گرێبەستا کۆمەڵایەتی.. چەند دیتنەک بۆ سایکۆلۆجیا دەستهەڵاتێ

غیاسەددین نەقشبەندی   

هندی من دیتی و خواندی و د سیستمێت سیاسی و پێکهاتنا دەولەتاندا گوهلێبووی، من نەدیتیە چ جارا دەستهەڵاتەک ب ڕەخنێ هەڕفی! هندی من دیتی دەولەت بڕەخنێ پێشدکەڤن و بهێزدکەڤن، بەلکو ب نەگوتنا راستیان دهەڕفن.

بگوتنا راستیان ب بێگەردی و بێی گوهڕین، رێک بۆ نەحەزان نامینیت، کەس تشتەکێ خراب بناڤێ دەستهەڵاتێ ڤەهوینیت، هەمی پێکڤە دێ هەوڵا بهێزکرنا وێ دەستهەڵاتێ دەن ئەوا بەرژەوەندیا هەمی تاکەکی بوەکهەڤی بەرچاڤدگریت و دپارێزیت. 

دەما ئەم باسێ سایکۆلۆجیا دەستهەلاتێ دکەین، پێدڤیە پیچەک دهویربین دناساندنا زاراڤ و ئیدیۆماندا و لدەستپێکێ ناساندن و مەبەستا بکارئینانا زاراڤی شلوڤەبکەین، دابشێین دئێکودو بگەهین و خواندن ببیتە پروسەیەکا مفادار و ب چێژ.

سایکۆلۆجی ب واتایەکێ ساکارڤە شیکرنا دەرونیە و خواندنا رەفتارانە لسەر بنەمایەکێ زانستی وەکی (علم السلوك) خواندن و لێکۆڵینا رەفتارێت کەسایەتی و هەروەسا کۆمەڵایەتی.

سایکۆلۆجی، دەرونناسی، خواندنەکا ئەکادیمی ب تیۆری و پڕاکتیک بو رەفتارێت مروڤان و ئیدراکا وان دهێتە بکارئینان، هەروەسا لسەر بونەوەرێت دی ب تاک و ب کومەڵژی وەکی Animal behavior هەر تشتەکێ پەیوەندی بڕەفتارا بونەوەرانڤە هەبیت ئەم دشێین ناڤێ سایکۆلۆجی لسەر دانین.

دیروکا جودابوونا سایکۆلۆجی ژفەلسەفێ بۆ 1879 ڤەدگەڕیت کو ئێکەمین تاقیگەهـ لزانکوا لایپزگ ل ئەلمانیا هاتیە دامەزراندن لسەر دەستێ ‘ڤیلهێلم وندت’ Wilhelm Wundt کو ئێکەمین کەسبوو ناڤێ سایکۆلۆجیست لسەرخۆ دانای.

دەما ئەم دبێژین سایکۆلۆجیا دەستەلاتێ، مەبەست ژێ چەوانەتیا هزرکرنا دەستهەلاتێیە و شێوازێ دیتنا وێ و رەفتارێت وێ، لدەمەکی ناساندنا دەستهەلاتێ ئەرکەکێ بتاڵی و زەحمەتترە چونکی گەلەک چەق ژێ دچن و گەلەک تێگەهێت جودا ژێ دهێنە بەرهەم، چونکی دکەڤیتە خانا گەلەک ژ زانستان و هەروەسا هزرێت فەلسەفی بتیۆر و پڕاکتیک.

دەستەڵات ئەو هێزا سەروەر و ڕەوایە (شرعي) کو هەمی تاک ئان زۆریا وان، وەکو هێزەکا ڕەها دگوهداربن لبن رێنمایی و یاسایێت وێ، کو بچەند پێشمەرجەکێت لۆجیک بەرژەوەندیا هەمی تاکان بەشێوازێکی ئێکسان و وەکهەڤ دپارێزیت و هەروەسا بەرژەوەندیا باڵا یا وەڵاتی بەری هەمی تشتەکی ببینیت، ئەڤەژی ب گورەی گرێبەستەکا نەمورکری دناڤبەرا تاک و دەستەڵاتێدا دهێتە پیادەکرن  دبێژنێ گرێبەستا کۆمەڵایەتی Social Contract کو لەسەر بنەمایێ پاراستنا بەرژەوەندیێت تاک و کومەڵێ دهێتە دامەزراندن.

