هۆزانڤان و ئاوازدانەر عبدالعزیز سلێمان ل مێهڤانداريیا كۆڤارا بادینان
چاڤپێكه‌فتن: عبدالجبار عاصف
خەلكەك یێن ب دویڤ هونەرێ من كەفتین. دێ بێژن ئه‌ڤ سترانا هە یا منە و ئەڤە یا منە . هەتا ل ناڤ هندەك بەرناما ژی و ئەو هەڤالێن منن، دگەل من یێن رابین و من ستران یێن داینە وان. یێن سترانێن من دبێژن و ناڤێ من نابێژن. دێ دەرەوێ كەن و بێژن ئەو ستران یا مه‌یه. ئانكو نابێژن ئه‌ڤ سترانە یا عبدالعزیز سلێمانی یە.
داكو خانده‌ڤانێ مه پتر ئه‌و كه‌سێن ل پشت دیوار و ژۆرێن به‌رزه و نه‌دیار كاردكه‌ن بنیاسیت و ئه‌وێن مێژوویا هونه‌ری دنڤیسن و هێشتا گه‌له‌كا ئاگه‌ه ژى نه ببینیت، مە ب فەر دیت كو دیدارەكا تایبەت دگەل هونەرمەندێ هێژا و ب ناڤەدەگ هونەرمەندێ باژێرێ زاخۆ ماموستا عبدالعزیز سلێمان بكەین. ئەوی ژی ب سینگێ بەرفەره داخازیا مە ب جهـئینا ژ بۆ دروستكرنا ڤێ دیدارێ. ئەو ژی ژ بەركو عبدالعزیز سلێمان دهێـت وەكو ئێك ژ ستوینێن هەری مەزن و گرنگ یێن هونەرێ بادینی ل دەڤەرێ و ژ بەركو ئەوی ژی گەلەك تێكەلی هەیە دگەل هەمی هونەرمەندان ژ یێن كەڤن و یێن نوی ژی و ل هەمی كوردستانێ و چەندین ئاواز و هوزان داینە چەندین ستران بێژێن كورد ل كوردستانێ. مینا ئەردەوانی و ئەیازی و تەحسین تاها و گەلەك هونەرمەندێن دی ژی. بەلكو بەرهەمەكێ هەری مەزن و بەرچاڤ هەیە و ژیانا خۆ هەمی بۆراندیە د خزمەتا هونەرێ كوردی دا. مە ژی ژ لایێ خۆڤە ب خێرهاتنا وی كر و مە دەست ب پرسیارێن تایبەت كر و ئەوی ژی خۆ ل هەمی پرسیارێن مه كره خودان.
پ/ عبدالعزیز سلێمان كیە ؟
عبدالعزیز / عبدالعزیز سلێمان كورێ زاخۆكا بەهدینانە. كورێ باژێرێ زاخۆیە. ل زاخۆ هاتیمە ژ دایك بۆون. ل ناڤ باژێرێ زاخۆ یێ مەزن بیم و من هەر ل ناڤ قوتابخانەیێن زاخۆ دا خۆاندیە. من هەر زارۆكینیا خۆ حەز ژ هونەری كریە. من گەلەك حەزژ هوزان و ئاوازا كریە. دگەل هونەرمەندین مەزن رابیمە. ئه‌ز یێ بیمە ژێدەرەكێ هونەر و سترانا كوردی ل دەڤەرێ.
پ/ تو پتر خۆ دبینی د بۆارێ هونەری دا. یان دیروك ناسیێ دا ؟
سەبارەت من، ئەز خۆ دبینم مینا ژێدەرەكی بۆ هونەری، چنكو گەلەك ستران من چێكرینە ب دەستێن خۆ. وەكو هوزان و ئاواز یێن من ب خۆنە. هەروەسا هەتا نوكە پتر ژ ( 90 ) هونەرمەندان من سترانین خۆ یێن داینێ.
عبدالعزیز / ب دیتنا من هەر كوردەكێ هەبیت پێدڤیە ئەو تشتەكێ ژ دیروكا خۆ بزانیت. كا ئەو كیە و ژ كیڤە هاتیە و جهی وی ل كیڤەیە و جوگرافیەتا وی چەوایە و خەلكێ وی یێ چەوایە. مێژووا وی چەوا چێبیە ؟ سەبارەت من، ئەز بەلكو نە هەمیێ. چێدبیت بەهرەكێ ژێ بزانم. چنكو ئەز بارا پتر یێ هاتیمە نیاسین وەكو هونەرمەند و هوزانڤان و ئاوازدانەر. نوكە یا دروستە ئەز وەكو فەرمانبەرێ حكومەتێ مە. چەند سالا ئەز ( موشرفێ ) پەروەردێ بیم. بەلێ خەلكێ ب وی چاڤێ كو موشرف بەرێ خۆ نە ددانە من. بەلێ وەكو هوزانڤان و هونەرمەند. ئه‌ڤ چەندە دئێت مینا كومپانیا هونەری. جیاوازی هەیە د ناڤبەرا هونەرمەندان دا. سەبارەت من، ئەز خۆ دبینم مینا ژێدەرەكی بۆ هونەری. چنكو گەلەك ستران من چێكرینە ب دەستێن خۆ. وەكو هوزان و ئاواز یێن من ب خۆنە. هەروەسا هەتا نوكە پتر ژ ( 90 ) هونەرمەندان من سترانین خۆ داینێ.
