
كهريمێ بيانى
چپ چپ؛ بارانهكا نهرم و هویر، لسهر جاما بهرسینگێ من، ڕهنگێن تشتان و خولكێن مرۆڤان هێدی هێدی شێلی دكر. بارانا ڤی وەڵاتی یا پلە، مرۆڤی خهریب ناكهت، دڤێت نهئێته بیرا مرۆڤی و باوهر ناكهت؛ دێ كهنگی بهحسێ وێ هێتهكرن؛ دا گوڕ و بێته خوار، نه ههوهجهی لاڤە و نڤێژانه، ههما ئهو گاڤه و جارهكا دی چك دبتهڤه؛ دا پشتی بێهنهكێ، دیسان بباریتەڤە، من پێیێن خۆ ژبهرخۆ برن و كورسییا خۆ كێمهكێ بره پشتێ و پاڵدا، دلێ من چۆ سترانەكێ؛ دا دبهرڕا گوهێ خۆ بدهمه تكتكا چپكێن بارانێ، تبلێن من گههشتنه دوگمهكی و پێلێن ئاوازان؛ دویر… ژ پشت گهلهك دەریا و چیایان؛ كهڤن… ژ زهمانێ نێرگزان، هاتن و ڤالاتییا نیڤا ترۆمبێلێ مشت كرن. من دهرگههـ ڤهكر و ئهز پهیا بووم، بهرێ خۆ دا ئهسمانان و هێلا چپكێن وێ بارانا هویر مینا لێڤێن یارهكا خهریب، سویرهتێن من ب نازكی ڕامویسن.
دهنگێ فونكێ هات و ناڤهندێ ئهز ئاگههدار كرم كو من كرێیهكا بۆ فرۆكهخانهیێ ههی و ناڤونیشانێن نهفهری دانه من. جارهكا دی، من خۆ لپشت ستێڕنی دیت، ملێ تهكسییا خۆ دا ملێن ڕێزكا ترۆمبێلێن بێ داوی و د ناڤ جادهیێن سار یێن بهرلینێدا غهواره بووم. لڤی باژێڕێ پان و بهرین ئهز نزانم ڕۆژ ژ كیدهرێ دههلێت و ل كیدهرێ ئاڤا دبیت، خوزی ههر ئهڤهبا؛ لێ ئهز هنده جاران ب ههیڤان ژی وێ نابینم، ئهو ژی ئێك ژ ههڤالێن من یێن بچویكاتیێ بوو، سهرێ سحاران، ل هیڤیێ دمام كا دێ كهنگی ژ پشت چیایێ ئێتویتێ ههلێت، ئێڤارییان ژی چاڤێن من خاتر ژێ دخواستن ههتا ل پشتا شاخكێ؛ یان ژی بهرێڤهی گركێن كێڤلان دبوو. من و وێ ل بهاران ڤهشاركانێ دكر؛ ئەوێ ل پشت عهوران و من ل پشت كێراتێن توخیبێ ڕهزێ ئهمینێ قادۆ خانچی. ل تهحرهیێن هاڤینان، ژ بهر دڕهڤیم و ل بن بیهۆكێن بنتویكان، یان ل پشت قورمێن دارباهیڤێن صالحێ مۆمێ خۆ لبهر چاڤان وندا دكر. دگەل تاڤەڕۆژكێن سەرێن پاییزان؛ مە لسەر زویركێن كۆرا شمكزەران و كۆرا مەوتییان، بارانا گورگی دكر، ب كوچەبەران؛ ل كەڤر و كێلییان دبووینە پاڵە، هینگێ ڕادوهستیاین؛ هەتا سەرێ هەمی گورگان دهاتە هەڕشاندن. لێ نهۆ، گورك ل شینوارێن وی جهی؛ ژ بهران پترن. ل كۆرا شمكزهران ژی چ بیاڤ نهماینه داكو ئاههنگا ژناڤبرنا وان لێ بێته كرن. ل زڤستانان، ژێ خهریب دبووم، ل بهڕۆژ و بهربهڕۆژكان ل هیڤییێ دمام؛ جار دهات و گهلك جاران هاتنا وێ، د دلێ من يێ بچویكدا دبوو كهسهر.
دهمێ لبهرامبەر دهرێ وێ مالا گازی تەكسیێ كری ڕاوهستیایم، دا نهفهری بگههینمه فڕۆكهخانەیێ، هێژ كهس نههاتبوو ژدهرڤه، ئهو دهرفهتهك بوو كو ئهز و هزر و خهیالێن خۆ بكهڤینه بگره و ڤهكێشێ؛ كا دێ بۆ بهختێ من، كی ژ ئهوی دهرێ پێڤهدای دهركهڤیت؟ دێ ژن بیت یان مێر؟ گهنج یان پیر؟ كچ یان قهیرهژن؟ پێ نهڤێت بێژم، ل جارێن هۆسان، خۆشییان ددهمه بهر دلێ خۆ، د خهیالا مندا ههمی ئهجنه و شهیتانێن ڕافائێل و دافنشی و ئهنجیلۆی هشیار دبن، دا ل دویڤ پیڤهرێن من یێن جوانیێ؛ بهژن و بالا ژنهكێ بئافرینن، فرچێ من دچیت پرچا وێ ڕهنگ دكهت و بریێن وێ قهلهم دكهت، ڕهنگێ چاڤان ددهتێ، كڤان و زراڤییا بروییان، قهوارهيێ پێچ و وهرپێچێن لهشی و بادان و وهربادانا وی دادتراشیت، كراسهكێ ب دلێ خۆ بۆ كهر دكهم، چهندێ كورت، چهوا و ل كیدهرێ یێ تهنگ، كیدهرێ دیار كهت و كیدهرێ ڤهشێریت. من ههمی شیانێن خۆ یێن ئاشۆپی وێ گاڤێ ئیخستبانه كار، فرچه و ڕهنگێن من نهدشیان وی وێنهی بئافرینن، یێ ئهو پێ ژ دهری دهركهتی و هاتییه پێش چاڤێن من، دا ببیته دهستپێكا ڕۆژهكا دیتر یا درێژ، ژ ڕۆژانێن نهفهر و كرێ و خهیالان.