دادپەروەری بنەمایێ سەرەکی یێ مانا ڤێ گرێبەستێیە، هەردەمێ دەستهەڵاتێ ئەو ترازی خوارکر و گوهنەدا دادپەروەریێ، ئان پویتە بگروپەکی ئان هەندەک کەسان دا و یێت دی پشتگوهڤەهاڤێتن، دێ دەرز کەڤیتە د پەیوەندیا دناڤبەرا تاک و دەستهەلاتێدا و دێ مەترسی کەڤیتە سەر گرێبەستا کۆمەڵایەتی کو بنەمایێ سەرەکیە دڤێ هەڤکێشێدا، دێ تاک ژدەستهەلاتێ دویرکەڤیت و ئێدی بدەستهەلاتا خو نزانیت و دێ تازی بیت و پاشی دێ خو ڤەکێشێت و لدویماهیێ دێ هاڤیبیت Alienated .

پێدڤیە دەستهەلات سێتەکێ تەسەل یێ مافان بو تاکی دابینکەت، دا بشێت ئەرکی ژی ژێ داخوازبکەت و ڕەوایەتیێ بدەتە دەستهەلاتا خو، وەکی دادپەروەریا کومەڵایەتی و پاراستنا مافێت تاکی وەکی د بنەمایێ سەرەکیێ مانا ڤێ گرێبەستێدا.

 ژبلی دامەزراندنا سیستمێ ئەرک و مافان  پێدڤی ب سیستمێ خەلاتکرن و سزادانە، دا پشتگیریا پڕنسیپێ قەنجیێ بهێتە دامەزراندن. پێدڤیە دەستهەڵات مافێ پاراستنێ و ئاسایشا کەسایەتی و خێزانی، ئابوری و مسوگەرکرنا پاشەروژێ.. هتد بۆ تاکی دابین بکەت.

هەردەمێ تاکی هەمی ئەرکێت خو بجهئینان وەکی: لەشکری و بەرگری ژوەڵاتی،  بەخشینا خوینێ، دانا باج و دەرامەتی، رێزگرتن ل رێنمایی و بڕیار و یاسایان؛ دێ لیهڤیا مافێت خوژی بیت، بکامل و تەسەلی و بێ منەت و بێ جوداهی وەرگریت.

دەستهەڵات ئەو هێزا سەروەرە کو کارتێکرنێ لەسەر رەفتار و هزرا تاکان و هەمی داهاتی بشێوازەکێ لۆجیک و ئێکسانی پشک بکەت، دەستهەڵات ئەو هێزە ئان مافە کو بشێوازەکێ رەسمی دهێتە پڕاکتیزەکرن بو  کۆنترۆلکرن و رێکخستنا پەیوەندیان دناڤبەرا تاکاندا و هەروەسا دناڤبەرا تاک و دەستهەڵاتێدا،  ئەو هێزا سەروەرە یاکو دشێت سیستمێ سزا و خەلات دابمەزرینیت و ببیتە چاڤدێری بڕێڤەچوونا یاسایێ.

ئەگەر تاک کەڤتە دناڤ جەماوەریدا، رەفتارا وی دهێتە گوهڕین و لدویڤ رەفتارا کومەڵی جەمعی دچیت. مروڤ دناڤ ئاپورا مروڤاندا کارتێکرنا گاڕانێ لسەر دهێتەکرن، پەسەنێت کەسایەتیا خۆ ژدەستددەت و رەفتارێت گشتی لسەر زاڵدبن.

ژبەر هندێ جورێت دەستهەڵاتان هەرئێک هێزا خو ژ ژێدەرەکێ جودا وەردگریت و ڕەوایەتیێ ددەتێ وەکی مافێ سروشتی و مافێ خودایی یێ شاهاینشاهان کو ئەبسلوتیزم Absulotism حوکمێ ڕەها ژێ چێدبیت و هەروەسا شەرعیەتا شۆڕشگێڕی و لپشتی شوڕشێت سەربەخویێ، ئانژی دیموکراسی و حوکمێ مللەتی..هتد