پ/ وەكو تۆ كورێ باژێرێ زاخۆ. تو باژێرێ زاخۆ چەوا دبینی؟ ئانكو زاخۆ مینا چ تشتی دهێت ل نك تە؟
عبدالعزیز / زاخۆ.. زاخۆ ل نك من مەزنترین تشتە. لاندكا من یا ئەز د ناڤ دا مەزن بیم. ئەو با و ئەو ئاخا ئەز ل سەر دژیم و وی هەوایێ ئەز هەلدكێشم. گیانەكێ دی ددەتە من. گیانێ حەزژێكرنێ ژبۆ وەلاتێ خۆ و بۆ باژێرێ خۆ و بۆ خەلكێ خۆ ژی. زاخۆ بۆ من هەمی تشتە.
پ/ تو دهێیە نیاسین وەكو هونەرمەند. تە كەنگێ دەست ب كارێ هونەری كریە؟
عبدالعزیز / هێشتا ئەز ل زارۆكییا خۆ، دەمێ ئەز ل پولا سیێ سەرەتایی، ماموستایێ من ئەز هەلبژارتم دگەل تیپا هونەری یا گوتنا سرودان. هینگێ ل سەر دەمێ پاشای بی ( مه‌له‌كی ) ل سالێن پێنجیا. دەمێ مە سرود دگوتن ئەز ل پێشیا وان رادوەستیام. دگوتنێ صولو ئانكو من سرود دگوتن و یێن دی ل من ڤەدگێران. بەلێ ب دروستی من دەست ب هونەری یێ كری ل سالێن ( شێستان ) ل دورێن سالێن ( 61 ) و ( 62 ). من دەست ب نڤێسینا هوزانا و هونەری كریە. ل وی سەردەمی ئەز داخبار بیم ب هندەك مروڤێن هونەرمەند مینا خۆدێ ژێ رازی ( تەحسین تاها) و من گەلەك حەزژێدكر چنكو هەڤالێ من بی. دەمێ وی ستران دگوتن، گەلەك جاران من ئامیرێ كەمانێ بۆ وی یێ ژەنی. وی گەلەك كارتێكرن یا ل من كری. هەروەسا هونەرمەند ( محەمەد عارفێ جزیری ) ژی. ژبلی ڤێ چەندێ هەمیێ فلكلوێ زاخۆ داخباریەكا زێدە ل من كری بی. هینگێ من دەست ب هونەری كر. من شیان هەنە ئەز سترانان بێژم و بنڤیسم و ئاوازا ژی دانم ل سەر سترانان، بەلێ پشتی ماوەیەكێ كێم من ستران گوتن هێلا. بتنێ من گرنگی دا نڤیسینا هوزانا و ئاوازدانەریێ.
من شیان هەنە ئەز سترانان بێژم و بنڤیسم و ئاوازا ژی دانم ل سەر سترانان، بەلێ پشتی ماوەیەكێ كێم من ستران گوتن هێلا. بتنێ من گرنگی دا نڤیسینا هوزانا و ئاوازدانەریێ.
پ/ تە ستران داینە هونەرمەندێن كەڤن مینا محەمەد عارفێ جزیری و تەحسین تاها و عیسا بەرواری و غەیرێ وانا؟
عبدالعزیز/ سەبارەت محەمەد عارف و عیسا بەرواری خۆدێ ژ وان رازی بیت. نەخێر من چ ستران نەداینە وان. بەلێ من ستران یێن داینە هونەرمەند تەحسین تاهای مینا سترانا ( یێت بەربەستكارا. نێرگزا ب شەیلا ) و سترانا ( سالا نوی ) من گەلەك هاریكاریا تەحسین تاهایی یێ كری. هەروەسا ژبەری وەغەرێ بكەت، ئەز رێڤەبەرێ چالاكیێن قوتابخانێن دهوكێ بیم. ئەو هەر روژ دهات و سەرەدانا من دكر. من بۆ وی كاسێتەك كامل دروست كری بی. بەلێ پا خۆدێ ئێمانەتێ خۆ ژێ ستاند و وەغەركر ژبەری كو وێ كاسێتێ بێژیت. بەلێ هەردەم وی دگوت و باسی من دكر. هەڤالەك من هەیە و ناڤێ وی رزگارە ل وەلاتێ هولەندا بی و خۆدێ ژێ رازی تەحسین تاها ژی چووبی وی وەلاتی. ژبەری وەغەرێ بكەت وی هەڤالی پرسیار ژێ كر و گوتێ: كاك تەحسین كیش هونەرمەند یان هوزانڤان ئاوازدانەر هەیە و تو بشێی سترانا خۆ بده‌یێ و بۆ تە ئاوازێ دانیتە سەر و تاما كوردی ژێ بێت. ئانكو ئاوازەكا تام كوردی ئاواز كەت. تەحسین تاهای گوتێ: باوەركە بتنێ هونەرمەند عبدالعزیز سلێمانە یێ بشێت ڤی كاری بكەت. ئەڤە ئاخفتنا وی بی ژ بەری وەغەر بكەت.
