێ بەرزەبیت نەشێت ڤەبگەڕیت، دیسان بەرزەبوونێ نەزانین ژی د گەلدایە، ئانکو هەگەر بخوازیت ڤەبگەڕیت پێدڤی ب ڕێنیشاندەرییە. ل دۆر ڤێ چەند (هۆشەنگ شێخ محەمەد)ی گۆتیە:” ژبیرکرنا ڕەهێن خۆیێن ئیشراقی ئەم کرینە هندە بوونەوەرێن غەریب و کەڤتینە د ناڤ ئەوی ماددەیێ ڕەوان تێدا هاڤی دبیت.” وەسان دیارکریە کو نوکە مرۆڤ هندە بوونەوەرێن غەریبن، ئەڤە هەم سیندوختێ دانینە بەرچاڤێن مرۆڤی و هەم ژی ئەفسانەیا کەڤتنا مرۆڤی ژ جهێ ڕەسەن(قدیم). هەگەر نوکە ل ناڤ سیستەمێ هەڤجەرخ، مرۆڤ هندە بوونەوەرێن غەریب و بەرزەبن، واتا ژ جهەکێ دیینە؛ ژ تشتەکێ دیینە، وەسان ژی دوو جهـ یان دوو تشت هەنە، ئەو ژی (القدیم- الحديث) ڕەسەن و تازە! هەر ئەڤەنە ستوونێن سەرەکییێن عیرفانێ، ئەوا بەرزەکری و ئەوا نوکە تێدا غەریب! وەکی مە دیارکری د تێگەهشتنا ڕەوشەنبیریا نوودا، کێشە د گەل ڕەسەناتییێ هەیە، چونکی ئەوێ ب کەڤنار دانن. بەلێ ل دۆر ڤێ چەندێ (هۆشەنگ شێخ محەمەد)ی، دیتنەکا دی هەیە، ئەو دبێژیت:”پەیڤا (قدیم) ئەوا د زمانێ عیبریدا(کدیم)، ب واتا ڕۆژهەلات دهێت، ئەڤێ ژی پەیوەندی ب ڕەسەناتیێڤە هەیە.” ل ڤێرە دیار دبیت، د ناڤ ڕەوشەنبیریا کوردیدا، تێکەلی د ناڤبەرا کەڤن و ڕەسەندا هەیە. ئەو بوونەوەرێن غەریب و بەرزە نەشێن ڤەبگەڕن یان ناخوازن ڤەبگەڕن، چونکی ڤەگەڕیان وەک پاشڤەچوون بۆ وان هاتیە دیارکرن. لێ ئەوا ئیشراقیێن نوو ددەنە دیارکرن ئەوە کو تشتەکێ ڕەسەنێ هەی، نە ئەوە یا ڕەوشەنبیریا نوو ب کەڤناتی و کێماسی دایە نیاسین.

ب ڕەنگی ئیشراقیێن نوو، بۆ نیاسینا زاتێ خۆ، پشتبەست ب (تەئوویلێ) کر، داکو بشێین زاتێ خۆ ئاشکەرا بکەن و بنیاسن، مەرجە وێ ڕەسەناتییا هەی بینین و ب ڕەنگەکێ نوو، تەئوویل کەن! ئەڤە یە ئەو ڕێنیشاندەرێ دشێت ببیتە هاریکار بۆ ڕزگارکرنێ ژ بەرزەبوونێ! ل دۆر ڤێ چەندێ(‌هۆشەنگ شێخ محەمەد) دبێژیت:”ئیشراق وەک وزەیەکا نوی، دشێت مە بگەهینیتە زاتێ مە، ئەڤە ژی چونکی کەلتورێ ئیشراقێ بکاریگەرییا دینێن کەڤنێن کوردی و هزرا میتراییزم و زەرەدەشتی و یارسانی و یەزیدی و فەلسەفەیا یونانی و دوڤدا ئاینێن جوو و مەسیحی و ئیسلامی ل دەڤەرێ.” (سوورەوەردی) ژ ڤان هەمیان ڕێیەک ل بەر مە دانایە، کو بگەهینە هەم خۆنیاسینێ و هەم ژی بووناسی و جیهانناسی و خۆدێناسییێ، ئانکو ئەو بوونەرێن ل خۆ بەرزەبووین و د ناڤ خۆدا بووینە بوونەوەرێن ‌غەریب، دێ ب وزەیەکا نوو کو ئیشراقە شێن خۆ ڕزگار کەن.

 میراتێ ئیشراقێ ژبلی کو وەک میراتەکێ دینی، لێ وەک میراتەکێ فەلسەفی د ناڤ کەلتورێ کوردیدا و ب ڕازیبوون بیت یان بێڕازیبوون، ئەڤ میراتە هاتیە بەرزەکرن، میراتێ ئیشراقێ ژی وەک سیندۆختێ ژ لایەکی شاشەیان و ژ لایەکی و کاریگەرییا ئەدەب و فەلسەفەیا ڕۆژئاڤای زیندانکریە، هەگەر بخوازین بگەهینە زاتێ خۆ و بنیاسین و ئاشکەرا بکەین مەرجە وان ل دەرگەهان بگەڕین یێن مە دگەهینە سەر زاتی، ئەڤە ژی دێ مە کەتە ئەو مرۆڤێ (هۆشەنگ شێخ محەمەد) ل دۆر دبێژیت:” د ناڤ نوویاتیێدا یێ ڕەسەن بیت و د ناڤ ماددەیدا ڕۆحانی بیت.”

مفا ژ ئەڤان ژێدەران هاتیە وەرگرتن:

– الفتوحات المكیە/ محي الدین بن عربي.

– خوێندنەوە بؤ حیکمەتی ئیشراقی سوورەوەردی/ هۆشەنگ شێخ محەمەد.

– ئیشراق وەک ڕامانێکی ڕەخنەیی/ هۆشەنگ شێخ محەمەد.

– موقەدەس و ئیشراق/ هۆشەنگ شێخ محەمەد.

———–

(*) سیندوخت:- ڕەهێن ڤی ناڤی بۆ زمانێ (پەهلەوی) دزڤرن کو ب ڕامانا(کچا خۆداوەندی) یە. (سین) ئێک ژ خۆداوەندێن(بابلی و ئاشور) ییان بوو، جهێ خوداوەندێ (هەیڤ) یان(ڕووناهی) یێ گرت. دیسان بابێ خۆداوەندێن خوزایی و(سید الحکمە)دهاتە نیاسین، ل هندە جهێن دی هندە پەسن و ناڤێن دی ژی هەبوون وەک(چێکەرێ هەر تشتی) و(مالا ڕووناهییا مەزن).

هەر دیسان (سیندوخت) د ڕۆمانا (قەلەندەر و قەلات)دا، ئەو ڕێنیشاندەرە یا حیکمەتا سوورەوەردی بەر ب کەمالێ دبەت، ڕۆمان ژ نڤیسینا (یەحیا یەسریبی) یە، ل دۆر ژیانا عارف و فەیلەسۆفێ کورد (سوورەوەردی) یه‌. هەروەسا (سیندوخت) کاراکتەرا سەرەکییا(شاهناما فیردوسی) یە.