سایکۆلۆجیا دەستهەڵاتێ، ئەو حالەتێ دەرونیە کو دەستهەڵات تێڕا دەربازدبیت، و چەوانەتیا رەفتارا وێ بنایتێ وێ دەستهەڵاتێ ددەتە ناساندن، نزانم ئەز دێ شێم رێکێ دەمە خۆ رەفتارێت دەستهەڵاتێ وەکی سایکۆلۆجیا بدەمە ناساندن، ئانژی بلا مەجازبیت، چونکی چ پیڤەرێت زانستی ژبۆ نینن وهەتا نهو شێوازێ گوهداریا تاکی بۆ دەستهەڵاتێ یا هاتیە بەر باس و لێکولینێ، لێ سایکۆلۆجیا دەستهەڵاتێ بخوژی مژارەکێ گرنگە بۆ پێکهاتنا بیروکا گرێبەستا کۆمەڵایەتی.  لێکولینێت گرنگ یێت  Stanley Milgram  1933–1984 دەربارەی سایکۆلۆجیا دەستهەڵاتێ لەسەر بنەمایێ گوهداریا تاکی بۆ فەرمانێت دەستهەڵاتێ  وئەو پەیوەندیا دناڤبەرا واندا  شاکارێت مەزنبوون “سەرەڕای ژیێ وی یێ کورت ‘ستانلی‘  تەنێ 51 ساڵان ژیا” بەلێ پا کارێت گەلەک مەزن دڤی بیاڤیدا ئەنجامداینە و ژهینگی وەرە ئەڤ چەقێ زانینێ لسەر دەستێ وی هاتیە ناسین و بۆ مژارا خویندن و لێکولینێ.

هەتا کو ‘گۆستاڤ لەبۆن’ Gustave Le Bon   “1841-1931” تیۆرا خو دەربارەی سایکۆلۆجیا جەماوەری نەدانای، ئەڤ زانستە بتمامی نەهاتبوو ناسین، وەک پەڕتووک ژی هەر بهەمان ناڤ چاپکر1895، پێشتر سایکۆلۆجیا جەماوەری ‘ماس سایکۆلۆجی’ وەکو زانستەک نەهاتبوو ناسین.

جوداهیا بوچوونا ‘گۆستاڤ لەبون’ ی دناڤ سایکۆلۆجیا جەماوەریدا بوو کو تاک یێ بتەنێ بیت رەفتارەکا تایبەت دکەت و دناڤ ئاپۆرا جەماوەریدا جورە رەفتارەکا دی دکەت، ئەگەر تاک کەڤتە دناڤ جەماوەریدا، رەفتارا وی دهێتە گوهڕین و لدویڤ رەفتارا کومەڵی جەمعی دچیت. مروڤ دناڤ ئاپورا مروڤاندا کارتێکرنا گاڕانێ لسەر دهێتەکرن، پەسەنێت کەسایەتیا خۆ ژدەستددەت و رەفتارێت گشتی لسەر زاڵدبن.

ئەگەر هەڤوەڵاتی د دەستهەڵاتێ گەهشت دێ گەلەک بساناهیتر گوهداریا رێنمایی و یاسایان کەت و دێ رێکا راست و دروست گریتە بەر، دا بگەهیتە ئارمانجا خو و تێکڕای ئارمانجێت هەڤوەڵاتیان دبنە ئارمانجا دەستهەڵاتێ و هینگی هەمی دەرز دێ هێنە هونین و هەمی کون دێ هێنە پاتەکرن.

کۆمەڵگەها کوردستانی ژڤان خویندنان بێبەهرە، چونکی هەتا نهو خواندن و شلوڤەکرن و شیکرن گەلەک بکێمی لسەرهاتینەکرن، مەبەستا من خواندنا بێلایەن بۆ تاکێ کورد و خواندنا سایکۆلۆجیا دەستهەڵاتێ ژبنی نەهاتیەکرن کو ببیتە تیورەکا بنەڕەتی دا لێکولەر بناغێ لێکولینێت خولسەر دانن، بتایبەت شیکرنا رەفتارێت دەستهەلاتێ و حزبان ژ ساڵا 1991 وەرە وان حزبێت دەستهەڵات بدەستڤەگرتی ئەڤ هەمی نڤیسین و روژنامە و گوڤار و کەنالێت میدیایێ وسەنتەرێت لێکولین و سەنتەرێت ستراتیجی چ لێکولینێت زانستی لسەر رەفتارا حزبان و سایکۆلۆجیا وان نەچێکرینە، ئەگەر کتەکا کێم ژی هەبیت، هەردەم ب لایەنگیری و بەرژەوەندیا حزبەکێ هاتینە نڤیسین.