پ/ هونەر ل باژێرێ زاخۆ ب تایبەت و ل كوردستانێ ب گشتی چەوا دبینی؟
عبدالعزیز/ دبێژن زاخۆ كانیكا هونەری یە. خەلك هەمی ڤێ چەندێ دبێژن. گەلەك هەنەرمەندێن مەزن یێن ژ زاخۆ رابین و هاتینە نیاسین. بەلێ پا ئەو ل سەر دەستێن كەسێن شارەزا د بۆارێ هونەری دا یێن رابین. مینا من و كاك سەباح زاخۆی و هشیار زاخۆی. هەتا ماموستا تەحسین تاها ژی بەشداری د ڤێ چەندێ دا یاهەی. هونەرێ زاخۆ یێ جودایە ژ هونەرێ باژێرێن دی. هەتا باژێرێ دهوكێ ژی و ئاكرێ و ئامێدیێ. مە زاخۆییا ئەم دبێژنێ تابعەك یان سەلیقەیەك ئانكو ستایلەكێ تایبەت یان بێهنەكا جیاواز یێ د هونەرێ خۆدا هەی. هونەرێ مە ژی هونەرەكێ ب ناڤودەنگە. گەلەك كەس هەنە و دبێژن هەر كەسێ ژ ئاڤا خابیرێ زاخۆ ڤەخۆت دێ دەنگێ وی خۆش بیت. پرسیار ژ من هاتە كرن دەمێ ئەز مێهڤان ل ناڤ بەرنامەكێ ل سەر ڤی بابەتی. بەلێ من گوت ئه‌ڤ تشتە نینە. چ پەیوەندیا ئاڤا خابیری ب دەنگێ خۆش نینە. چنكو ئەو دەنگێ خۆش ئەو ژی وەكو كەرەمەكێیە ژ نك خۆدایی. بەلێ ئەم وەكو هونەرمەندێن دەڤەرێ مە گەلەك پێكول یێ كری كو ئەم هونەرێ زاخۆ پێش بێخین. هەكەر ئەم ل بیرا خۆ بینین دێ بینین كو نمونەیێن من ددیارن. ئەز ب تایبەت دێ باسی خۆ كەم. هونەرمەندین خۆدی ژوان رازی ئەردەوان و ئەیاز مینا دوو نمونەیان. خەلك بلا بەرێ خۆبدەنە بەرهەمێن وان و سترانێن وان دێ زانن كا من چ تشت پێشكێشی مللەتێ خۆ كریە.
هونەرمەندین خۆدی ژوان رازی ئەردەوان و ئەیاز مینا دوو نمونەیان، خەلك بلا بەرێ خۆبدەنە بەرهەمێن وان و سترانێن وان دێ زانن كا من چ تشت پێشكێشی مللەتێ خۆ كریە.
پ/ بۆچی گەنجێن ل ڤی سەردەمی وەكو هونەرمەند زوی بەرزە دبن؟ ناڤودەنگێ وان یێ هونەری نامینیت؟
عبدالعزیز / ب راستی كاك عبدالجبار ئەڤە گەلەك خۆش پسیارە. ئەز دبێژم بۆ نموونە. هەكەر هات و تو دارەكێ بچینی. پشتی ماوەیەكێ ئەو دارە دێ ریهێن خۆ بەلاڤ كەت ل ناڤ ئەردی. ئانكو دێ باش بنیاتێ خۆ گریت. هەكەر بنیاتێ خۆ نەگریت و رێهێن خۆ ل ناڤ ئەردی بەلاڤ نەكەت. تۆ بدەستی پال بدەی دێ ئێكسەر كەڤیت و خۆ ناگریت و دێ هشك بیت . هونەرمەندێن نوكە ژی دێ بینی ئەو نە ب خەلكێ خۆڤە دگرێ داینە. نە ب فلكلورێ خۆ دگرێداینە و نە ب مللەتێ خۆ دگرێداینە. دێ بینی ئه‌ڤ تەكنولوژیا نوكە دەركەفتی مینا ئینترنێتێ و ڤان موبایلان و ڤان ئامیرێن سەتەلایتا و كەنالێن ئەسمانی ئانكو ل هەمی جیهانێ گوه لێ دبن. ئەو ب خۆ گەلەك ژ وان ژی یێن دموفلسن ئانكو ئەوان چ زانیاری د بۆارێ هونەری دا نینه و وان چ تشت نینە پێشكێشی مللەتێ خۆ بكەن. ئەڤجا دێ رابن و كارێ خۆ ژ ڤێرێ ئینن و ژ وێراهە ئینن. هندەك ژ بەرهەمێ ڤی هونەرمەندی دزیت و یێ هونەرمەندێ دی دزیت. زێدەباری ڤێ چەندێ دێ بەرهەمێن غەیری خۆ كەتە یێ خۆ. دا بتنێ دیار ببیت بۆ خەلكێ. بەلێ باوەركە ئەو ب ڤێ چەندێ دیار نابیت و پێش ناكەڤیت هەكە وی هونەرمەندی بەرهەمەكێ جوان و ب تایبەت یێ وی ب خۆ نەبیت. پەیڤێن نوی و ئاوازەكا نوی و جوان نەبیت. هوزانەكا نوی و جوان نەبیت ب سەرناكەڤیت. كاك عبدالجبار جیاوازیەكا هەی د ناڤبەرا هونەرمەندان دا. ئەو ژی دێ بینین هونەرمەند یێ هەی دێ بتنێ رابیت ب گوتنا سترانێ. هەروەسا هونەرمەند یێ هەی دگەل ستران گوتنێ بۆخۆ ئامیرەكێ موزیكێ ژی دژەنیت. هندەك هونەرمەند هەنە هەتا هوزانێ ژی دنڤیسن و ئاوازێ ژی ددان ل سەر سترانێ. بەلێ كێم هونەرمەند هەنە وەكی مە كو رابن ب نڤیسینا سترانێ و ئاوازێ ژی دانن ل سەر. ب راستی ئەز دبینم كو دەنگێ من ژی یێ خۆشە و ئەز دشێم سترانا بێژم. بەلێ پا من ژ خۆ دەنگ خۆشتر یێن دیتین لەورا هەردەم ئەز هاریكارم د گەل وان.
