چەپۆ
محسن عەبدلڕەحمان
چاوا رۆژا گۆهينێ د پۆلێدا ل هەمبەر مامۆستا هەودانێ شانازتر كەس بووم، ئەڤرۆ ژى پشتی شازدە سالان ل تەنشت هایدانێ خۆ بەختەوەرترین كەس دبینم یان هەما د ناخێ خۆدا هۆسا هزر دكەم، نە.. نە، هەما كەس ژ من بەختەوەرتر نینە، ما بەختەوەری چییە ژ بلی مرۆڤ بۆ خۆ خۆش بكەت و خۆشيیێ ب وێ كێلیكا دژیت ببەت، چونكو زاڤا مە و ئەڤە بەختەوەرترین رۆژە د ژیانا مندا، ئەگەر رۆژا هەڤژینيیێ هند یا گرنگ نەبا، كوردان بۆ كچ و كوڕێن خۆ يێن بەری هەڤژینیيێ دمرن، نەدگۆت: (مالا منێ؛ هێژ خۆ نەدیتی و نەبینای!) و مسرییان ژى نەدگۆت: (دە كان لێسسە مادەخەلش دونیا)، ئانكو چوونا ژوورا دنیایێ چاوا ب كریارا گوهنێليیێ ڤە گرێ دان، ئەز نزانم ژێدەرێ ڤێ بێهنبرسیێ چییە؟ مانە ژ بۆ دلچوونێ ئادەمی ژ دارا پیرۆز خوار! برادەر راوەستە، بەری بڕیارەكا نەفەتوایەكا سەرپێ بدەی، هزر بكە، كەنگی و بۆچی خودێ مەشیا و مەشیانا (ئادەم و حەوا) ژ بەهەشتێ دەرئێخستن، وان چ كر هه‌تا وى گۆتييێ: (دێ هەڕنە د دنیایێدا)، ئاها هۆسا هاتنە د دنیایێدا، لێ بۆ من نە وەسایە؛ چونكو وەرچەرخانا ئێكێ و گرنگ د ژیانا مندا ژ مێژە دەست پێ كربوو، بەری ل كۆلانێ دگەل زاڕۆكان یارییان بكەم، ل خواندنگەهێ ئاڤڕوییان ژ لڤینێن ئامۆیا گوڕییا سنێلەييێ ژێ دپەشی خۆ ڤەدزم.
یێ ب كەیف بوو ژ دیتنا هۆلا پڕی پیرەلۆقێن تۆلا خەم و نەدارییا گەنجاتيیێ ڤەدكەن، گەنج دگەرم و بێی ڤەخوارن دمەستن، باشترین دەلیڤەیە دا ل نەورۆزان بێی چاڤدێر و سانسۆر كوڕ و كچ هەڤ ببینن، دەستێن یەكتر بگرن، ملان بدەن ئێك، ب دیتنا چاڤان و بشكۆڕینا لێڤان پەیامێن ئەڤینێ لێك بگهوهۆڕن، داوەتا شاریایە، هەموو ب كەیفن، هەموو ب خەملن، ژنێن هەژار ژی ب زێڕێ بەرازیلی و شپەی بەژنێن خۆ خەملاندینە، لێ هەر ئەز شاهێ ڤێ شەڤێ مە، ئەز زاڤا مە، بووك رۆژە و ئەز هەیڤ و یێن دی ستێر و ئەختەرن ل مەودایێ مە دزڤڕن، راستە ب ناڤ ژ بۆ من ل ڤێرەنە، ئەو شەهیانڤانێن منن، لێ شەهیانان ژ بلی دەركەفتنا خێزانێ ژ مال و داوەتكرن وەكو وەرزش، هندەك مفا و مەبەستێن دی ژی هەنە، هەما پستەپستا هەردوو دایكێن هەنێ رێخۆشكرنە بۆ خزمانييەك داهاتی، چوار جوامێرێن لایێ هەنێ یێ بازاڕەكی دكەن و گرێكەك ئالۆزبووی بەرەڤ ڤەكرنێ دبەن، ئەو گرۆپێ هەنێ وەكو پەزێ شڤانەكێ زێوەیی ل سەربیران ئاڤێ ڤەدخۆت، سەرێن خۆ پێكڤەناینە د بزاڤێ دكه‌ن پسمامینییەكا كەڤن نوی بكەنەڤە، لێ یا ژ هەمیان پتر كەیفا من پێ هاتی، ئەو كوڕ و كچ بوون يێن ل داوەتێ مەست بووین و بزاڤێ دكەن بەڕكێن خۆ بگەهینن ئێك، ئەڤێ كێلیكا نموونەيی و ناوازە ب دەستكەفت دبینن، خۆشییا خودایی ب جامەیا دلداريیێ نۆش دكەن، دیسا ئەو دوو برایێن ژێك دلـمایی پێشبەری هەڤ بوون و یێ ئاشت دبنەڤە.