بەری هەمی تشتەکی دەستهەڵات پێدڤیە یا تێگەهرای بیت (مفهوم)، تاک تێبگەهیت و بزانیت دەستهەلاتێ چ ژێدڤێت و چەوا دێ بیتە هەڤوڵاتیەکێ قەنج و چەوا دێ ژیانا خۆ و یا خێزانا خۆ بڕێکێت راست و دروست و بڕومەت پارێزیت و بەرەڤ پێش بەت، ئەگەر هەڤوەڵاتی د دەستهەڵاتێ گەهشت دێ گەلەک بساناهیتر گوهداریا رێنمایی و یاسایان کەت و دێ رێکا راست و دروست گریتە بەر دا بگەهیتە ئارمانجا خو و تێکڕای ئارمانجێت هەڤوەڵاتیان دبنە ئارمانجا دەستهەڵاتێ و هینگی هەمی دەرز دێ هێنە هونین و هەمی کون دێ هێنە پاتەکرن و کومەڵگـەهـ دێ کەڤیتە سەر سککێ راست و دێ ئاسودەیی و پێشڤەچونا کومەڵایەتی بەرپابیت و دێ ئایدینتیتیا نیشتیمانی هێتە ئارا، کو هەمی هەڤوەڵاتیەک ئەرک و مافێت خو بزانیت، کومەڵگەهەکا هوسا و بڤی ڕەنگی دێ هەربیتە دەولەت و دەولەتەکا پێشکەڤتی.

جهێ داخێیە دەستهەڵاتا کوردی ژ 1991 وەرە پتر هەوڵا هندێ یادای نیشا جیهانا دەرڤە بدەت کو ئەهلیەتا حوکمکرنێ یا هەی، زێدەتر ژ هندێ کو هەوڵدابیت تەنانەت ناسناما نیشتیمانی چێکەت، نەکو یا نەتەوەیی. نەشیایە تاکەکێ ئازاد وخودان ئیرادە و ڤین و سەربلند و خودان کەڕامەت چێکەت.

 جهێ داخێیە دەستهەڵاتا کوردی ژ 1991 وەرە پتر هەوڵا هندێ یادای نیشا جیهانا دەرڤە بدەت کو ئەهلیەتا حوکمکرنێ یا هەی، زێدەتر ژ هندێ کو هەوڵدابیت تەنانەت ناسناما نیشتیمانی چێکەت، نەکو یا نەتەوەیی. نەشیایە تاکەکێ ئازاد وخودان ئیرادە و ڤین و سەربلند و خودان کەڕامەت چێکەت کو چ جارا ژ مافێت خۆ خوشنەبیت و هەرێمێ بکەتە ئێک بلوکێ خوڕستی دناڤ چاڤێت دژمنا وەرکەت، هینگی دا هزار حساب بو وێ دەستهەڵاتێ هێنە کرن و دا دژمن سەد جارا هزراخۆکەن بەری هەر کارەکێ دژمنانە بەرامبەر هەرێمێ بکەن.

دیسان جهێ داخێیە و داخەکا گەلەک مەزن، مروڤەکێ چێکری یێ ترسنوک لژێر پەردا دلسوزیا وی بۆ حزبێ و مروڤەکێ چێکری یێ هەلپەرست لژێر چەترا بەرژەوەندیێت کەسایەتی و مروڤەکێ چێکری یێ درەوین دا خۆ ژ سزایێ بینیتە دەر و مروڤەکێ چێکری یێ هەڕفتی ژلایێ خۆدیڤە و یێ خرش ژلایێ هزریڤە و یێ بوش و بەتاڵ ژلایێ مروڤایەتیێڤە.