پ/ چ جیاوازی هەیە د ناڤبەرا سترانێن نوكە و سترانێن ل سەر دەمێ بەرێ. ئانكو ل سەر دەمێ هونەرمەندێن خۆدێ ژ وان رازی ئەردەوان زاخۆی و ئەیاز یوسف. پەیڤێن وان و سترانێن وان و دەنگێ وان یێ مای و دێ بینی پتر خەلك گوهداریێ ل سترانێن وان دكەن ژ گەنجان و دانەعەمران ژی؟
عبدالعزیز / سەبارەت ئەیاز و ئەردەوان ئەو دوو كەسن چ جاران دوبارە نابن ڤە. ب گەلەك ئەركێن هونەری ئانكو ئەم دشێن بێژن خالێن هونەری ل نك وان یێن هەین. هونەرمەند پێدڤیە پەیوەندیێن باش هەبن دگەل خەلكێ و هەتا سەروسیمایێ وی ژی هەتا رادەكێ یێ جوان بیت. هەروەسا یێ رەوشەنبیر بیت و یێ شارەزابیت و هەروەسا تێگەهشتنەكا هونەری ژی هەبیت و گوهێ موزیكی هەبیت. و هەردو هونەرمەند ئەیاز و ئەردەوان ژ وان كەسان بوون ئەوێن شارەزا و گوهێ موزیكی هەی. سەروسیمایێن وان ژی یێن دل راكێش بین. یا دووێ. هەروەسا خۆدای وەكو دلێ وان ئانكو نەسیبێ وان ل دویڤ دلێ وان بۆ وان چێكر. گەلەك كەسێن شارەزا و هونەرمەند گەهشتنە وان وهاریكار بین دگەل وان مینا هوزانڤانێ خۆدێ ژێ رازی ( خالس خەلیل ) و ( عبدالرحمن ئاكرەی ) و هەروەسا ( حكمت ئاكرەی ) و گەلەك كەسێن دی ژی و ب راستی من ژی بەهرا پتر گەلەك هاریكاریا وان كریە و ب تایبەت ئەیاز یوسف. ئەز دشێم بێژم ژ ( 95 ) ژ سەدێ و پتر ستران و هوزان و ئاوازێن عبدالعزیز سلێمانی نە. ئەڤجا ئه‌ڤ سترانە بەرزە نابن. ئەو ژی بۆچی؟ چنكو مینا مەلحەما برینێن هەركەسێ كوردە. هەمی كەس ڤان ئاوازا دزانن و ڤان سترانا دزانن. بەلێ مخابنی نەشێن بێژن. بەلێ من شیا ئەز بێژم بەلێ ب دەنگێ وان یێ خۆش هاتن گوتن. لەورا چ جارا نامرن و هەر دێ مینن و خەلك خۆشیێ د بینن ب گوهداریا ڤان جورە سترانان. ئەو دێ بنە دیروك. ژبلی كو ئەو هەردوو هونەرمەند مروڤێن كورد پەروەر بین. دلسوزێن مللەتێ خۆ بین. حەزژ مللەتێ خۆ دكرن. دڤێت ئەم هەمی ژی چ جاران وان ژبیر نەكین. بۆ من ژی شانازیە و سەربلندیە كەسانێن وەسا سترانێن من بێژن.
پ/ ماموستا. هەركەسێ هەبیت دشێت سترانا بێژیت یان هندەك كریار هەنە پێدڤیە ل دەستپێكێ بكەت. یان دمینیت ل سەر حەز ا مروڤی؟
عبدالعزیز / باوەركە كاك عبدالجبار وەكو ئەز دبینم هەمی كەس حەزژ سترانا دكەن. بەلێ وەكی من گوتی هەمی كەس نەشێن سترانا بێژن. چنكو ئەو ژی ل دویڤ حەزا مروڤی دمینیت ( موهبە ) ئێكەم تشت دئێت وەكو دانا خۆدێ. دەنگێ خۆش ئەو ژی دانا خۆدێ یە. بتنێ خۆدا دشێت دەنگێ مروڤی و رەنگێ مروڤی خۆش و جوان بكەت. ئەو دشێت هەمی تشتی بدەتە مروڤی. یا دووێ هونەری ژی هندەك خال هەنە بتایبەت گوهێ هونەرمەندی پێدڤیە گوهێ موزیكی و هونەری وی هەبیت. ژبلی ڤێ چەندێ ژی ئاخفتنا وی و گوتنا وی و لەفزا وی دڤێت ئەو نە كەسەكێ وەسا بیت كو نەشێت پەیڤا خۆ ب دروستی دیار بكەت و بێژیت. ئەم دبێژینێ ( پوروتیك ) پوروتیكا دەنگێ وی دڤێت یا دروست بیت. ژبلی خۆشیا دەنگێ وی ژی پێدڤیە بزانیت كا خەلكێ وی ئانكو جەماوەری چ دڤێت. ئانكو ج جورێ هونەری دڤێت. دەمێ هەڤالەكێ دوكان هەبیت و روینیت ل بەر دوكانا خۆ و دێ بەرێ خۆدەتێ كا خەلك پسیارا چ تشتی دكەن. هەلبەت دێ وی تشتی ئینیت ل ناڤ دوكانا خۆ. هونەرمەند ژی پێدڤیە تێبگەهیت و یێ شارەزا بیت. ب سترانا خۆ ژی نە یێ ئەرزان بیت. ئانكو بلا بۆهایەكێ گران بۆخۆ دانیت. هونەرێ خۆ ب ئەرزانی نەفروشیت. ئانكو ل هەر جهەكێ هەبیت ئێك داخازێ ژێ بكەت رابیت و دەست ب ستران گوتنێ بكەت. هەردەمێ هونەرمەندی خۆ ئەرزان كر دێ بێ بۆها بیت و نامینیت. بۆچی نوكە گەلەك كەیفا من ب هونەرمەند (عبدالقهارزاخۆی) دهێت ؟ چنكو عبدالقهار نە یێ ل بەرچاڤە. مروڤ وی نابینیت هەما هەر یێ ڤەشارتیە. هەردەمێ دەردكەڤیت و سترانا دبێژیت بۆهایێ وی دیار دبیت و هەما خەلك خۆ تێوەر دكەن. هونەرێ وی باش بیت یان نەباش بیت. خەلك دێ حەزژێكەن و دێ لێ گەرهن. چنكو ئەو یێ ب رەوشتە.