لێ هەر نە ئەڤەیە ئەگەرێ سەرەكيیێ دلخۆشییا من، مانێ مرۆڤ ب سروشتێ خۆ یێ نێرگزییە، ئەڤە هەمی دێ بنە دیدەڤان كو ئەز و ئەڤ خانمە ئەڤ شەڤە دێ خۆ دادەین، هەتكچوونەكە یا ژ وێ مەزنتر ئەو بوو گاڤا دەستێ من د دەستێ خەزووریدا و مەلایێ ب ئەرەبییەكا قورەیشییا دێم دگۆت و وی ڤەدگێرا، راست كەنیيا من دهات و ژ شەرما خوهێ ددام، چونكو ئەو شەكرا مەلایی ب ئەرەبی دخوار، من دگەل وى د دلێ خۆدا دكرە كوردی، وەیلا هەتكچوونێ!؟ هەكە مەلای ب كوردی ئەو گۆتن گۆتبانە خەزوورێ من، باوەر بكەن مەلا ب دوخینڤە دەرنەدكەفت! ئەڤە من های ژ ڤێ ژیانێ بووی، دبیت ئەڤە ئێكەمین شەڤ بیت، من ئەو بابەتێ هەستيار ژبیرڤەكری، كو تا ل رەشەڕۆژێن ب سەرێ مە كوردان هاتین دا ژێ بێبەهرنەبووم، ژ بلی ئه‌نفالێ كو ئەم ل باژێڕی بووین، لێ ل كۆچا ملیۆنی و ل ژێر خیڤەتێ دەمێ من پەنیر دكرە ناڤ نانی، بابێ من وەكو جاران پاشڤە برم و ل شەڕێ رزگاریيا ئیراقێ هەكو ژ ترسا دینێن چەكێ كیمیاوی كەفتیە دەست مە باژێر بەرداین، دەمێ خالێ من سالـمێ شل ل گوندی ئەم حەواندین، ل سەر فراڤینێ كەفچكێ وی ل سەر پشتا دەستێ من، گەزتنا قامچییا رەشەكێن سولتانی سۆر بوو:
– كوڕۆ.. ما دەرسە..هەر دێ بێژم و ڤەگێرم، كەنگی دێ چێ بی؟!
هەر ژ زاڕۆكینی ئەڤە حالێ منە د دەستێن بابێ مندا ل مال و ل خواندنگەهێ ژى د دەستێن مامۆستایاندا، ب تایبەت مامۆستایێن ئەرەبی و دینی، هێژ دەنگێ مامۆستا عەبدلـمەجیدێ ویڕ و كەنییا خویندكاران د گوهێن مندا دەنگڤەددەت، دەمێ ل هنداڤ سەرێ من ب گەفلێكرن تبلا خۆ د هژاند (واصحاب الشمال ما اصحاب الشمال، فی سموم وحمیم، وظل من یحموم، لا بارد ولا كریم)، سەرباری كو دەستخەتێ من یێ جوانترینە و د یارییا تەپانێدا ناڤێ من مارادۆنایە، هەر پێهنا ب پێ چەپێ بیت، تۆڕا گۆلێ يا هەڤڕك دهەژینم، د ماتانێدا مەناشێ من دخۆت، پلا من یا چەپ ئێك و ئێكە، لەورا گرۆپ هەڤڕكانەیێ دكه‌ن كا دێ ژ كێ بم، د سەر هندێ را ژ بلی وان هەر يێ ڤەجخاندی و پاشڤەبریمە، هەچكو پاشڤەبرنا بابێ من پەژییەكا ڤەگرە، یان نیشانەكە ئەنییا من پێ یا دروی كرییە، یا بوویە تۆكا نەفرەتێ د ستۆیێ مندا، كو وانەیا د دووڤدا مامۆستا هەودان دێ ستێڕنی بادەت و بەرێ من ژ هێلا ژێری بەرۆڤاژی عەبدلـمەجیدێ ویڕ دەتە هێلا ژۆری، لێ یا ژ هەميیێ خرابتر گۆتارا مەلای بوو، ل رۆژا ئەینی بەری مەلا سەرێ خۆ بشۆت، بابێ من دگۆت:
– تە خۆ حازر كر…؟
گۆتارا مەلای هەچكو تایبەت بۆ من یا ئاراستەكری بوو، یا ژ منڤە سەرباری بلنديیا وی ل سەر سەكۆیێ و خۆتێكبرنا من ل كوژيیا دوور، چاڤێن وی تنێ كێماسيیا من د ناڤ ئەمێن وەكو پەزێ د كۆتانێڤە ددیت، ئاڤڕويیێن وی ناخێ من دسمتن، تبلا وی یا شەهدێ وەكو (ئاراستەگەهـ) ب گەفلێكرن ئاراستەی من دبوو، هەی هاوار چاوا شیا دەردێ من ب (عوسر) یا ئەرەبی ڤە گرێ بدەت، خوتبەيه‌ك تمام ل سەر خرابییا چەپيیێ خواند و ب هەر ئازار و نەخۆشییەكا دین و دنیایی ڤە زنجیر كر، هەر باشی و (یومن)ەیەكێ ب (ئه‌سحاب يه‌مين)ڤە، بێنە بەخشین، ئەڤە ژبلی فەرموودەیان هەچكو كاودانێ من نەبارەكێ بۆماوەیى یێ سرۆشتی، بەلكو خفسەك خودایی بيت.
ل داويیێ، ئەڤە گرۆپێ شلاتيیا ژ هەڤڕێیێن خواندن و تەپانێ و شویماتیێن تاخی و سەیرانێن بهارێ، هەڤالێن ناڤنجییا چرا ب شەماتەڤە گەهشتن، زێڕۆ و دینۆ ل پێشيیێ و بەری پیرۆزباهيیێ خۆ ب داوەتێ بادان و خۆ د خوهێ را ترش كرن، وێ گاڤێ ئەز و بووك برینە ژوورا تایبەت بۆ شیڤخوارنێ، ژ دیتنا خەزووری ل تەنشت خەسويیا چەقەلۆز مەندەهۆش بووم، ئەرێ ئەڤێ شانەیێن وی ب سەرڕه‌قيیا عەشیرەتگەريیێ د حەمەر، چاوا ژ په‌راسيستووريا خۆ هاتییە ڤێره و ل شەهیانا كچا خۆ به‌رهه‌ڤ بوويه؟! ئەڤە كەفگۆپالەكە بۆ گەهێن عەشيرەتگەريیێ، ئەڤە ژ بلی چوار عومرە و تزبييێن درێژ، د دەستەكێ بەرگویزاندا وەكو قوڕبەشكی روونشتی بوو.
چاوا ل گەل خوارنێ من دەستدا كەفچكی و درێژكرە برنجی، چاڤێن حەجی قەسیمی یێن تلسكۆپی ب دەستێ منڤە زیق بوون، مینا ئاراستەكرنا تاوانەك رەوشتی ب دەنگێ خۆیێ ستوور كو نیشانا ڤەخوارنا دۆمدرێژ يا شیرێ شێرا بێ ئاڤ! بەری تۆلێ و خۆقامخۆشكرنێ هەكو حەفت بەر ل دویڤ ئێك ل ناڤچاڤێن شەیتانی باراندین:
– كوڕۆ تویێ چەپی؟!