دەستهەڵاتێژی هەرچەندە مروڤ حەقیێ بێژیت گەلەک چالینج و کوسپ و تەگەر کەڤتنە دڕێکا واندا و یابساناهی نەبوو بشێن خو بگەهیننە روژا ئەڤرو لێ یا خویایە چ کوسپ و چ ئاستەنگ بڤی جورێ مروڤان ناهێنە چارەکرن، شولێت باش تەنێ بمرۆڤێت باش دهێنەکرن، مرۆڤێ خراب نزانیت شولێ باشبکەت ، نەشێت، دسروشتێ وی دا نینە.

دەستهەلاتێ ژی نەڤیایە برێکێت هزری و فەلسەفی چارەسەریا کێشێت خو بکەت، لەوما مروڤێت خودان هزر ل خۆ کومنەکرینە، هەر حزبەکێ گاڕانەکا دەهول ژەنا یا لدەوروبەرێت خۆ کومکری، کارێ وان یێ سەرەکی یێ کریە جوانکرنا دێمێ دەستهەڵاتێ و هەندی مە دیتی وان ژهەمی کەسان پتر رویێ دەستهەڵاتێ یێ کرێتکری و هەر ئەوبون سەدەما نەهێلانا تەڤلیبونا نیشتیمانی و نەهێلانا ڤیانا خەلکێ بو پارادایم و نمونێت بەرز و رەمزێت مللەتێ کورد.

دەستهەلاتێ هەردەم هەوڵێ هندێ یێ دای گرفتێت خۆ ب پنیکرنێ چارەبکەت و هەر گرفتەکا هاتیە پێش یا ڤەدایە رەخەکی دا رێڕەوا وان تێکنەدەت، لدویماهیێ یا وەلێهاتی خەلەتی یێ دبووینە گرەک بەلکو چیایەک ل ڤی رەخی و چیایەک ل رەخێ دی.

ئەز دشێم بێژم ژبلی هاتنا داعشێ و کڕونایێ هیچ قەیرانێت دی لکوردستانێ چێنەبووینە، چونکی ناساندنا قەیرانێ ئەوە کو تشتەک بقەومیت مروڤی چ دەستهەڵات تێدا نەبن و بناسێت مروڤی ژی نەبن، لەوما ئەڤێت دی یێت ئەم روژانە دبینین لڤێ هەرێمێ پتر نژنینا هەڵە و چەوتیێت بەرێنە نە قەیران، یێت هاتینە نژنین و لسەرێک کەلەکە بوین و یێ د بووینە مەترسی لسەر ئاسایشا نەتەوەیی، لێ هەردەم دەستهەڵاتێ هەوڵێ دای نیشا جیهانا دەرڤە بدەت کو ئەهلیەتا وێ بو حوکمی ژهەمیا باشترە و تەنێ ئەو دشێت حوکمی بکەت.

 ئەز لڤێرێ حزبێت دەرڤەی دەستهەڵاتێ ژی ژێ نائینمە دەر، دەما ئەز دبێژم دەستهەڵات، مەبەستا من هەمینە و من چ جارا ناڤێ ئوپۆزیسیۆن لسەر حزبێت ژدەرڤەی دەستهەڵاتێ نەدانایە، چونکی فەشەلەکا مەزن دڤان ساڵادا ئینا کو ببنە ئۆپۆزیسیۆن، چیێ گوتە دەستهەڵاتێ نە نابیتە ئۆپۆزیسیۆن، ئۆپۆزیسیۆنبون چەمکەکێ تێروتەسەلە د پروسا سیاسیدا، پێدڤیە وان لشوینا رەخنەگرتنێ پروژە هەبان، هەردەم گلەیی و گازندا وان ئەوە کو ئێكێتی و پارتی ناهێلن کارێ خو بدروستی بکەین، ئەشهەد و بالله وەنینە! چ جارا رێ لێ نەهاتیە گرتن هاریکاریا خەستەخانا بکەن، رێ لێنەهاتیە گرتن گەنجێت وان خزمەتا خانەیێت پیران و بێ کەسان بکەن، دەما دبێژن ئێکێتی و پارتی گەنج راتەقاندن، کەرەمکە بێژە من ئەگەر تو ل دەستهەلاتێ بی دێ چکەی؟ پروژێ تە بۆ گەنجان چیە، بۆ ژنان، بۆ کەهرەبێ، بۆ ئاڤێ، بۆ پەروەردێ، بۆ کشتوکاڵ و پیشەسازیێ چیە؟ دەما ل ڤان هەمی ساڵان تە چ پروژێت ئەلتەرناتیڤ نەبن واتا تو بکێر ناهێی! و خەباتا تە بو هندێیە پشکەکا باشتر ژ دەستکەڤتان نەدایەتە.