ل بن بار و پشتییێ پێدڤیێن ژینێ، یان یێن پاشهڕۆژا وێ و ههروهسا ههلویستێ ڕۆژێن وێ یێن بۆری، گهلهك جاران خولك و شۆپ و شێوێ كار و كهسپا مرۆڤی یا ڕۆژانه دهێته نهخشاندن و سنۆردان. نه ئهڤه، لێ د بیستهكا بێئاگههی و لاوازی و خۆڕانهگریێدا؛ بهژن و قهوارێن بڕیار و ههلویست و وێرهكیێ كند دبن؛ دهێنه گوهۆڕین. ئەو گاڤكا مرۆڤ تێدا؛ ب هەمی مهرجێن خۆڤه وهك پیرههڤییان، دبیته ڕهشهكهك و لدور مرۆڤی دزڤڕیت. خودان دهستێ خۆ ل بن بهری دبینت، هندی وێڤهتره بهر ههر گران دبیت و دهست ههر یێ نازك. ئهو ئهگهرێن سهنگیێ ددهنه ڤان بار و پشتییان؛ بهر لسهر بهری، ڕۆژ بۆ ڕۆژێ دهێنه نژنین و دبنه دیوار، بلند دبت، دكهت كو ڕاستییا تشتان ژ چاڤان بدزیت، دا ل داویێ ئهڤ ڕاستییه ژ هزرێ و ژ ههستان بێته ڕهنین. هینگێ دیرۆك تێكدا وهك خهونڕۆژكان، وهك كولیلكێن باهیڤان ل كاملانێن بهاران، وهك هویرخوناڤێن بهرێ سپێدههییان؛ ب لهز و بهز دبیته ههلم؛ ژ خۆپان و كاڤلێن بیرێ بار دكهت و وهكی ههمی تشتێن جوان یێن ژیكورت؛ هێژ مرۆڤ ژ دیتنا وان تێر نهبووی، هێژ خولك و دێمێ وان كههی نهبووی؛ بێ دهستویری خۆ ژ چاڤان ڤهددزن؛ پێتی دبن و دبههن، شهرمین خاترێ دخوازن و وندا دبن.
ل ئالیێ دی یێ دیواری؛ ڕهـ و ئاخ و بنهما ل ههمبهر گهنیبوونێ و دهبهنگیێ و ترسێ، بهرگریێ ژ مانێ دكهن، و لڤی ئالی؛ مرۆڤ و نهۆ و گاڤكادییا خۆ، د ناڤ مژ و درهو و دسهرداچۆن و خۆدسهردابرنێدا گهمارگرتی دبن. ئو وهكی تهمارا خهوێ چاڤا بهرددهت و مژ ڤهدڕهڤیت، دێ بینی كو ڕاستی؛ نه د وێ بیاڤێدایه یا چاڤ قهتره دكهن، ههروهسا نه ئهو ئارمانجه یا ههست و حهز قهست دكهنێ، بهرهڤ وێرێ ئهو جهێ ڕاستی لێ؛ شۆپ وندا دبن و سهرێن ڕێیان ئالۆز و بهرزه دبن.
هنده ڕۆژان شازده دهمژمێران كار دكهم و ههشتێن مایی دنڤم دا كێمهكا هێزێ بۆ شازدهیێن ڕۆژا دیتر بێته لهشێ من، د ڤێ زڤڕۆكێ دا، ژبیر دكهم كو من هێز بۆ گهلهك تشتێن دی ژی دڤێت، بۆ وی لهشێ برسی؛ یێ ڕازای ب كێلهكا منڤه، بۆ وان ههرسێ زاڕۆیێن نڤستی ب ڕهخ ژوورا منڤه، بۆ وێ پارچهیا چیتێ خاڤ ل ژڤانی هێزا فرچه و ڕهنگێن من. بۆ وێ كومپیۆتهرا پهنجهرا وێ؛ وهكی یێن لهشفرۆشێن ڤی باژێڕی ههمی گاڤا ل تاق، داكو تێڕا ب سهر نهێنیێن تشتان هلببم. بارێ وان ملان، یێن دبن كهدا ڕۆژ و دانێن وێڤه دناڵن؛ گرانتر لێ بكهم.
د ناڤبهرا ئەوێ كهدا مرۆڤ ژپێخهمهتی پاریێ نانی دكهت و ئهو كەدا دڤییا مرۆڤی ژبۆ تێركرنا مهژیێ خۆ و یێ خهلكی كربا، بهڤلی و ڕوكمانیهكا ب یهمانه، ناهێلیت پێیێن مرۆڤی بگههنه ئاخێ. د ناڤبهرا من و وێرێ دا، د ناڤبهرا من و وان دا، د ناڤبهرا من و مهدا و د ناڤبهرا من و خۆ دا؛ دیوار ڕۆژ بۆ ڕۆژێ بلند دبن. و د ناڤبهرا من و ڤێرێ دا، ژ ئهزهلێ وهره دیوارهكێ بلندێ بلنده. ئهڤ دورییه، ئهڤ پرت و بهلاڤییه، گویزانهكا دهڤلۆیه ههمی دهما من كهڤل دكهت و د گورێت. دسترم؛ دا ئێش و ئازار تهنا ببن، خهما دلی پێ بڤەڕهڤیت، ههر ئهوه؛ من يێ ههڕافتی دندك دندك خڕدكهتهڤه سهرئێك، ژ بهرمایێن من يێن بژاڵه، ههڵامهتێ گیانهوهركێ مینا مرۆڤان دنژنیتهڤه.
ل ئێڤارێن درەنگ، د گهل ههتاڤزهركێ، كارمهند و پاڵه، كهسیره و كهرخی؛ قهستا مالێن خۆ یێن گهرم و جهێن خۆ یێن نهرم دكهن، زاڕۆیێن خۆ ههمبێز دكهن، لبهر ڕۆناهیێن بنهفشی د باوهشێن نهرمێن یاران دا شهڤێن ئەڤینێ دحهیرینن. د كۆلتۆر و پهروهردهیا مه دا و ههتا ڕادهيهكێ ژی؛ د غهریزه و دهروونێ مه دا، تاما شهڤێ و گهرماتییا وێ ب بێدهنگی و هێمنیێ ڤه گرێدایه، شهڤبێری و ژن چاخێ ههڤدو ههمبێز دكهن، ل دهوروبهران؛ بوزنەوەر د باوهشێن ئارامێن تهناهیێدا دبنە مێهڤانێن خەونێن شرین، ژ ئهسمانان دباریت شادی؛ دبته خوناڤ لسهر گهشەڕویێن یارێن جاران، هیڤیێن كهڤن سهروژنوی كاتان ددهن. هینگێ ئهز ب وان هیڤییانڤه، ب وان سهرودلانڤه قهستا سهر كارێ خۆ دكهم. جادهیێن ڤی باژێڕی دپیڤم، خهلكی دگههینمه بنهجهێن وان، ئهز ئهڤ مشهختێ گهڕۆك؛ ئهڤه ژ وێ گاڤێ وهره، یا من چانتكێ خۆ هاڤێتییە ملێ خۆ و پێ ل ڕهوشتێن ئویجاخێ نای و د سهر ههمی سنۆران دا بازدای و وهكی كهڤرهكی گڕێل بوویم، دكهم و ناكهم خۆ ناڤهگرم، قۆناغ من ڕادهستی قۆناغێ دكهت، تهرمینال و فڕۆكەخانه؛ ئێك من ڤ یادیترڕا دگههینت، لێ ب چ بنهجهانڕا ناگههم، دا لێ ئاكنجی ببم. ل كوژیێن تاری و لبهر ڕۆناهیێن باڤسۆر، ژ ناڤكێن تهڕ؛ دلۆپێن خوناڤا عەشقێ من سهرخۆش ناكهن، لسهر ڤان جادهیێن سار؛ د ناڤ باخچهیان دا ئهڤ بهژنێن ژ لهپێ خوداوهندان كهتین؛ تێنهكێ نادهنه مێرانییا من یا تێهنی. ل كنارێ ڕویبارێ ئەڤی باژێڕی ل تاڤهههیڤان، ل خولك و دێمێن وهلاتهكێ وندا دگهڕیێم، ل شۆپێن وی دچم، سیتاڤكا وی دبینم، دهستێن خۆ درێژ دكهمێ دا بهژنا وی ههمبێز بكهم. بهری بگههمێ؛ عهورێن ڕهش، ب لهز و بهز ههیڤێ د پاخلێن خۆدا دڤهشێرن، خولك و دێم و شۆپ و سیتافك تهڤلیههڤ دبن، دبنه خهون. د گهل شهفهقێ، چاخێ خهلك دپهیت و كهشخه و كاركری، قهستا سهر كارێن خۆ دكهن، هینگێ ئهز ژنوی وهستیایی و كهسیره و كهرخیی ڕێیا مال دگرم، ل هیڤییا من؛ نه زاڕۆ و نه باوهشێن نهرم، ب تنێ لهشهكێ برسی، یێ ژنهكا د حهفت خهواندا لسهر تهختهكێ سار و بار، خهونان ب زهڤڵهك و ههمبێزێن مێرهكی؛ ژ زهمانێ عهمێ گۆزێ ڤه دبینیت.