پ/ تە بخۆ ستران گوتینە و تە ستران ب دەنگێ خۆ تومار كرینە؟
عبدالعزیز / بەلێ. ل سەردەمێ ئەز گەنج من هندەك ستران دگوتن ئەو ژی ل سالێن شێستا و حەفتیان من ستران دگوتن. ئەو ژی ل ناڤ داوەت و شەهیانان و دەسترەشا یێن زاخۆییان. هەلبەت دەنگێ من یێ خۆشتر و زەلال تربی ژ نوكە. بەلی ب راستی من چ ستران ب دەنگێ خۆ تومار نەكرینە ژبلی ئێك كاسێت ئەو ژی دگەل ئێكی دبێژنێ (یونسێ فەتێ) ئەو ژی سترانێن مە یێن زاخۆییا بین. مینا سترانێن دیوانا ئانكو مە دهاڤێتە ل بەر ئێك و دوو و ئەو كاسێت یا بەر بەلاڤ بی و من ستران دگوتن و هەر من ئامیرێ عودێ دژەنی. من وەسا ستران تومار نەكرینە كو مەرەم ئەو بیت ئەز ببەم سترانبێژ.
پ/ ئایا هوزانڤانێن سترانان ب تایبەت هەنە ؟ یان چ جیاوازی نینە د ناڤبەرا هوزانڤانێن سترانا و یێن دی؟ یان هەر هوزانڤانەك دشێت سترانان بنڤیسیت؟
عبدالعزیز / ب راستی كاك عبدالجبار ئه‌ڤ پسیارە گەلەك جانە و گرنگە. دیار دبیت كو تە پسیارێن گەلەك جوان یێن ژێ گرتین. سوپاس بۆ ڤان هزرێن تە یێن جوان. ب راستی گەلەك هوزانڤان هەنە. هندەك هوزانڤان هەنە گەلەك قاییم و جوان هوزانان دنڤیسن. بەس هوزانێن وان ژی بكێر ئاوازەكێ نائێن. هوزانڤانێ سترانێ یێ جودایە. هوزانڤانێ سترانێ تەمامەن یێ جودایە ژ هوزانڤانێن دی. هەروەسا هوزانا سترانێ یا ب زەحمەتترە ژ هوزانێن دی. چنكو ئەم دبێژنێ برگە. هوزانا سترانێ د سێ برگا یان چوار برگا یان پێنج برگادا پێدڤیە ئەم چیروكا خۆ تەمام بكین. پێدڤیە پەیڤێن وێ د ژێگرتی بن. باشترین پەیڤ بن. ئانكو چێروك هەمی بهێتە دیار كرن د وان چەند پەیڤادا. بەلێ هوزانڤانێن دی دشێن هوزانێن خۆ درێژ بكەن و بكەنە چوار لاپەر و پێنج لاپەر و چێدبیت بگەهیتە هەتا دەهـ لاپەران ژی. ئەو دشێت هەر بنڤیسیت و بێژیت و درێژ بكەت. بەلێ هوزانا وی جیاوازە ژ هوزانا سترانێ. ئەز دبینم هوزنڤانێن سترانا دكێمن. جارەكێ ئێكەتیا نڤیسەران دروینشتی بین و ئەز ژی یێ ئامادە بیم ل ناڤ وان. هەمی ژی نڤیسەر بین و هوزانڤان بین و روژنامەڤان بین. پرسیار هاتە كرن ژ دكتور عارف حیتوی. گوتنێ ئایا كی دشێت هوزانێن سترانا بنڤیسیت ؟ دكتور عارف حیتوی بەرسڤ دا و گوت : بتنێ مە دوو هوزانڤان یێن هەین. ئێك هونەرمەند عبدالعزیز سلێمانە و یێ دی ئەدیب چەلكیه. بتنێ باسی مە هەردووكان كر. هەلبەت ئەو بۆچونێن وی بین. بەلێ بۆچوونا من هندەك كەسانێن دی ژی یێن هەین. بەلێ هندەك هەنە و سترانا دنڤیسن. ل ناڤ باژێرێ زاخۆ ژی هندەك هوزانڤانێن باش یێن هەین. مینا هوزانڤان ( عیسا عبدالله ) ئەو هوزانێن باش دنڤیسیت و كارێ وی یێ جوان و باشە.
پ/ گوهدارێ سترانا كەڤن كیە؟ ئانكو جەماوەرێ وان سترانان ب تایبەت هەنە. یان هەما هەمی ئێك جەماوەرە؟
عبدالعزیز / ئەز دبینم سترانا كەڤن پیچ پیچە یا دزڤریتە ڤە. جارەكا دی یا دزڤریتە ڤە. ئەم یێن دزڤرینە روژێن بەرێ. ئەم دبێژین ئاخ خۆزیا ل سەر دەمێ تاخێ جوهیان و وی باگوردانێ ل سەر سەربانا و بەفریكێ و فلانی. ئەم ژی هەروەسا یێ ل فلكلورێ خۆ جارەك دی ژی دزڤرینە ڤە. ژبەر چی ؟ چنكو سترانا نوكە ئەز تێر نەكرم. تۆ تێر نەكری و یێ دی تێر نەكر. لەوما خەلكەك دزڤریتە ڤە ل سترانا بەرێ. ئەز دبێژم جەماوەرێ سترانا بەرێ یێ پترە ژ جەماوەرێ سترانا نوكە.