د وێ كێلیكێدا بۆ بەلا دینۆیێ وەكو سەیێ گەمبۆلە سەرێ خۆ ژ دەری ئینادەر و ب دەنگێ خۆیێ بۆڕ گۆت:
– چەپۆ.. پیرۆزە دۆستۆ، تا سوبەهی.. ئەڤە ئەم چووین بای ی ی…
حەجی یێ هێژ من بەرهەمێ وی تام نەكری دین بوو، یێ د خەما نەڤیيێن چەپ، ئەوێن دێ ل پاشەڕۆژێ هێن، بێحەمدی خۆ، ژ دلئێشە گۆتنێن وی من هەلاڤێت یا ل سەر چلكان ژی من قوزولقورتی، بەس نەبوو ئەشكەنجەیا بابێ خاپاندی و مامۆستایێن ئەرەبكری، مەلا و بانگخوازێن ڤایرۆس، ئەڤە ئازارا جەنابێ بەردەستكێ مەكتەب سیاسی ژی دێ هێتە سەر!
ناهێنە هژمارتن بابێ من چەند كەفچك ل دەستێ من يێ رەق و هشك دانە، تاكو جارەكێ چ ل بەر دەست نەبوو، ئینا جگارا خۆ ب پشتا دەستێ من ڤه ڤەمراند، ئەوا هەر زوو لێ پەشێمان بووی و تا پشتی هندە سالانە، دەمێ چاڤێ وی ب نیشانا شوون جگارێ دكەڤیت، كەرێ شینێ كەڕۆی د ژنا مەلا حەیدۆی ڤەدكەت، چنكو ئەوی گۆتبوویێ دایباب ل پێش خودێ بەرپرسیارن! تڕانەپێكرنا مامۆستایان تایبەت یێ ئەرەبی و دینی، تاكو هندی پەیڤەك ل دۆر چەپیيێ د كلتۆرێ بیابانێدا من ژ زاردەڤێ وان ژ گەلەكيیا دوبارەكرنێ ژبەركریە، هۆسا ناڤێ من بوو چەپۆ، بەلێ چەپۆ! و ژ چڤێلی و كەربادا تا ب دەستێ چەپی من سلاڤ دكر، چەپۆ سەد جار چەپۆ، چەند هێرشا وان دژوارتر لێ دهات، ل خۆ موكوڕتر دهاتم و سەرڕەقتر دبووم، تاكو جارەكێ ژ كەربێن حەجی یاسینی ل سەر نڤێژێ ب تبلا دەستێ چەپێ من شەهدە دا!
نەزانێن بێهشێن ب پاشيیا منڤە بووینە نۆژ، ب دەلنگێن منڤە بووینە سترك نەچار كرم، جاران ژ بیرڤە بچم كو ناڤێ من ئاشتی یە، تاكو ل سەر دەفتەرا ئەزموونا من ناڤێ خۆ دنڤيسی (چەپۆ)! پەیڤا چەپۆ ل سەر پەردا گوهێ من كەهی بوو و د ناخێ مندا هاتە نكراندن، كو ئێدی هەر كەسێ گازی كربا چەپۆ هەما ئاسایی لێ دزڤڕیم، تاكو گەلەك كەسان نەدزانی ناڤێ من یێ دروست ئاشتی یە، جاران هندەك دپرسین و من ژى ب ئاسایی دگۆتێ ناڤێ من چەپۆیە، لەورا ئەوێن نەنیاس دابێژن:
– ناڤێ تە كورتكرنا جبرائیلە.
لێ من ب تڕانەڤە بەرسڤ ددا:
– ما ناڤێ فریشته‌یەكی ژ بلی ب كوردی و عیبری هەیە؟!
دووماهيیێ من بڕیار دا دەست ژ كەرب و نفرینان بەردەم، بەلكو بۆ عەشیرەتگەر و ئۆلدار و خەلكێ بەتال بهێلم، هۆسا سەرباری كێمزانین و سەربۆر و بچووكيیا ژيیێ خۆ، ژ بێدەستهەلاتی من بەردەوامی ب مرۆڤینییا خۆ دا، تاكو وێ رۆژا ئەم ل پۆلا پێنجێ سەرەتایی و عەبدلـمەجیدی ویڕ نیڤا وانەیێ ل دۆر گوننەها بكارئینانا مرۆڤی بۆ دەستێ چەپێ بۆراندی، دا ل وانەیا د دووڤدا مامۆستایا زمانێ كوردی یا نوو هاتی بهێت، دا پاشی بزانم كو دەهـ خولەكێن بێهنڤەدانێ د ناڤبەرا وانەیا سێیێ و چوارێ دا، گەنكەشەیا مامۆستایان ل دۆر چەپاتيیا من بوو!
