زۆمبى

عارف حيتۆ

ل سەر بەرەکێ بەر لێڤا کانیێ حێبەتى ڕوونشتیمە و
گەردیلەیێن بۆتکا ئاڤێ بەر دبوونە ئەنیا هەتاڤێ…
دارستانەک کەسک د چاڤاندا هەڕکى و دەنگێ کەنینا پێژنەکێ
هەمى دەردۆر متکرن و گوهێن ڕادار بۆ خوە برن
ئەو جانێ هێژ نەبووى دوقەد..
ب تێڕامانى هێڤ دکرە وێ نهاڵا کوور و بێ بن
خەونێن “خانى” بژاڵەنە و ل ڤێدانێ دەڤودەڤ کەفت
مارشەکا ل بەر ژانێن بوونێ ژێ ڤەپەشى…
دەنگڤەدانا وێ د هەوایدا دبوهژیت و
ڤەدگەڕیتە ناڤ دویکێلا وێ جگارا مشت ژ بەنگێ
من نەدزانى، یان من ژ خوە باوەر نەدکر
ئەو پێژنا ب بەر گوهان کەفتى و خڕ ئاڤیڤان جنقاندین
ڕەشەیەکە..
ئەو ڕەشەیە، ڕەشێ منە و خوە ب چ تشتان نەدئینادەر
ل مەیدانا خوەلێکدانا ل دژى تەرگێ
ئەو ب سەرنەکەفت کو د جانێ مندا ڤەژیت
نە شکەست ژى، کو بارەکێ ئاخێ لێ بکەم
ببیتە خۆلى و ب بنێ نهاڵا کوور وەرکەم!
من چاڤێن خوە زلقوتاندن
قورنجیکەک ل زەندا خوە دا و خوە لڤلڤاند
نە دلشادیێ دادا بوو هزرێن ڕێبار و نە خەمگینیێ،
خوە ژ دارکاژا من هەلوەراند
هەبیت نەبیت.. ئەڤ بەنگا دناڤ لێڤێن مندا یا سەختەیە!
تیقەلیقا وى ڕەشەى مشتى گەلى بوو
کەڤر و تڕاش ب بەرڤە هاتن
دەنگێ خودێ ژ ئاسمانى کەفت:
هەمى ئەوێن چووین نا زڤڕن..!
تو د چوارچۆڤێ نەهاتنێدا نۆچەیەکێ ژبیرکرییى
کەسەک هزرا تێکدانا زەوقێ تە ناکەت
ئەوى زەوقێ وەک بەلگەک تەڕ ژ دارێ وەریاى
هەکو دسۆژن.. دویکێلەکا سپى و بێ ئاگر
ژێ بلند دبیت و پڕ دکەت خمخکێن باى
تو نە ژیایى.. لێ سەردەمێن تەییسۆک ژیان
تو نە مرى.. لێ ڕۆژ مرن!
*
من هاى ژێیە…
“مەمۆیەکێ قۆمارێ ب یارا خوە دکەت” و
ل بەر دەرگەهێ ماڵێن هەڕفتى خازۆکە
ئێشێن دلى، خەزالانێ ل سەر سینگى دکەن
هەر پێنگاڤا لەزگینا بەر ب ساڵانڤە، خاڤ دبیت و
سەمتا من یا بەر ب چوونێڤە فرەھ دبیت
ڕەشێ من یێ وەروەرەکێ ل سەر جێنیکێ دکەتە زاڤا
ئەز ژى ل هیڤیا دوعایەکا دوبارەبووى دکەڤمە داڤا
ئەڤ دوعایە…
درەوەکا کەڤن کەڤنە، ژ نڤێژەکا سونەتڤە ماى
ل سەر شەملکا دایکا من، خوە دچەمینیت
ناڵینێن جەرگێ نهاڵێ د بژکینیت…
من نەدزانى تو یێ ژ خەزالان تووڕەیى!
لەو ب هاتنێڤە شەپڵیم…
کى دێ خەون و پەستە و ئاوازان هەلگریت؟
کى دێ کزگریۆکا حەفکێن بڕى هەمبێزکەت و
کى دێ من ژ کوخکا وەروەرێ، تم ڤەگریت و ڕاگریت؟
*
جانى دگۆت: ژیان گەلەک ب ترسترە ژ ڕەشێ مرنێ
پانۆرامایەکا پێژنێن مرییە، ئەڤ ژیانە!
ل وێ بەرزەخا دناڤبەرا ئاگرێ گەرم و بەخچەیدا
سترانێن هەمەجى بۆ سەقایەکێ هوین دبێژیت
هەکو شەیتان دناڤ عەوراندا بەرزە بووى…
پرسیار ژ کەوەکێ چیایى کر:
دێ کیڤە بارکەى؟
بەرەف باکۆرێ دویلکێ دنیایێ.
ئۆ پاشى چ؟
دێ زڤڕم دا بارکەمەڤە.
ڕەشێ من یێ بوویە بازنە و
ب زڤڕینا ل دۆر مەدارێ خۆڤە گێژ بوو
سەردەمەکى مت و سەردەمەکێ دى پڕبێژ بوو
نەشیا ڕازێن گولەکا دێم بەلیکەت و
دەنگێ زێمارا مێرگەکا ب خەم نەڤیکەت.
ژانێن عەردى د مندا ڤەددەن…
ئەزێ زۆمبى ب ژیانا بۆریڤە بەلگم
تشابەتێ کەشەفرێت، هەمى حەزێن کەل دئارینیت
کو ناڤێ من ل سەرێ دیوانەکێ ڕوینیت
یان د کاروانێ وەغەرەکا سەرابیدا، خوە بخەملینیت
لێ یێ لەنگم…
کادییا ئاگرەکێ نوو ڤەمریایمە و بێ چەنگم
خێڤزانکى هۆ نەگۆتبوو من، لێ قەدەرێ هۆسا ڤیا!
چ ژبیرکرن تێدا نینە ژ بلى چرایێ ژبیرکرنێ
هەوجە ناکەت بپەقن چیا
هەمى حەز و خەون و پێژن یێ ل بەر پیا…
*
ل دارستانێ ڕاوەستام و پیاسەیێن تەنا دکرن
ڕەشێ من ژى دناڤ مژێدا بەرزەکرم
هەکو ب ڕێڤە، ب پێتڕانکیڤە دگۆتە من:
ئیرۆ چ رۆژە؟
ئەینییە.
دوهى چ بوو؟
ئەینى!..
پا دێ سوباهى بیتە چ؟
هەر ئەینییە.
هەمى ڕۆژێن مە ئەینینە و بێ کەنینە
مەڵایەکێ ل سەر مینبەرێ بەحسى خێر و فەتحان دکەت
لێ چ جا من دەرفەت نەبوو، یان نەشیایمە
توخیبێن شویرها ژنەکێ فەتح بکەم…
من هەسپێ خوە بەر ب ئاسمانیڤە هاژۆت
دا ڕەشێ خوە دانمە ئاستانا ئاهوراى
ئەز و ڕەشێ خوە دو قانێن زەڤیەکێینە،
مشتانەیا هەستێن کەلى…
هەکو ئەز خەتابار، ئەو فریشتەیە
دەمێ کراسێ ئەهرەمەنى دبەر، ئەز دبم وەلى
ئاهورا ژى ب مەڤە وەستیا
ژ عەرشێ خوە دابەزى خوار…
وى ب چریسەت، دەستێ خوە ب سینگێ خوە ڤەنا و
ب دلۆڤانى، ل سەر سەرێ من کرە چادر
هەر ل هادر، ئادوویان خوە د خەوڤە بر و
ژ بەرخکان.. بلند دبوو باڕینەک دڕ
هێشتا هەیڤێ ژ چاڤێن من بار نەکر بوو
هێژ نێرگزان خوە د قافکاندا پار نەکر بوو
خەونڕۆژکێن سادە یێن کورکبووى ل قورنەتى
د تەولخانا شافعیڤە بوونە هاڤڕ…
*
پەلاتینک.. ل سەر سەرێ خەونێ بوونە تانج
ئاراستەیێ بیاڤێ دیتنێ هەلنگفت…
دەمامکا من بپەڕتینە و کەربا دلێ من خویاکە… ئاهورا
من بکە گۆرگ و ب کێلبێن تیژ موبتەلاکە… ئاهورا
من بزڤڕینەڤە مشک و بەرەلڵاکە
دناڤ تەلیسێن هاڤینا گەنمێ دوریدا
ڕەشێ من یێ نەبێزار ب دویف گولێن منڤە
مایێ خوە د گولیا گەنمى دکەت:
ب چەندێ بوو؟
ب چەندێیە؟
دێ ب چەندێ بیت؟…

