هەڤبەركرنا دوو چیڕۆكێت بیانی
حه‌جی جه‌عفه‌ر
گاڤا من گۆڤارا ( نووبهارا دهۆكێ ) یا زارۆكان خاندی ، ئەز ب سەر چیرۆكەكا زارۆكان بناڤو نیشانێت ( قازا زێری ) هەلبووم ، ئەڤ چیرۆكە ژ زمانێ ئینگلیزی بۆ سەر زمانێ كوردی ژلایێ نڤیسەر ( ئارینا ئەمین عەبولقادر) هاتبوو وەرگێران، لێ دیار نینە كانێ یا كیژ مللەتیە(1 ). ئەڤە یا گرنگ نینە، یا گرنگ ئەوە، من ژی چیرۆكەكا وەكو وێ بناڤونیشانێت ( مریشكا هێكێت زێری دكرن )، ژزمانێ ئەلمانی بۆ سەر زمانێ كوردی وەرگێرابوو(2) . ژبۆ وەرگرتنا سوود و مفایی ، ئەم دێ هەردوو چیرۆكان هەڤبەری ئێككەین، لێ بەری هەڤبەركرنێ، فەرە بۆ خوێندەڤانان هەردوو چیرۆكا بینینە خار :
1 ـ چیرۆكا (قازا زێری) :
جارەكێ ل گوندەكی، نێچیرڤانەك هەبوو دگەل هەڤژینا خۆ ل ئەوی گوندی دژییا. ئەو گەلەك دهەژاربوون. ئەوان چ نەبوو ژبلی زەڤییەكا بچویك. ئەو شیا پارەكێ كێم بۆ خۆ كۆم بكەت . ل دەمێ زەرزەواتێ ل ناڤ زەڤیكا خۆ دفرۆشت . ل دویماهیكێ ئەو شیا تێرا كڕینا قازەكێ پارا كۆم بكەت . قاز كڕی و بۆ خۆ برە مال و هێلینكەك بۆ ئەوێ چێكر داكو هێكا بۆ بكەت. وەختێ سپێدێ چووی دا هێكا بۆ تێشتێ بینیت، قاز راكر. مەندەهوش بوو، قازێ هێكەكا زێری یا كری. هەررۆژ قازێ هێكەكا زێری دكر. زویكا ئەو زەنگینبوون. رۆژەكێ نێچیرڤان ب بێدەنگی چوو دەف قازێ و راكر. ئەوی كێركەك دبەریكەكا خۆدا ڤەشارتبوو. وان ژن و مێران ئەو قاز كوشت و ڤەكر دیت كو ئەو وەكی هەر قازەكا دی بوو. ئەوێ چ هێكێن زێری دناڤا خۆدا نەبوون. ئەوانا ئەو قاز ژدەست داو چ جارێن دی هێكێن زێری بۆ وان نەهاتنەڤە .
2 ـ چیرۆكا ( مریشكا هێكێت زێری دكرن) :
جووتیارەكێ گەلەك مریشك هەبون، دسەرهندێ را ئێكا دی هەبوو، هێكێت زێری دكرن. ژنكێ هزركر كو تژی زكێ مریشكێ هێكێت زێری نە، لەوما رابوو مریشكا خو ڤەكوژت، بەلێ دەما بەرێ خۆ دایە نیڤەكا زكێ وێ، ئەجێبگرتی بوو چونكی ئەو هێكێت دزكی دا، هەر وەكو هێكێت مریشكێت دن بوو. بێ فایدە هەمی سپیكرن، چ تێدا نەبوو! هوسا ژنكێ ژتەمەعێ هەمی هێكێت زێری ژ دەستێت خو كرن.
هەڤبەركرن
ئا ـ مووتیفێت وەكهەڤ :
1 ـ د هەردوو چیرۆكاندا، هێكێت زێری هەنە ، ئانكو قاز و مریشك هەردوو هێكێت زێری دكەن .