مامۆستا هەودان ب ژوور كەفت و چەند جاران كوخكەكا نە ژدل كر و گۆت:
– پيچەكێ نەخۆشم، دەستخەتێ كێ یێ جوانە، بلا رابیتە سەر تەختەڕەشێ!
خویندكارێن كچ و كوڕ ل هەڤ نێڕین، مامۆستایێ بێى ل خۆ دیار كرن:
– باشە چەپ هەنە؟ كی چەپە بلا رابیت.
پشتی جهناڤ و جۆرێن جهناڤی دگەل نموونەیان ل بەر پەرتووكێ من نڤیسین، مامۆستا رابوو و هەچكو چ ژ كوخكا وێ نەمایی گۆت:
– بەری شرۆڤەكرنا جهناڤی و گرنگییا وی د زمانێ كوردیدا، كی دێ ناڤێ بلیمەتەكی، هۆنەرمەندەكی، زانایەكی، سەركردەيه‌كی، ئەكتەرەكی، وەرزشڤانەكی..هتد. يێ ناڤدار بێژیت؟
– مارادۆنا.. ئومێدی دا بەری هەڤالان.
– ئەنجیلا جولی.. رۆناهیێ گۆت.
– نیۆتن.. زینێ گۆت.
– ناپلیۆن.. رێژینێ دا دووڤ.
– ئەنشتاین.. رێبەری گۆت.
پاشى پۆل كەتە شەماتەیێ و مامۆستا بێدەنگ ل وان دنێڕی و گۆهداری دكر، مامۆستایێ گۆت:
– گەلەك باشە، هەوە پێزانین هەنە، ئەز ژی دێ هندەك ناڤان بێژم، كو ل پاشەڕۆژێ دێ ناڤێن وان بهیسن، وەكو (مایكل ئەنجلۆ، داڤنشی، بتهۆڤن و مۆزارت، مەهاتما گاندی، هتلەر و جان دارك و پتريیا سەرۆكێن ئەمریكا)، خویندكارێن زیرەك.. كی دزانیت چ تشتێ هەڤپشك ل ناڤەرا ڤان بلیمەتان هەیە؟
ئەو ناڤێن هاتین هەموو ب شێوەیێ بازنەیێن بچویك ل دۆر بازنەیا مەزنتر یا ڤالا وەكو گۆلبەڕۆژێ نڤيسین و گۆت:
– خالا هەڤپشك ئانكو پەیڤا بەرزە چییە! یێ بزانیت دێ د بازنەیا ناڤێن وان دا نڤيسیت؟
ئەم هەمی بێدەنگ بووین و تەماشەی ئێكدو كر، ئەو چ تشتێ هەڤپشكه ڤان كەسێن ژ جهـ و دەم و كارێن جودا دگەهینیتە ئێك! رێبەری گۆت:
– ناڤدارییە مامۆستا.
– ناڤداربوون پشتی كارەكێ هەژی ناڤداريیێ دهێت، بنێڕن زەرەدەشت و بۆزا، محەمەد و عیسا پێخەمبەر كارەك مەزن، نە كوڕ ل دووڤ خۆ نەهێلان! ئەڤ ناڤێن مە پێكڤە گۆتین، هەمی د سالۆخەتا چەپببوونێ دا هەڤپشكن! پتريیا كەسێن چەپ خودان بەهرەنە و ئەڤە راستتیەك زانستییە و گرێیا نیڤا لایێ راستێ یە ژ مەژييێ مرۆڤی، ل بازنه‌يا ناڤەندێ پەیڤا (چەپ) نڤیسی و ژ هەمی بازنەیێن بچویك هێل كێشانە بازنەیا ناڤەندی، ئەوا هاتییە چاڤ من وەكو وێنەیێ دلی یێ سنێلە نیگار دكەن و ناڤێ خۆشتڤیيێ خۆ تێدا دنڤیسن، ب نڤیسینا پەیڤا چەپ د بازنەیێدا مامۆستا هەودان ب پێلاڤا خۆ یا چمزراڤ ڤە چوو د دلێ من يێ بچووكدا.