ئەو ڕۆندکێن ب مەرمەریدا دهێنە خوار، خەمەکە
چ جهاڵ نینن بنخێڤن!
ئەو خۆدیکێن ب دیوارانڤە ماتمایى، تەمەکە
چ لابۆر نینن ببشێڤن!
ل بەر خۆدیکان ڕادوەستێین و ل خوە مێزە دکەین
تە تێڕا دبینین ئاهورا…
دێمێ تە یێ د مژ و مۆرانێ هەلاندى
حەزەکا شەبەقى.. دئێختە پەرمویچکێن کەفتنێ
نێ تو ب تنێ دزانى، چ ڕێ دچنێ
بەس تو دزانى…
کا دێ چەوا کەڤى یێن بەفرێ ئاخڤینم و
لایێ گەشێ ڤى باژێرى لەیلانەکە، مایە ب تنێ
ب پفا دەڤێ تە ئاهورا…
شنەبا دبیتە باهۆز و باران دباریت
جان دچیتە بەر هەڵامەتا و مرى ڕادبن
بەروبیاڤ خویا دبن و خویا نابن!…
ئەزەک زۆمبى هێژ ل توخیبێ هاتوباتێ
شەلەژان و نەدەربازم.
*
هەمى زامێن شهێ گرتی، ل دیلانێ زورنابێژن!
ب زورنایێڤە گێژم و ب خەرفتنێڤە نەدارم
ل بەندا چینگا ژ جهچووى، خاڤ و سارم
ما هەتا کەنگى عەشق دێ یارییا ب هەستێن من کەت و
یا ژ منڤە دێ من بەرەف فیردەوسێ بەت؟!…
د عەشقا تەدا مت و ملخویل و پابۆسڤان
بەڵا ڕەشێ من ژ من ڤەکە و
کەربەکا هار د لاتێن دلێ مندا بچینە…
مینا کەربا مرۆڤان بیت، نە یا هۆڤان!
هۆڤ.. تەبەقێن ئاسمانى ناهژینن ئاهورا
هۆڤ.. زکێ عەردى نادڕینن ئاهورا
تنێ مرۆڤن مرۆڤ.. تەڕ و هشکان دشەوتینن
من ژ کورکێ من دەربێخە و بکە ئاڵا
د ڕێکا تیپێن تەنگەزار و کەڕافتیدا
بکە شعر دناڤ کۆمەکا پەیڤێن کەلێن هەڕفتیدا
ئەز یێ خەونا ب گولەکێڤە دبینم شین
د دەرازینکا تاڤییەکێدا، یا دبیتە کین
ڕەشێ من ژى یێ من دبینیت،
گولەکم یا خەونێ دبینیت، ژێ دڕژیێت خوین.

٢٠٢٣