پ/ ماموستا بۆچی ئاهەنگێن تایبەت ناهیًنە گێران ل دەڤەرێ بۆ ڤان سترانبێژێن نوی یێن گەنج. یان هەتا سترانبێژێن كەڤن ژی مینا سلام یوسف و عدنان صالح و حاجی زاخۆیی و عادل سندی. گەلەك ستران بێژێن دی ژی. ئەگەر چنە؟
عبدالعزیز / ئه‌ڤ مەسەلا ئاهەنگان. ئەز دبینم یا هاتیە گرێدان ب هەلكەفتێن هندەك لایەنێن حیزبی ڤە و ب هەلكەفتێن جڤاكی ڤە. هێش باژێرێ زاخۆ نەگەهشتیە وی ئاستی. بۆ نموونە ستودیوێن تایبەت هەبن یان یانە هەبن یان جهێن كەسێن تایبەت هەبن كو هونەرمەندان هه‌مبێز بكه‌ن. ئەم دشێین بێژین جڤاكێ مە ئەو حەز نینن. ئانكو بەرێ خۆ ددەنە هونەرمەندی ب چاڤەكێ كێم. لەورا هونەرمەند نەشێن ل هەمی جهان سترانا بێژن. بتنێ دەرفەتا خۆ ل ناڤ شەهیانا دبینن و دشێن ل وێرێ سترانا بێژن. یان كەسەك یێ دەولەمەند دێ هونەرمەندەكی داخاز كەت ل ناڤ مەزرەعا خۆ و دێ داخازێ ژێ كەت كو سترانا بۆ وی و هەڤالێن وی بێژیت. ئانكو نە وەكی وەلاتێن جیهانێ كو ئەم دشێن بێژین وان ستودیویێن مەزن هەنە و ڤیستیڤالێن مەزن هەنە و هونەرمەندێن خۆ داخاز دكەن و ئاهەنگان بۆ وان ددانن. ئه‌ڤ چەندە نینە ل دەڤەرێ. من ب چاڤێن خۆ نەدیتیە.
پ/ مە نە دیتیە ل باژێرێ زاخۆ تیپەكا تایبەت یا موزیكێ كو رابن ب موزیك ژەنێ بۆ هونەرمەندان و توماركرنا بەرهەمێن وان؟
بلا بگەهیتە گوهێ هەمیان و ئەز بەرپرسم ژ ئاخفتنا خۆ، بتایبەت نوكە هونەر یێ كەفتیە ددەستێ هندەك كەسان دا، ئەو نە دشارەزانه دبۆارێ هونەری دا. نزانن كا دێ چەوا ڤی هونەری ب رێڤە بن.
عبدالعزیز / باوەركە ئەڤە نابیتە گونەها عبدالعزیز سلێمانی. بەلێ دبیتە گونەها دەستهەلاتێ. دبیتە گونەها سەندیكا هونەرمەندان. دبیتە گونەها ئەو كەسێن رەوشەنبیری ئانكو رێڤەبەریا رەوشەنبیری. ب راستی ئه‌ڤ چەندە كارێ وانە. هونەرمەند پێدڤی ب هاریكاریێ یە. كو ئه‌ڤ لایەنە رابن ب هاریكاریا وان. هەكەر ئەز رابیم و ئەز چووم ژ سپێدێ و هەتا دبیتە ئێڤار و من خۆ ماندی كر ب كارێ خۆڤە. كەسەكێ نە گوتە من خۆدێ قەوەتێ. هەلبەت ئێدی چێدبیت ئەز ڤی كاری ژی نەكەم. دێ بینی كو كەسەك نینە دەستێ ڤان هونەرمەندان بگریت. بلا بگەهیتە گوهێ هەمیان و ئەز بەرپرسم ژ ئاخفتنا خۆ. بتایبەت نوكە هونەر یێ كەفتیە ددەستێ هندەك كەسان دا، ئەو نە دشارەزانه دبۆارێ هونەری دا. نزانن كا دێ چەوا ڤی هونەری ب رێڤە بن. بەلێ ئەو ل دویڤ حەزا خۆ هونەری ب رێڤە دبن. دێ رابن و هونەرمەندەكێ ل ژ دەرڤەی وەلاتی ئینن و دێ بۆ وی ئاهەنگا دانن و دێ بەرویكا وی پری پارە كەن. هونەرمەندێن ڤێرێ ژی دێ پاش گوهڤە هاڤێن. هەلبەت ئەو ژی دێ بێ مەرەق بن. ئێدی دلێ وان ناچیتە ستران گوتنێ. كەسەك نینە وان كوم بكەت. بەری نوكە ئەز بتنێ بیم و مە چ تشت ژی نەبی ژی. بەلێ مە تیپەكا فلكلوری هەبی و مە دروست كری بی. مە تیپەكا موزیكێ هەبی و مە ستران ل ناڤ ئاهەنگان دگوتن. مە ئاهەنگ دگێران. بەلێ نوكە چ تشت نەمایە. بۆچی؟ چنكو كەسێن نەزان و نەشارەزا هاتن د گورەپانێ دا. ب تنێ ل بەرژەوەندیا خۆ دگەرهن. بلا ئه‌ڤ ئاخفتنا من ب گەهیتە گوهێن هەمی كەسێ.