ئهو سیهـ و پێنج ساڵ و چوار ههیڤێن من بۆ داناین، چ كار ل جوانییا لهشێ وێ نهكربوون، تهنورهكێ ڕهش؛ نه یێ فرههـ و نهیێ تهنگ، پێنج تبل و نیڤا چۆكێن وێ یێن نهرم و حولی هێلابوونه ژخۆ پێدا، ئهو ئیشارا د ستۆیێ خۆ ئالاندی و لفكێن وێ ژۆردا هاتینه سهر بهر و بهرسینگان، نهدشییا ئەوێ ڕێیا ئاشۆپی، ئهوا مرۆڤ د ناڤبهرا جۆتێ مهمكاندا ژۆردا دبره پهرستگههێن حهزێ، یێن ئاسێ و نهێنی؛ داپوشیت. بهندوشكا دوێ یا كراسێ وێ یێ سپی، خۆ لبهر حنگێن وان ههردو تلخێن تێكدا حهز و ڤیان نهگرتبوو، ڤەكری مابوو. پرچا خۆ یا ژ ڕهنگێ سۆرێ خهنایی ژ ههمی لایانڤه بلندكربوو و ل پشتا سهرێ خۆ ب تیڤاڕێزكهكا مینا پهڕۆكێ ئیشارێ گەهاندبوو ئێك و هلدابوو، چهند داڤهكان ژێ، لسهر ئهنیا وێ یا برۆنزی سهما دكر و هنده داڤێن دی د بهر گوهێ ڕاستێڕا ژۆردا دهاتنه خوار. تهمهت بازنێ دهستی، گوهاركهكێ ژ ڕهنگێ زێڕێ ب سهر سۆریڤه ب گوهێ وێ یێ چهپێ ڤه دلهقیا، كتا دی یا وی گوهاركی؛ بازن بوو ل دهستێ وێ یێ ڕاستێ، حهفت قۆناغ بوون دێمێ وێ یێ مێ، ژ گوهێ ب گوهارك هەتا یێ ڤالا. پشتا چاڤێن وێ یێن كهسكهشین ب سیبهرا هنده ڕهنگێن تاری یێن باڤشین، تهنك هاتبوونه ڕائێخستن و ههر ئهو ڕهنگ بوون لسهر لێڤان، لێ ههمما دباڤسۆڕ، مێكئابا سهروچاڤان ب هۆستایی و شارهرازیی هاتبوو دانان. د دهستیدا چانتهكێ ژ كهڤلێ ڕهش، قایشا زراڤا ل ناڤتهنگا وێ و پێلاڤا وێ یا چمكبلند ژى مینا پیستی و ڕهنگی بوون، ههروهسا قایشا سهعهتا وێ یا زهرا باڤسۆر. ئهو پێنج تبل و نیڤێن ڕانێ وێ و ژۆردا باق و بهلهكێن برۆنزی ههتا سهر گۆزهكێ، نهیا ب ساناهی بوو مرۆڤ بزانیت كانێ ب گۆرهنه؛ یان د ڕویسن، چانتێ وێ یێ سهفهرێ یێ بچویك؛ لسهر خڕخالان ل تهنشتا خۆ ڕادكێشا، چانته و ئیكسێسوارێن وێ و ههروهسا كاروكۆكێ وێ، نیشانێن زهوقبلندی و كهتخوداییا وێ بوون، وهكی نێزیك بووی بێهنا گولاڤا وێ؛ ئهو نیشان دوپات دكرنهڤه، زهوقێن نازك و ئاستبلند د بیاڤهكا نهبهرچاڤ و نهێنی دا، ب بێدەنگی؛ چیڕۆكا ماقویلییا خۆ ڤەدگێڕن.
من ژبیر كر بێژمه ههوه، گاڤا ئهو ژ دهرێ مالێ دهركهتی، ئهز ژ ترۆمبێلێ پهیا بووم و پێنگاڤهكێ دووان پێشڤهچۆم داكو سڵاڤ كهمێ و چانتێ وێ ژێ وهرگرم و بكهمه د پشتا ترۆمبێلێدا، گهلهك جاران بۆ خانمهكا هۆسا عهدهته ل ڤی وهڵاتی و ئێكه ژ ڕهوشتێن كارێ مه، دهرگههی بۆ ڤهكهم ههتا سوار دبیت و جهێ خۆ دگریت، ههرچهنده ئهم ڤێ بۆ ژنێن خۆ و گهلهك ژنێن دی ژی ناكهین. بهرسڤا سڵاڤا من ب گڕنژینهكا تهڕ یا مینا كهنیێ دا و سوپاسییا من كر، كو من دهرگههـ ڕاگرتی ههتا سوار بووی و جهێ خۆ لسەر كوشنێ پشتێ؛ ڕهخێ دهستێ منێ ڕاستێ كری، ئهو جهێ ههردەم بههرا پتر ژ نهفهران لێ دڕوینن. مه ههردوان خۆ گرێدا و من گۆتێ:
ــ دێ ئێكسهر چینه فڕۆكەخانەیێ؟
گۆتی: چ پێ نهڤێت. و ئهم ب ڕێ كهتین، بەری دەنگێ وێ بهێت:
ــ دێ ب چهندێ گههینه وێرێ؟
ــ ئهگهر جادده د ڤاڵا بن، نێزیكی سێ چارێكان.
ــ گرنگ ئهوه بگههمه فڕۆكهیا خۆ.
ــ دێ كهنگی فڕیت؟
ــ دهمژمێر حهفت و دههێ.
ــ ئهگهر ڕێیا مە دەمژمێرەكێ ژى ڤەكێشیت، دێ بهری ژڤانی ب دەمژمێر و نیڤان گههین.
ــ نهخۆشییا سهفهرێ ب فڕۆكهیان هەر ئەڤەیە.
ــ خهمێ نهخۆ ئهو نهشێت خانمهكا وهكی ته یا كهشخه و جوان ب جهـ بهێلیت.
ــ سوپاس.