پەیڤێن مامۆستا هەودانێ د پێنج خولەكاندا؛ ل سەر یاخیبوونا من ل هەمبەر دیتنا جڤاكی وەكو ئاڤا ب ئاگری دا كری بوو، دبیت و نەدوورە هەر ژ بەر مامۆستا هەودانێ و ل ژێر كارتێكرنا وێ، من دیتنا خۆ بۆ ژیانێ و شێوازێ سەرەدەریكرنێ گوهاڕتبیت، تاكو گاڤا ل فەرمانبەريیێ ژی بۆ ئێكەم جار من ناڤێ فەرمانبەرا نوو (هایدان)ێ بهیستی، ئەوێ وەكو هەودان هاتییە گوهێ من، بالا من راكێشا و من هەست پێ كر كو دنیاسم یان نێزیكی منە، ناڤێ وێ ل سەر پەردا گوهێ من پتر پارچەيه‌كا مۆزیكێ بوو.. هایدان، هایدانە.. ئەوە یا هایدانا ئەڤینيیێ دایە من!
ژ وێ رۆژێ وەرە گۆتنا مامۆستا هەودانێ دیتنا من گوهۆڕی، ل جهێ پێكڤەژیانێ دگەل سالۆخەتەك كرێت و گوننەها خودان تالییەك تایبەت، كو هەست ب كێماسيیێ هەردەم وەكو چەكوچییە ل خۆیەتيیا مرۆڤی ددەت، بوو شانازییەك و كرمە مرۆڤەك سەركەفتی و ل پەی وێ ناڤداريیێ بگەڕم، یا هەر هەست پێ دكەم كو مامۆستا هەودانێ ژ هەژی دیتیم و پێ راسپاردیم، ئەز یێ كارەكێ باش و سەركەفتیانە دكەم، ژ دەولەت سەرێ تێگەهشتن و شێوازێ گەهاندنێ یێ مامۆستایێ، چەپبوونا من شەرم ژێ دكر، ئەڤرۆ و ژ مێژە شانازيیێ پێ دكەم، بۆچی نە.. ما مامۆستایێ چەپبوونا من ب بەهرە پەسەند نەكر و سەركەفتن و ناڤداريیێ ڤە نەگرێدا؟ ژ وێ رۆژێ وەرە قایلبووم كو ڤیانێ كارتێكرنەكا سێهربەند د ئاڤاكرنێ دا هەمبەر كارتێكرنا وێرانكەرا ترسێ هەیە، ژ وێ رۆژێ وەرە ئێدی هەموو بلیمەت و بەهرەمەند؛ نە شەیتان ل گەل من خوارنێ دخۆن، سەمایێ دكەن و ژیانێ ب رەوش دئێخن و بۆ من نموونەنە!
ل ڤێرە پێدڤی دبینم بڕیارەك ڤەبر هەمبەر حەجیيێ خەزوورێ خۆ وەربگرم، هه‌ر ل سەرێ رۆژێ تێبگەهینم بەری خۆ ل سه‌ر سەرێ من بكەتە مەلا و بانگخواز و ل هەر دیدار و هەلكەفتەكێ گۆتارەكێ ل سەر گوننەها چەپبوونێ بدەتە من، ب رێزگرتن ل هەمبەر راوەستیام و ب ئارامی من گۆت:
– ئەز شانازييێ ب چەپبوونا خۆ دكه‌م و ئامادە نينم هه‌ر هزرێ د گوهۆرینا بكارئینانا دەست و پێ چەپێ بكەم، ئەز چەپۆ مە، بەلێ ئەز چەپۆ مە.
ب دەركەفتنا پەیڤا چەپۆ ژ دەڤێ من، مینا یێ دەمەكی قەفزبووی و ب خوارنا دوو لبێن حەبكێن زكچوونێ، ژنشكەكێڤە وەكو (ئەمەر ئیسا) گۆتیە میرێ ئامێدیێ ( دانقوتا ب هەستی، مە ب سەردا كر ئاڤا بەستی، وەكو تەمباڤێ ڤەڕەستی)، رەنینا كەرب و خەمۆكی و رەشبینی و پەڕیشانییا كووراتيیا ناخێ من بوو!
7/4/2020