پ/ تۆ بۆ وان هونەرمەندان چ دبێژی ئەوێن بەرهەمێن غەیرێ خۆ دكەنە یێن خۆ. ئایا ئەڤە دئێت وەكو دزی. یان وەكو مولكێ وان؟
عبدالعزیز/ ب راستی ئەڤە ئەگەرا منە. ئه‌ڤ چەندە بۆ من یێ بیە وەك نەساخیەكێ. خەلكەك یێن ب دویڤ هونەرێ من كەفتین. دێ بێژن ئه‌ڤ سترانا هە یا منە و ئەڤە یا منە . هەتا ل ناڤ هندەك بەرناما ژی و ئەو هەڤالێن منن، دگەل من یێن رابین و من ستران یێن داینە وان. یێن سترانێن من دبێژن و ناڤێ من نابێژیت. دێ دەرەوێ كەت و بێژیت ئەو ستران یا منە. ئانكو نابێژیت ئه‌ڤ سترانە یا عبدالعزیز سلێمانی یە. ئه‌ڤ چەندە هەلبەت دزیە و حاشا كێماسیە و خرابیە. هەتا وەسا چێبۆو كو ئەز چوومە بارەگایێ پولیسان و من سكالا تومار كر ل سەر باشترین و ب ناڤودەنگترین هونەرمەندێ سوران و ناڤێ وی ( ناصر رەزازی ) یە. چنكو سترانا من و موزیك كامل و سترانا تەمام دزی. سترانا من دزی و كرە یا خۆ. سەندیكا هونەرمەندا دانپێدان كر و گوتن راستە ئه‌ڤ سترانە و موزیك یا عبدالعزیزیە. بەلێ مخابنی كو سیاسەتێ مایتێكرن كر. ئەو یێ ل باژێرێ سلێمانیێ و ئەز یێ ل باژێرێ زاخۆ مە. هەر ئێكێ تشتەك گوت و گەلەك كەسان پشتا وی گرتن و ئەو مافێ من خۆار و عبدالعزیز سلێمان خۆسارەت كرن. ئەڤجا ئەڤە نە بتنێ دزیە. بەلكو ئەڤە نەساخیە و شكەستنە. تشتەكێ گەلەك فهێتە بۆ وان. چنكو ئەو د موفلسن و وان چ تشت نینن. لەورا خۆ ب بەرهەمێن غەیرێ خۆ ب سەردئێخن.
پ/ ل دەڤەرا مە ل بەهدینان كیش ژ هونەرمەندێن دەڤەرێ ب ڤی شێوەی بەرهەمێن تە بۆخۆ برینە و دزینە؟
عبدالعزیز / باوەركە من نەڤێت ئەز ناڤا بێژم. بەلێ گەلەك هونەرمەندان بەرهەمێن من یێن دزین. هەتا گەلەك ژ وان یێن ب ناڤودەنگ و سەر مەزنن ژی. بەرهەمێن من یێن دزین و وەكو ماف بۆخۆ ددانن. ئەو ژ خۆ ناگرن بێژن و دانپێدانێ بكەن. ئەز ب خۆ گەلەك ب فلكلورێ خۆڤە گرێدایمە. گەلەك جاران هندەك سترانا ئەز چێدكەم كو تو گوه لێ ببی. دێ بێژی ئەڤە فلكلورە. ئانكو تاما فلكلوری ددەت. مینا سترانا ( هوب لەیو لەیو ) و سترانا ( ئەرێ بصمام تو دزانی ) گەلەك هونەرمەندێن هەین ژ خۆ ناگرن بێژن ئه‌ڤ سترانە یا عبدالعزیز سلێمانی یە. دێ بێژن ئەڤە فلكلورە. ئەو ب خۆ چ نینن و چ تشتی نزانن و چ زانیاری ل سەر فلكلوری نینن. ئەو نزانن و تێناگەهن ئەو یێ هاتی و دەخیلە ل ناڤ هونەرمەندان، مینا ڤایروسەكێ یە كەفتیە د ناڤ هونەرمەندان دا. ئەز ناڤا ژی نابێژم. چنكو ئەو كەسێن هو دكەن ئەو خۆ ناس دكەن.
پ/ ئەو سترانێن تە نڤیسین و تە ئاواز داناینە ل سەر یێن ب ناڤودەنگ ل دەڤەرێ و كوردستانێ هەمیێ. تو دشێی ناڤێن هندەك ژ وان سترانا بێژی و بۆ مە بدەیە دیار كرن ؟
عبدالعزیز / من گەلەك ستران یێ دروست كرین و ئەز دشێم ناڤێن گەلەك سترانا بێژم و ئەز ژی گەلەك حەزژ وان سترانا دكەم مینا. هندەك ستران من یێن داینە هونەرمەندا ژن ( فاتێ ) سترانا ( ئەز كەچكم و كورد پەروەرم ) و هەروەسا من ستران یێ دایە هونەرمەندا ژن ( نازدار جزیری ) یا بناڤێ ( لوی لوی كوردستان ) من گەلەك ستران یێن داینە هونەرمەند حاجی زاخۆی و سلام یوسڤی و ئیسماعیل جمعەی. بەلی ئەیاز و ئەردەوان، مینا سترانا (جانێ دەلالامن و نەوروزێ و وەلاتێ من باخچێ گولا و دادێ لاندكێ بهەژینە و وەنەكن لاوێن من دوژمن هێلینا چێكن و لێ كر لێ كر ) باوەركە هندی هند ستران من یێن د چێكرین ئەز نزانم بژمێرم. نائێن ل بیرا من. ئەڤە من نەهـ پەرتوك هەنە یێن د ناڤ دا سترانێن من هاتینە دیار كرن وەكو نڤیسین و ئاواز. پ/ ب دیتنا تە چ بۆ هونەرمەندان هاتیە كرن ؟ هەمی وەكو ماف وەك ئێك دهێنە هژمارتن؟
باوەركە هەكەر تو بێی و بەرێ خۆ بدەیە هونەری من و بەراورد بكەی دگەل وی تشتێ گەهشتیە من، باوەركە چ تشت نەگەهشتیە من ژ ماندیبۆنێ پێڤە تر.