خۆشه مرۆڤ ل ڕاست ژنهكا جوان بێت، لێ یا ژ وێ خۆشتر ئهوه، چاخێ مرۆڤ ههست و دیتنێن خۆ د جوانییا وێدا دهردبڕیت و دگههینتێ. پشتی سوپاسییا وێ، من ههست كر دێ فڕم ئهگهر خۆ ب ستێڕنیڤه زهبت نهكهم. نه ئهڤه ب تنێ، لێ ئهو سوپاسی؛ بۆ دهرهكێ نیڤ لتاق و وێ بێی دودلی پێ ل دهرازینكا وی نا.
ــ ته دل ب كارێ خۆ یێ خۆشه؟
ــ ژێدهرێ ژیانا منه، ل ڤێرێ ئهڤه گرنگه و ئهڤ چهنده دهێلیت ئهز چاڤێن خۆ ژ گهلهك نهخۆشی و ئاریشه و ئاستهنگیێن ڤی كاری بگرم.
ــ فهره مرۆڤ حهز ژ كارێ خۆ بكهت ژ پێخهمهتی بهردهوامیێ.
ــ كار ل ڤی وهلاتی نرخهكێ جڤاكی و مۆرالی یه، زێدهباری نرخێ وی یێ ماددی، لێ ل وهلاتێ ئهز ژێ هاتیم مخابن هێژ كار نهبوویه نرخ، ب تنێ ڕومهتی و ناڤە، بهلكی بێكاری ب ڕهنگهكی ژ ڕهنگان نرخ و شانازییه. وهكی مرۆڤ چ بهرههمان ب چاڤان نهبینیت، ئانكۆیا وێ ئهوه، ههمی دبێ كارن. هندهك ب ناڤ كار دكهن و مووچهخۆرن، لێ د ڕاستیێ دا كارتێكرنا وان یا نەرێنی؛ ژ یا بێكاران مهزنتره، چونكه ئهو لسهر ملێن دهولەتەكا نەزان و بێ نەخشە و پلان، بارهكێ گرانن. د سهروبهرهكێ وهكی یێ مندا، ڤیان و نهڤییانا كاری نابیته پیڤهر، دبت هنده جاران، دهرفهتا ههلبژارتنا وی كاری یێ من دڤێت؛ ب دهست من ناكهڤیت. تشتێ ب ئێش ئهوه، ئهو كارێ من دڤێت بكهم و یێ ئهز دشێم بكهم، ب دهست من ناكهڤیت و ل ڤێرێ نانی نادهته من، ژ بهر هندێ و بێی دلێ خۆ، خۆشیێ بۆ خۆ ژ ئهڤی كاری چێ دكهم، نه ژ حهژێكرن بهلكو ژ ههوجهیی؛ ئهگهر خۆشی ب دلمرادی و سروشتی نههێت، مرۆڤ خهباتێ ژ بۆ چێكرنا وێ دكهت، سهخمهراتی ڕهشهچاڤێن ئهڤێ ژینێ. تشتێ خۆش د ڤی كاری دا دهرفهت و دهلیڤەیێن ب سهرههلبوونێ نه.
ــ چهوا؟
ــ نه ئهز نهفهرێن خۆ دههلبژێرم و نه ئهو من دهەلبژێرن؛ داكو د گهل ئێك سوار ببین. ئهڤ چهنده پتر بۆ من یا گرنگ و سهرنجڕاكێشه، ههر جار كهسهك یان هنده كهس ژ ژن و مێران دبنه نهفهرێن من، ههر ئێك ژ وان كهسایهتی و گێول و بیروباوهر و مۆرالهكێ تایبهته، ژ سهرڤه ژی ههر ئێك زهوقهكێ سهربخۆیه، چ د ههلبژارتنا جلكاندا، یان د سهرشهكرن و تراشین و دانانا ماكیاجیدا. وهزیر ل گهل من سوار دبن، بهرپرسێن حكومهتێ، سیاسهتمهدار و ئهندامێن پهرلهمانی، بازرگان، فهرمانبهر، كاركهر، بێكار، هونهرمهند، سترانبێژ، نڤیسهر، لهشفرۆش، حیز و حیزبی، نێرهمۆك، هەمی جوینێن هەڤڕەگەزبازان، سهرخۆش، تریاككێش، یێن كهشخه و جوان وهكی ته (دوباره من ڤییا تبلێن خۆ بگههینمه داڤێن نازكێن ههستێ وێ)، یێن كرێت، جندی، بێسهروبهر، قهسهخۆش، ئهزمانڕهش و قهسهكرێت، بێدهلنگ و ژخۆشهرم، پڕبێژێن وهكی من، مت و بێدهنگێن وهكی ته.
دهنگێ كهنیا وێ بلند بوو، ئهز نێزیكی توخیبێن بهارا وارهكی كرم، یێ ئهز و ئهو ژ ئێك و دو گەلەك خهریب، وهكی چاڤێن من و وێ د خۆدیكێرا ڤێك كهتین، پرسيارا ئهگهرا كهنیا خۆ تێدا خواند:
ــ كهنییا من ب وی ئاوایی هات، یێ ته ملێن وان مرۆڤان ههمیان پێ داینه ئێك و ڕێز كرین.
ــ ئهڤ ڕهنگێن مرۆڤان ههمی و گهلەك ڕهنگ و توخمێن دی؛ دهرفهت و دهلیڤەیێن كارێ من، دهێلن ئهز ل ڕاستی وان بهێم یان ئهو ل ڕاستی من دهێن، ئهزێ بێ سهروشوین و بێ بنهجهـ؛ وان ب بنهجهێن وانڕا دگههینم. جار ل تهنشتا من دڕوینن و گهلهك جاران ل جهێ ته، ئهم ب كورتی د گهل ئێك دئاخڤین، جار ژی ب درێژی، گهلهك جاران ژی وهك كهڕ وڵاڵان ههتا دگههینه بنهجهێ د بێدهنگین، ب تیێ چاڤی و د خۆدیكێرا جاروباران ل سهروبهرێ وان دنێڕم، ڕهنگێن جلكێن وان، كهشخەییا وان، ئهگهر ژن بن وهك تشتهكێ سروشتی؛ د ناخێ خۆدا پێڤه شهپرزه دبم، چونكه پتر ڕهنگ دهێنه دیتن، توخیب و لێڤ و كنارێن تشتان پتر د پێشكێشن، ئاڤڕویێن من يێن بلهز ژ هویر و گرێن دێمی ڤهدپهشن و خۆ لسهر جهێن بادای و وهربادای و گڕۆڤڕ ڤهدگرن، د ئاشۆپا خۆدا شكل و قهوارێ وان دپیڤم و وێنه دكهم، یان ژی ههر بێهنهكێ د خۆدیكێڕا چاڤچهرینهكێ ل جوانییا دێمێ وان دكهم.
ــ و تو ل من ژی هۆسا دنێڕی؟
ــ چاڤ نهشێن ژ جوانیا دێمێن گهش و بشكڤی بڕهڤن، جوانی زۆڕدارهكا بێداد و ب یهمانه.
ــ سوپاس، ئهڤه ته سێ جارا گۆته من، تو یا جوانی.