هەروەسا دەستهەلاتێ ژی خەلەتی و چەوتیێت خو یێت بنئاخکرین، چارەنەکرینە، لەوما هەرجارا بارانەک دباریت بدەهان ئان بسەدان کەلەخێت خەلەتیان ژبن ئاخێ دەردکەڤن و جارەکادی لسەر بنێ خو شین دبنەڤە، خەلەتی ببنئاخکرنێ چارەنابن، پێدڤیە و کەلەک فەرە هەمی بشێوەیەکێ بنەڕەتی بهێنە چارەسەرکرن لشوینا بنئاخکرنێ، دەستهەڵات گەلەک بڕەخنێ تێکدچیت و هەرکەسێ ڕەخنەکێ بگریت ئێکسەر دێ کەڤیتە خانا دژمنێ وەڵاتی و دژمنێ حزبێ و شوڕشێ، هەرچەندە ئەو ڕەخنە پتر دبەرژەوەندیا واندانە ژ سالیسکی و مروڤێت ئەزمان لویس، کو بەرژەوەندیا خو تێکنادەن بو راستی گوتنێ و بو بەرژەوەندیا حزبێ و وەڵاتیژی، ئەوان دڤێت ئاخڤتنێت بدلێ دەستهەڵاتێ بکەن دا دبەرڕا بەرژەوەندیێت خو برێڤەببەن، بەرژەوەندیا وەڵاتی ژی  ل کانیکا قێڕی.

هندی من دیتی و خواندی و د سیستمێت سیاسی و پێکهاتنا دەولەتاندا گوهلێبوی، من نەدیتیە چ جارا دەستهەڵاتەک ب ڕەخنێ هەڕفی! هندی من دیتی دەولەت بڕەخنێ پێشدکەڤن و بهێزدکەڤن، بەلکو ب نەگوتنا راستیان دهەڕفن. بگوتنا راستیان ب بێگەردی و بێی گوهڕین، رێک بو نەحەزان نامینیت  کەس تشتەکێ خراب بناڤێ دەستهەڵاتێ ڤەهوینیت، هەمی پێکڤە دێ هەوڵا بهێزکرنا وێ دەستهەڵاتێ دەن ئەوا بەرژەوەندیا هەمی تاکەکی وەکهەڤی بەرچاڤ دگریت و دپارێزیت.

هەردەمێ دەستهەڵاتێ دەستپێکر بڕەخنێ توڕەببیت، هینگی بزانە ئەو دەستهەڵات یا ڤاڕێبووی و یا ژرێکێ لادای و پێدڤیە لخو بزڤڕیتەڤە و رێڕەوا وێ بهێتەڤە راستکرن، چ ب شوڕەشا سپی و چاکسازی، چ ب هەلوەشاندنا ئەنیشک و جومگەیێت رێکخستنێ و نویڤەکرنا وان بکادرێ نوی و پێشکەڤتنخواز و تولارانت Tolerant خوبوردە، دویر ژ بەرژەوەندیێت کەسایەتی و گروپگەریێ.

پێدڤیە دەستهەڵات مێنتالیتی و عەقلیەتا کەڤن بگوهڕیت و شول ب هزرێ لسەر بهێتەکرن دا پروسا خونویڤەکرنێ بساخی و سەلامەتی دەربازببیت، حوکم ب پاسەوان و حیمایێت کەشخە و لێکزس و قەسرێت مەزن بڕێڤەناچیت ، پێدڤی بمروڤێت دلسوز و عاقلە و ئەڤ جورێ تێگەهشتنێ ب وان لێبوکێت لدەوروبەرێت خو کومکرین بڕێڤەناچیت، مانێ هەمی حزبان ئەڤ ئەزموونە بخو یا دیتی و هەمیا باش یازانی کو ئەڤ جورێ نەمروڤان پاشەروژا مە چ لێکر، ئەو زیانا وان ببزاڤا رزگاریخوازا مللەتێ کورد گەهاندی، چ جارا چ دژمن نەشیاینە لێبکەن، ئەوان رویێ شەرعیەتا شوڕشگێڕی رویشاند و پیروزی لبەر خەلکێ کرنە چنە.