عبدالعزیز / ب راستی ئەڤە ئەگەرەكێ گەلەك رەسەنە. من یێ گەهاندیە جهێن شولەژێ یێن هەری بلند . من گوت هونەرمەند یێ بێ خۆدانە. هونەرمەندی كەسێ خۆ نینە. یێن وەكی من بۆماوێ ( 60 ) سالان خزمەتا هونەری یێ كری و هەتا نوكە كەسێ ئاگەهـ ژێ نینە. ئانكو كەسەكێ ئاگەهـ ژ هونەرمەندا نینە. هندەك كەس ژی دوهی یێن دیار بین و چەند سترانەك یێن گوتین و یێن كرینە دبن كەڤشێ خۆڤە. بەریكێن وانا پری پارە یێن كرین. ب دەفتەرێن دولارا بەریكێن وان پر دكەن.یان فرێدكەن دەولەتان. هەكەر ئێك ژ وان نەساخیەك ژی لێ بیت دێ چەندین دولارا لێ مەزێخن. بەلێ عبدالعزیز سلێمان گوهێ وی چوون و چاڤێن وی دلاواز بین و هاتنە پەقاندن و ددان ددڤی دا نەمان. هەما ئێكێ نە گوتێ سلام علیكم ژی. ئانكو مافێ هونەرمەندان ب دروستی نەهاتیە دانێ. هەتا من گوت دڤێت ل ناڤ پەرلەمانێ كوردستانێ دا نە كێمی دوو هونەرمەندان هەبن وەكو ئەندام. دا بشێن بەرەڤانیێ ژ مافێ هونەرمەندان بكەن. بەرێ خۆبدێ ل وەلاتێن دی هونەرمەند دهێتە نیاسین مینا سەركێشەكی. دبێژن پێشكەفتنا وەلاتێن جیهانێ دئێتن هژمارتن ب هونەرێ وی مللەتی. نوكە دەمێ ل پەیكەران دگەرهن و سترانا دگەرهن و دەمێ ل بن ئاخێ دگەرهن. ئەو بۆچی ؟ چنكو ئەو دزانن مللەتێ كورد خۆدان شارستانیەتە و دیروكەكا مەزنە.
پ/ ماموستا وەكو تو هونەرمەندەكێ ب ناڤودەنگی ل دەڤەرێ. ل كوردستانێ هەمیێ. ئایا تۆ گەهشتیی مافێ خۆ یێ هونەری؟
عبدالعزیز / باوەركە خەلكێ مروڤی مروڤی ب ناڤودەنگ دكەت. ئەز نەشێم بێژم من هونەرەكێ باش یێ دروست كری. پێدڤیە خەلك بێژیت ئەڤە هونەرمەندەكێ باشە. ئەڤی كەسی گەلەك كارێ دروست یێ كری. ئەڤە هوسانە. ئەز ب مللەتێ خۆ تازەمە. بەلێ باوەركە هەكەر تو بێی و بەرێ خۆ بدەیە هونەری من و بەراورد بكەی دگەل وی تشتێ گەهشتیە من، باوەركە چ تشت نەگەهشتیە من ژ ماندیبۆنێ پێڤە تر.
پ/ ماموستا عبدالعزیز سلێمان . پەیڤا تە یا دوماهیكێ چیه؟
عبدالعزیز / پەیڤا من یا دوماهیكێ وەكو هونەرمەند هونەرمەندەكێ كورد خۆزی ژ خێرا خۆدێ را من دیتی هێش ئەز یێ ساخ و نەمریم كوردا هەمیان حەزژ ئێك و دوو كربا. چ جیاوازی نەبا ل ناڤ هەمی كوردان. ئەو مروڤێ كاریگەر با. یێ زیرەك و هێژایی با، مافێ خۆ یێ رەوا وەرگرتبا. روژەك هاتیبا من ب دەستێ خۆ ئالایێ دەولەتا كوردی هەژاندیبا. دا ئه‌ڤ هونەرێ من ئەڤێ من گوتی بیبا مێژوویەك ل ناڤ لاپەرێن مێژووا كوردستانا من دا. بلا گوتیبان روژەكێ هاتیبان ل سەر گورێ من و راوەستیبان و گوتیبان دەستخۆش بۆ ڤی كەسێ هە. ئەڤی ژی گەلەك زەحمەت یێ بری. ئەز سوپاسیا تە ژی دكەم بۆ ڤێ ماندیبۆنا تە و ب ئانەهیا خۆدێ سەركەفتی بی. هەروەسا سوپاس بۆ گوڤارا بادینان. هەر سەركەفتی بیت. هیڤیا مە ئەوە بەردەوام بیت ل سەر ڤان جورە دیدارا دگەل هونەرمەندێن كوردستانێ و هەردەم بەرەڤانی و پسیارا مافێ هونەرمەندا بكەت.