ــ ئو من دلهی دلێ ته نهدایه.
ــ دل ل مێرگێن خۆشییێ سهمایێ دكهت؛ چاخێ ژن دبینیت چاڤێن مێرهكی؛ یێن دچنه جوانییا وێ.
ــ ل خۆپانێ وارێ مه، و سەرا دەركرنا ئەڤێ هەستێ، گهلهك جاران ژن دبیته قوربانی و دهێتە كۆشتن، هنده جاران مێر ژی.
ــ بۆ من ئەڤە ڕەفتارەكا ب سەهم و هۆڤانەیە، هەرچەندە ئهڤه ههستهكا خۆڕستییه د ناخێ مرۆڤی دا، لێ هنده جاران ههمی كهس و ب تایبهتی مێر، وهكی ته دان پێ نادهن، ژخۆناگرن هۆسا ب ئاشكهرایی ههستێن خۆ دهركهن، ههرچهنده ئهم خۆ ل ئاستهكێ مرۆڤایهتی و شارستانی یێ بلند دبینن. لێ گهلهك مێر ههنه نهڤێن خۆ د گوهۆڕینێن جڤاكی بگههینن. تە بیرا من ل چەرخێن دەستپێكێ یێن كەڤن ئینا.
ــ بهلكی ڤێ چهندێ پهیوهندی ب كۆلتۆر و پهروهردهییا مرۆڤی ڤه ههیه؛ پێتر ژ ڕهگهزی، ئهز ل ڤێرێ بهڕهڤانیێ ژ توخمێ مێران ناكهم.
ــ گۆتنا من د چارچوڤێ توخم و ڕهگهزیێ دا نهبوو یان وهكههڤی و جوداهیێن وان، بهلكی ڕهنگڤهدانهكا ههستیار بوو ههمبهری دهربڕینا ههستێن ته، ههروهسا داڕێتنا دیتنهكا من یا تایبهت بوو، ب ئهگهرێ سهربۆرا من یا كهسینی ل بهرامبهر ڕهفتارێ هنده مێران، وهكی من گۆتی د جڤاكا مه دا ل ههمبهر ژنێ؛ سهرهڕای ههمی پێشكهتن و گوهۆڕینان.
ــ ئهگهر ئهز پەسنا دیتنێن خۆ یێن كەسوكی و تایبەت، بهرامبهر ڕهفتارێ مێران ل ههمبهری ژنێ د وێ جڤاكا ئهز ژێ هاتیم دا بكهم، هینگێ ئهم ب ژڤانێ فڕۆكەیا تهڕا ناگههین.
ــ ئاخفتن د گهل ته تشتهكێ خۆشه، ههرچهنده ئهز ب خۆ كێم دئاخڤم، دبت ب تنێیاتیی مرۆڤی هوی دكهته ڤی ڕهوشتی، بهلكی ژی ئهڤ میراته ژ دهیبابێن من بۆ من مابت. ئهز نابینم كێماسی. بهلكی ئهو تایبهتمهندییهكا ناسنامە و كهساتییا منه.
ــ ههرچهنده وهك تهكسیهاژۆ، پێدڤییه مرۆڤ یێ دهڤخۆش و ئهزمانشرین بت، ئهز ژی پتر حهز ژ بێدهنگیێ دكهم، لێ نه ب تنێیاتییێ، بهلكی ئهز ئهڤرۆ نهشێم بێژم كا بۆچی وهسا د گهل ته ب دهنگهكێ بلند هزر دكهم، یان ژی كێمهكێ دلێ خۆ ڤهدكهم. هنده نهفهر وهكی ل تهكسیێ سوار دبن، ههتا دگەهنە بنەجهێ بێدهنگن، حهز ناكهن تەكسیهاژۆ دهربازی سنۆرێن بێدهنگییا وان ببیت، هندهك دناڤچاڤ گرێنه و هندهك ژی حهز ژ دانوستاندنێ دكهن، ب تایبهت وهكی دزانن تو نه خهلكێ ڤی وهڵاتی، دخوازن كێمهكێ ژ كۆلتۆرێ وهڵاتێ ته بزانن، هندهكان دڤێت گوهێ خۆ بدهنه مۆزیكێ یان سترانان، هندهك دخوازن ئهز ڕادیۆیێ بۆ وان ببهمه سهر دهنگوباسێن دونیایێ، هندهك دخوینن ههتا دگههنه بنهجهێ، هندهكان تهلهفۆن ژ گوهێ وان ڤهنابت، هندهكان ژی مۆزیك و سترانێن خۆ یێن ههین و ب بیستەكێ گوهێ خۆ ددەنێ. هندهك باوهر ناكهن دێ پرسیارهكێ ژێ كهی دا سهرێ ته ب تشتێن ساده و گرنگڤه گێژ بكهن، هندهكان ژی دههـ پرسیاران ژێ بكه؛ ههتا ب سهرێ لێڤێ بهرسڤا پرسیارهكا ته ددهن. جۆتێن ژن و مێران، یێن عاشق و یاران، یێن ههڤالان؛ ئهو جهێ تو لێ؛ دكهنه مێرگا ڤیانێ، جار ژی دكهنه كانییا ڕۆندكان، جار ژی بارانا كهرب و كینێ لێ دباریت. ل وێرێ پیر و كال ب حهسرهت بهحسا ڕۆژێن خۆشێن بۆری دكهن، عاشق ژی بهحسا خهون و خۆشیێن ڕۆژێن هێژ نههاتی. وهك ڕێڤینگ و ڕێبوارێن بێ ژڤان گههشتینه ئێك، قۆناغێن وان ب داوی دهێن و یا من نه، پهیا دبن و دچنه سهر وهغهرێن خۆ و وهغهرا من دمینته بێ داوی. دهمێ پهیا دبن؛ هندهك بهخشیشهكێ باش ددهن و هندهكا ژی پاره ڤێ نینن ههقێ كرێ یا خۆ بدهن، یا چێ بووی ژی هندهكێن ڕهڤین و كرێ نهدایه، نه ئهڤه ب تنێ بهلكی بزاڤێ دكهن پارێ ته ههی ژی ژ ته بستینن.
ــ ئهڤه ژی بۆ ته دبیته سهربۆرا ژینێ، دهلیڤا دیتن و تێكهلی و ههڤپهیڤینێ د گهل ڤان ههمی توخمێن خهلكی، ئاگرێ ژینێ دژوار دكهت.
ــ سهربۆرا ژ ههمیێ سهرنجراكێشتر، وهكی هنده نهفهرێن هەڤڕەگەزباز؛ پێناسە و حهزێن خۆ یێن گوهنێلی، ڤهكری دهیننه زمان. دیتن و هەستێن خۆ ناڤهشێرن. د ناڤ واندا، یێن مێ پێتر ب ڕومهت و نازكی سهرهدهریێ د گهل حهز و ههستێن خۆ دكهن. ئەز ڤێ جیهانێ ژی، د ناڤا ڤێ تەكسیێدا دبینم.
ــ تهدیت! ئهڤه ژی ئێكه ژ خۆشیێن كارێ ته؛ یێ تو پێ نهڕازی، ئهڤه ژى دهرفهتهكا ههڤبهندیێ یه، تو ژی دشێی هنده جاران دهستپێشخهریێ بكهی.