2 ـ د هەردوو چیرۆكاندا، قاز و مریشك بدەستێت خودانێت خۆ تێنە ڤەكوژتن .
3 ـ دهەر دوو چیرۆكاندا، خودانێت قازێ و مریشكێ تەماعن .
4 ـ ئەسلێ هەردوو چیرۆكا دیار نینە ، ئەم نزانین یێت كیژ مللەتینە !
5 ـ دهەردوو چیرۆكاندا، خودانێت قازێ و مریشكێ پەشێمان دبن لسەر ڤەكوژتنا وان .
6 ـ دهەردوو چیرۆكاندا، خودانێت وان ئەجێبگرتی دبن، گاڤا دبینن چ هێكێت زێری دزكێ واندا نینن .
7 ـ دهەردوو چیرۆكاندا، خودانێت وان د هەژاربون ، پاشی زەنگین بوون .
8 ـ دهەردوو چیرۆكاندا، خودانێت وان هێكێت زێری ژدەستددەن .
ب ـ مووتیفێت جودا :
1 ـ دوەرگێرانا ئارینا ئەمیندا، قاز هێكێت زێری دكەت، دوەرگێرانا حجی جعفردا، مریشك هێكێت زێری دكەت .
2 ـ دوەرگێرانا ئارینا ئەمیندا، ناڤێ چیرۆكێ ( قازا زێری ) یە، د وەرگێرانا حجی جعفردا، ناڤێ چیرۆكێ (مریشكا هێكێت زێری دكرن.)
3 ـ د وەرگێرانا ئارینا ئەمیندا، خودانێ قازا زێری، نێچیرڤانەك و ژنا خۆنە، د وەرگێرانا حجی جعفردا، خودانا مریشكا هێكێت زێری دكرن، جووتیارەكا ژنكە .
4 ـ دوەرگێرانا ئارینا ئەمیندا ، نێچیرڤانی و ژنا خو زەڤیەكا ئەردی یا هەی ، ب پاری بەرهەمێ وێ زەڤی یێ قازا زێری بۆ خۆ دكرن، لێ ئەڤ مووتیفە دوەرگێرانا حجی جعفردا نینە .
5 ـ دوەرگێرانا ئارینا ئەمیندا، ژیانا نێچیرڤانی و ژنا وی لسەر وێ پارچا ئەردی بوو، د وەرگێرانا حجی جعفردا، ژیانا ژنا جووتیار، لسەر مریشكا بوو .
6 ـ د وەرگێرانا ئارینا ئەمیندا، دوو كەس هەنە، ئەو ژی جووتیارو ژنا خۆنە، د وەرگێرانا حجی جعفردا، ئێك كەس هەیە، ئەو ژی ژنا جووتیارە .
7 ـ د وەرگێرانا ئارینا ئەمیندا، نێچیرڤان بكێرێ قازا زێری ڤەدكوژیت، لێ دوەرگێرانا حجی جعفردا، ئەڤ مووتیفە نەهاتیە، دیار نینە كانێ ژنكێ مریشك ب چ ئامیرەت ڤەكوژتیە .
8 ـ د وەرگێرانا ئارینا ئەمیندا، نێچیرڤان ب پارێ زەڤیا خۆ، قازا زێری كریە، لێ دوەرگێرانا حجی جعفردا ، ئەڤ مووتیفە نەهاتیە ، كانێ ژنكێ چەوا مریشك ب دەست خو ئێخستینە
.
ژێدەر
1 ـ نووبهارا دهۆكێ، ژمارە ئێك، سالا 2024، قازا زێری، ئارینا ئەمین عەبدولقادر، ل 28 .
2 ـ چیڤانۆك ژ هەمی دنیایێ، سپیرێز، دهوك، 2007، هانس یورگك ئوتەر، ژوەرگێرانا، حجی جعفر، ل 190.