بو راستڤەکرنا رێڕەوا حزبان و گەهشتن بئامانجێت گەلێ کوردستان، (کو نە تەنێ هاتنا بودجێیە و موچە بدروستی بهێت) مروڤێت عاقل و هزرمەند و دلسوز دڤێن، تەنێ ئەڤ جورێ مروڤان دشێت دەستهەڵاتێ ژ ڤێ گێژوکێ بیننە دەر و جارەکا دی رێڕەوا شوڕشێ بقوناغەکا دی دا ببەن کو ئەنجامێت وێ دەولەتەکا سەربخو و مللەتەکێ ئازاد ژێ چێدبیت.

نزانم ئەڤ دەستهەڵاتە چەوا تشتا دبینیت؟

دەما کاڵایێت ناڤ ستودیوێ و کەراڤیتا بێژەری و لەشێ بێژەرێ ژ فەلسەفا ڕاگەهاندنێ گرنگتر لێهات و نازناڤێ زانستی ژ زانستێ گرنگتر لێهات و روکەشێ میدیایێ ژ ڤەگوهازتنا ئەخلاقێ بلند فەرترلێهات و مەسئولێت حزبی ژ زانکویێ گرنگتر لێهاتن و مێزا بەڕێوبەری ژ ئەخلاقێ بڕێڤەبرنێ گرنگترلێهات، و ..هتد، بزانە وێ دەستهەڵاتێ خەلەلەکا فکری و وجودی دناڤ هەبوونا خۆدا هەیە و ببەحسنەکرنێ و ڤەشارتنێ ناهێتە چارەسەرکن و ئەوێ بەحس نەکەت و نەئاخڤیت، ژدلسوزی نینە ، بەلکو ژبەر پارازتنا بەرژەوەندیێت کەسایەتیە، پارازتنا ڤان بەرژەوەندیان ژی یابوویە تاکە گرێدان دگەل دەستهەڵاتێ کو ئەو تاکێ بێدەنگ و گوهدار و بەرژەوەندخواز پێ چاکترە ژ تاکەکێ ئازاد و دلسوز بو وەڵات و نیشتیمان و نەتەوا خۆ، لەوا بەردەوام ئەو تاکێت گوهدار و بێدەنگ و هەلپەرست ل نک وان باشترن، ئەڤەیە ئەو مروڤێ دەستهەڵاتا مە د سیهوسێ ساڵاندا بهەمی حزبانڤە بەرهەمئینای، لشوینا هەڤوەڵاتیێ قەنج و دلسوز و پڕ ڤیان بۆ خاک و وەڵات و دوزا خۆ.

جهێ داخێیە کو دەستهەڵاتا مە تەنێ تاکێ کورە و لال و کەڕ پێباشرە و تەنێ ئەو شایستەی خەلاتێت دەستهەڵاتێیە و تەنێ ئەو دشێت وەکی هاەڤوەڵاتی د ناڤ ڤێ هەرێمێدا بژیت، تەنێ رەوشەنبیریا حزبی و راگەهاندنا حزبان پێدڤیە بهێتە هاندان و ببازاڕکرن، روشەنبیرێ راستی یێ خوشڤین نینە و لهەمی ئەرینایێت سیاسی و حکومی بپشتگوهڤە هاڤێتیە.

دەما من ددەستپێکێ دا باسکری دەربارەی سایکۆلۆجیا دەستهەڵاتێ کو ئەو مەودایە ئەوێ دناڤبەرا په‌یڕەو و پڕوگرام و جێبەجێکرنا ویدایە و چەوا دەستهەڵات رەفتارێ دکەت وڕەنگڤەدانا بویەران لسەر ب چ جورەکی ڤەددەت، دەستهەڵات نابیت بهیچ شێوەیەکی ژ پەیڕەو پڕوگرامێ خۆ لابدەت و پێدڤیە لدویڤ پڕنسیپێت پێکهاتنا خۆ و خەباتا خۆ بچیت، هەرگاڤا ژوان لادا، مەسەلا نەمانا وێ دێ بیتە مەسەلا دەمی.