ــ من نهگۆت ئهز ب كارێ خۆ نهیێ ڕازیمه، بهلكی من تشتهكێ دی و ب ڕهنگهكێ دی گۆت. دهربارهی دهستپێشخهریێ ژی، وهكی د ههمی كاراندا، مه ئهو دهستویری و دهرفهت نینه.
ــ ههستێن مرۆڤایهتیێ پهیوهندی ب كاریڤه نینن، گهلهك ڕێ یێن ههین مرۆڤ دشێت وان حهز و هەستان پێ بگههینت.
ــ ڕاسته، بەلێ فهره مرۆڤ پێگریێ ب مهرج و شهرتێن كارێ خۆ بكهت.
ــ ل دویڤ پهسن و شرۆڤهیێن ته، ئهڤ كاره گهلهك یێ ب مهرهقه.
ــ ب تایبهت بۆ ئێكێ وهكی من، ل دویڤ داخوازا نهفهری ههر جار بهرێ من دكهفته ڕهخهكێ باژێڕی، ههر درهكێ ڕێیا خۆ یا تایبهت ههیه، چۆنا من بۆ وان جهان ل گهلهك دهم و وهرزێن سالێ دوباره و سێباره دبیت، ل پاییزهكا زوی وهكی ڤی دهمی تو دبینی ئهڤ هارمۆنییا ڕهنگان و ڕائێخستنا ئاخێ ب بهلگێن وهریایی، ل نك من قهت نیشانا خهم و خاترخواستنێ نینە، بهلكی زهنگینییا ڕهنگێن ژیانێ و ئارامیێ دگههینته ناخێن كویر د گیانێ مرۆڤی دا. ئهز هەمی ڤان جهان ب هەمان ئاست و سهمت و كوژیێن دیتنێ؛ ل زڤستانان ژی دبینم، دهمێ بهفر لسهر مهخهل دبیت و دخەو دچیت. ل بهاران دهمێ شاهی و ئاههنگا كولیلكان و پاشی ب تنێ ڕهنگێ كهسك، ئهز حهز ژ تاكه ڕهنگێن زەق ناكهم، ژ بهر هندێ ژی پاییز پێتر ژ بهارێ ل دلێ من خۆش دهێت. پشتی هینگێ ئهز هزرا خۆ د شێوەیێ دار پێ هاتینه چاندن دا دكهم، یان كا چهوا گول ل دۆرێن جادەیان دهێنه ڕازاندن، ڕهنگێ ئاڤاهییان، بیناسازییا وان، پارازتنا بیاڤێن كهسك، ههلبژارتنا پهیكهران و هونهرێ وان، هونهرێ پۆستهران و ههلاویستنا وان، لڤینا مرۆڤان و پێگری و بسهروبهرییا وان، ل ڤێرێ ههر تشتێ دهستێ مرۆڤی دگەهتێ؛ جوان دكهت، نه وهكی هندە مرۆڤێن وی جهی، یێ ئهز ژێ هاتیم، كهڤر و كۆنكریت پهرێسن، نهیارێن باغچه و كهسكاتییێ نه، ل نك مه ئهو سروشتێ جوانه یێ دهستێ مرۆڤان نهگههشتیێ. سهبرا خۆ ب دهنگێ چپكێن بارانێ دئینم وهكی ڤ جامان دكهڤن، ههروهسا پهرمیچكێن بهفرێ، ژ گهرم و ههتاڤێ خهریب دبم. ل هیڤییا نهفهران ڕادوهستم ههتا گهها من دهێت، ل وێ ناڤبهرێ دخوینم، گوهێ خۆ ددهمه مۆزيك و سترانان، جار ژی دهنگ و باسان، یان ژی پالڤهددهم و ههیامهكێ دهای دچم، خهونان دبینم و نابینم، یان ژی چاڤێن خۆ ددانمه سهرئێك و هزرێ د سهروبهرێ تشتاندا دكهم، ل دۆرێن خۆ، ل دویری خۆ، هینگێ ستران دبنه سیلاڤ و ژ ئاسێگههێن تهخت و تهلارێن خوداوهندێن عهشقێ، ژۆردا دهێنه خوار.
ــ ببۆره ئهز دبینم تو وهك تەكسیهاژۆیان نائاخڤی، تشتهكێ سروشتییه، ههر كارهكی زمانێ خۆ یێ دانوستاندنێ یێ تایبهت ههیه، دیسا ئاستهكێ دانوستاندنێ و پهیڤێن خۆ یێن تایبهت ههنه، وهكی مرۆڤ دهمهكێ درێژ ب وی كاریڤه مژویل دبت، دهڤێ مرۆڤی دكهفته سهر وان پهیڤان و دبنه پارچهيهك ژ زمانێ مرۆڤی یێ دانوستاندنێ، لێ ڕهنگێ تو پێ د ئاخڤی و ئهو پهیڤێن تو ب كار دئینی و شێوهيێ تو پێ د تشتان دگههی و دانوستاندنێ پێ دكهی، نه یێ ههڤالێن ته یێن كارییه. ههلبهت ئهز دزانم گهلهك بسپۆر و ئەكادیمی ژی ڤی كاری دكهن، ژ بهر هندێ بۆ من گرنگه ئهز ڤێ بهراوردیێ بكهم.
ــ من گۆت ئهڤه كارێ پهیداكرنا نانییه و تێركرنا زكی، لێ ئهڤ كاره مهژیێ من تێر ناكهت، ئهو كارێ ئهز تێدا شارهزا ل ڤێرێ مهژی و زكی ههردوكا پێكڤه تێر ناكهت، ڤی كاری وهكی ته گۆتی، هۆستایێن خۆ ههنه، بەلێ پا ئهز ژی هۆستامه د كارهكێ دی دا.
ــ ئهو كار چییه؟
ــ ئهز هونهرمهندم.
ــ د چ بوار دا؟
ــ شێوهكار.
ــ واو…
وهگۆت، وهكی من د خۆدیكێڕا لێ نێڕی دهستێ خۆ ب دهڤێ خۆ ڤهنابوو، پاشی گۆت:
ــ ئانكو تو ژ تهخهیا بلند یا جڤاكێ!
ــ دڤێت مرۆڤ ل پێشیێ پیڤهرێن دهستنیشانكرنا تهخهیان د ههر جڤاكهكێ دا بزانیت.
ــ د جڤاكێن نۆرمال دا، یێن تێكهلیێن جڤاكی تێدا دنژنی و ڕێكخستی، ئهڤ پیڤهره د سهرتاسهری نه.
ــ من پرسيارا ته نهكر كا تو چ كار دكهی؟ ئهگهر من مافێ ئاراستهكرنا ڤێ پرسيارێ ههبیت؟
ــ ته بهحسێ دهرفهت و ب سهرهلبوونان د كارێ خۆ دا كر، وهسا دیاره ئهز دێ بمه ئێك ژ وان بسهرههلبونان، دێ عهجێبگرتی بی ئهگهر بێژمه ته ئهز ل زانكۆیێ مامۆستایەكا بسپۆرم د مێژووا هونهری دا.
ــ د وێ مێژوویێدا ئەوا ته خواندی، فهیلهسۆف، زانا و هزرمەند، ل تهخهیا بلند یا جڤاكێ بون.
ــ نه ب تنێ د وێ مێژویێدا، لێ ئهڤ ئێكە دڤێت ل ههمی جهـ و دهمان، یا ڕهوا و بهرجهسته بت.
ــ ژ بلی وی جهی، یێ ئهز ژێ هاتیم.
ــ ما تو خهلكێ كیژ وهڵاتی؟ ببۆره ئهڤ پرسياره درهنگ هات، لێ من ژ دلمرادی نهدكر، من دخواست ئهز ب خۆ ب سهر ههل ببم، لێ ته د گۆتنێن خۆ یێن ههتا نهۆ دا چ داڤ بۆ وێ ئهگهرێ؛ نهدانه دهستێ من.
ــ دڤیا من وهڵاتهك ههبا ب ناڤێ كوردستان، لێ ئهڤرۆ ب تنێ دشێم بێژم، ئهز كوردم.
ــ ل دویڤ وان زانیاریێن من ل دۆر كوردان ههین، دڤێت ئهز نهۆ پرسیار بكهم؛ تو خەلكێ كیژ پارچەیێی؟
ــ ئهڤ پرسیاره گهلهك یا ب ئێشه، برینا تهخهیان و ئاستێن جڤاكێ پێ كویرتر لێ دهێت.
ــ كێمهكێ یێ گهشبین به، تو هێژ یێ د بوهارا ژیێ خۆ دا.
ــ ل وهڵاتێ من، تهخهیا ههری بلند د جڤاكێ دا، حیز و دز و بهرتیلخۆر و هنده نویحزبیێن درهوین و چونهزان و بازرگانێن شهڕینه.
ــ چهوا چێ دبیت؟ ئهڤه فهێتی و توكا نهعلهتێ نه، ب ناڤچاڤێن ههر جڤاكهكێڤه.
ــ ئهڤه ب تنێ خودان جهـ و پاره و دهستههڵات و ڕوی نه و ئهڤه ب تنێ تهخهنه، چ تهخەیێن دی د بنداترێ دا نینن، یێن مایین، پڕانییا وان ههمی دبێبههرن، دڕویس و خاس و دبرسینه.
ــ باشه ڕوناكبیر و بههرهدار؟
ــ پڕانییا وان ژی، دویڤهلانكێن وێ تهخێنه.
ــ یێن مایی؟!
ــ هندهك وهكی من تەكسیهاژۆنە و هندهك ژی پاڵه و ئامانشۆنه ژ دهرڤهی وهڵاتی، هندهك د بێدهنگن، كێمهك ژێ دبن بارهكێ گرانڤه بزاڤێ دكهن ڕێیا خۆ ڤهوژێرن.
ــ باشه؛ ئو ئهوێن جڤاكێ ب ڕێڤه دبهن؟
ــ ئهو د سهر ههمی تهخهیان دانه، ئهوان ئێك ئێك؛ ههر ئێك ژ ڕویپهكێ، ئهندامێن ئەوێ تهخەیا من بۆ ته بهحس ژێ كری؛ یێن چێ كرین. دا ب ههمی ڕێیان، یێن ڕهوا و نه ڕهوا بهرژهوهندیێن خۆ پێ بپارێزن، یێن بۆ خۆ كرینه داردهست و ههلگرێن ههمی گوننههان، ئهڤ كهسه ب شارهزایی و فند و فێل، د ژێگرتی و بژارتینه، كهسایهتیێن شویشتینه، چ ڕهوشتێن ب نرخ ل نك نهماینه كو ژ دهست بدهن، لهوان ب ڤان ئهرك و ڕۆلان د ڕازینه ژبۆ دابینكرنا سهروبهرێ بهرویكێ.
ـ و ژیان چهوا دچیته سهری؟
ــ ههڤپهیمانییا تیرۆرێ، د ناڤبهرا تیرۆرستێن خودان تهكنۆلۆجیا و یێن خودان ڕیهـ و شیر و تزبی دا، ڤێ تهخا سهری دپارێزیت. داكو بهرژهوهندیێن وان د دابینكری بن، دبێژنه پێخاس و برسییان؛ چاڤهڕێ بن دێ دونیایێ كهینه شاما شهریف، جار ژی تڕانێن خۆ پێ دكهن و دبێژنێ خهما نهخۆن، دێ خودێ بۆ ههوه ل بن دونیایێ بهدهل ڤهكهت. ڤێجا هزرێن خۆ بكە، ڕێگر و دز و دهبهنگ و نهزان، دێ دونیایێ كهنه بهحهشتا لسهر ئهردی!
ــ ته ئاخفتن بره سهر سیاسهتێ، سهرێ من گهلهك جاران ژێ دهرناكهڤیت، لێ ته بیرا من ئینا ئێك ژ ههڤالێن ههوه یێن هونهرمهند ل ئهمریكا، دهمێ گۆتییه سهرۆكێ وهڵاتێ خۆ، تو مرۆڤهكێ دهبهنگ و بێشهرم و بێعار و ب كێرنههاتی. ئهز دبێژم ئهڤ پهسنێن ههنێ ههژی گهلهك سهرۆكانه ل ئەوێ دهڤهرا تو ژێ هاتی.
ــ ل نك مه چ سهرۆك ڤان گۆتنان ژ هونهرمهندهكی قهبویل ناكهن. ئهو بیاڤێ ڕهخنێ یێ د سهرێ ته دا، هێژ ل نك مه پهیدا نهبوویه، هونهرمهندان ل نك مه هند باوهری ب خۆ نینه وهكی (جۆرج مۆر)ی ل بهرامبهر سهرۆكهكی ڕاوهستن و وه بێژنێ. زوی دههلوشیێن و وهكی دهێنه ههلوهشیان دبنه حزبی.
ــ و ئهگهر هونەرمەندی حزباتی نەبرە سەر و ههلوهشییا.
ــ دبیته لێبۆك.
ــ وهی پا تو یێ خۆشی! باشه ئهگهر وی چ ژ لێبۆكیێ ژی چێ نهكر و جارهكا دی ههلوهشییا؟
ــ هینگێ دێ بیته سهیهكێ گهمبۆڵه، گڕێل بیته سهر گویفك و ناڤ كوڕ و جۆیان، خۆ خیرهت ناكهت ب ڕهویت ژی، ئهگهر جارهكێ عویز عویزهك ژی كر، دێ سهد دار و كولم ب دهڤێ وی كهڤن، یان ژی بهرپرسهكێ زكدهن، دێ گۆپالێ خۆ درێژكهتێ و بێژیت؛ ژێ بگهڕن بلا ههر بڕهویت.
ــ ههچوهكو تو یێ بزاڤێ دكهی، ب پهیڤان كهڤاڵهكێ كاریكاتێری وێنه كهی، لێ بۆ من ئهو كهڤاڵ گهلهك یێ ب سههمه.
ــ من بۆ ته بهحسا نهفهرێن خۆ یێن وهزیر و پهرلهمانتار و بهرپرسێن دهولهتێ و سیاسهتمهداران كر، ئهڤ توخمه كهسه ل نك مه ژ خۆ ناگرن، چ جاران ل تهكسییان سوار ببن. نه ب تنێ ئهو، بهلكی ژن و زاڕۆیێن وان ژی. ئهڤ كهسێن ههنێ پشتی شهڤبێریێن خۆ لسهر حسابا دهولهتێ دكهن و ل سهر كیستێ وێ سهرخۆش دبن و لسهر كیستێ وێ گانێن حهرام دكهن و ههروهسا یێن حهلال ژی، پشتی ههمی شهڤبێرییان دڤییا ل سهر حسابا دهولهتێ بگههنه مالێن خۆ ژی، ل مۆنیكایان سوار دبن.
ــ د گۆتنێن ته یێن داویێ دا من دو تشت لێك نهدان، سواربوونا مۆنیكایێ و گانێن حهرام.
ــ ئهو ههردو تشت گهلهك پێكڤه دگرێداینه، گهلهك ژ وان كهسان، خهونان ب بهر و پاشیێن مۆنیكایێ ڤه دبینن، یان ژی ل دویڤ زهوقێ وان؛ ب قۆن و ملێن وێڤه؛ لێ مۆنیكا ب دهست وان ناكهڤیت، ژبهر هندێ ناڤێ وی ڕهنگێ ترۆمبێلان؛ یێ ئهو لێ سوار دبن كریه مۆنیكا. چ ئهو بیت چ ئهو، ل ههردوكان وهكی ئێك سوار دبن.
ــ میكانیزما بهدهلڤهكرنێ یه.
ــ ئهڤه ئهگهر ئهو د وێ میكانیزمێ بگههن؟
ــ تو هنده سوحبهتێن ئنتیكه و سهرنجراكێش دكهی!
ــ نه سوحبهت ب تنێ، لێ ئهز مشهختێ وهڵاتهكێ سهیر و ئنتیكهمه، ههر تشت لێ پاشپاشكی دچیت، من گۆته ته؛ ئهم ئێخسیر و بندهستێن كولتورێ كهڤر و حهلاناینه. ژ بهر هندێ، گهلهك حهز ژ بهران و ئاڤاكرنا دیواران دكهین، پاشی وان دیواران ب سیرامیك و مهڕمهڕ و حهلانان دهونین، بلند دكهین، ستویر دكهین، داران دبڕین دا ل جهێن وان دیوارێن كۆنكریتی ئاڤا ببن، باغچەیان دكهینه ئاخ، دا ل شوینێن وان دیوار شین ببن، ل نك مه، پشكهك ل دوهی دژین و یێن دی ژی بۆ ئهڤرۆ، وهكی ئهڤرۆ ب داوی دهێت و ڕۆژ دچیته ئاڤا، هینگێ ل نك وان دیرۆك ب داوی دهێت، یێن بۆ سوباهی ژی دژین، دا نرخ بهێنه پاراستن و مێژوو ههر یا بهردهوام بیت؛ د پویتهپێنهكری و ڤاڕێ نه.
لسهر دهستێ من يێ چهپێ د ناڤبهرا جادەیێ و ڕویباریدا، قهدهك ژ پاشمایێن دیوارێ بهرلین؛ بۆ بیرئانین هێژ یا ل جهێ خۆ، ڕهڤدهكا كچ و كوڕان ل ڕهخ و دۆرێن وی وێنه دگرتن، دهستێن خۆ پێدا دئینانه خوار، ههر وهكی باوهر نهدكرن ئهڤ قهدێن كۆنكریتی یێن بهۆستهكێ ستویر و بهژن و نیڤان بلند، د ناڤبهرا شهڤ و ڕۆژهكاندا ملێن خۆ دانه ئێك و خواستن چهرخا فهلهكێ ڕاوهستینن. هزران ئهز ژ من دزیم و بهرێڤهی بیاڤهكا ئاشۆپی كرم و ههیامهكێ من ئاگههـ ژ دهوروبهرێن خۆ نهما. دهنگهكی ئهز ژ دهستێ هزران قورتال كرم، د چركهیهكێ دا من نهزانی ب دروستی ئهز ل كیدهرێ مه، یان ژی بهرێ تهكسییا خۆ دایه كیدهرێ، نهدویره ئهز ژ گهلهك ڕۆناهیێن سۆر، ب بێی ئاگههی دهرباز بوویمە. كا چهوا دڤییا من ژ خهوهكا شرین هشیار كهت، هۆسا دهنگێ وێ هات؛ نزانم ئهو جارا چهندێ بوو:
ــ تو گههشتییه كیدهرێ؟ هیڤیدارم دویر نهكهتبی؟ ژبیر نهكه من ژڤانهكێ ههی دڤێت ڤێڕا بگههم.
ــ ئهز لبهر دیواری بووم!
ــ تو باوهر دكهی من نهڤێت و ئهز نهشێم بهرێ خۆ بدهمێ، خۆ وهكی هنده جاران لسهر شاشهیا تهلهڤزیۆنێ ژی ئهز دبینم، تهزینك ب سهر لهشێ مندا دچن و بێهنكورتكی من دگریت، قهستا پهنجهران دكهم؛ دهێلمه ل تاق، دترسم بخهندقم، ژ بهر هندێ ژی گهلهكا فهر بوو ل هنده جهان، بهرمایێن وی ماین، دا ژبیر نهكهین و وێ مێژوویێ دوباره نهكهینهڤه. ههرچهنده گهلهك دخوازن كو چ شینوارێن وی ژی نهمینن.
ــ ههر ڕۆژ دوــ سێ جاران دبهر شینوار و بهرمایێن ویڕا دبۆرم، دبینم ڕەڤدێن خهلكی وێنهیان بۆ بیرهاتن د گهل دگرن، كهر و پرتێن وی لسهر لێڤێن جادهیان دهێنه فرۆتن. نه ب تنێ لبهر كنارێ ڕویبارێ ئەڤی باژێڕی، شینوارێن دیواری ماینه، بەلێ مخابن د ناخ و دلاندا هێژ ئهڤ شینواره د دیارن. وهكی دیوار دهێنه ئاڤاكرن، مرۆڤ ژ ژینگههـ و ژیواری دهێته دابڕین، هاڤی دبیت، ل پشت دیواران هێدی هێدی دچیته د كهڤلوژانكێ خۆ دا، د گهل خۆ دژیت؛ بۆ خۆ دژیت، دیسا مرۆڤ ههست دكهت كو یێ دۆرپێچ كریه و ههمی دهما د ترسێ دا دژیت. یێن دیواران ژی بلند؛ ئاڤا دكهن، مرۆڤێن ترسنۆك و بخۆنەباوهرن. ل ڕۆژهكێ، ههوه پێ ل ترسێ دانا و ئهو دیوارێ ئهڤ باژێڕه ب مرۆڤ و هزر و بیرڤه ژ مێژوویێ دزی؛ ئهو دیوارێ خهون و هیڤی و بیرهاتن وندا و پارچه پارچه كرین، ئەو دیوارێ جیهان كریە دو جەمسەر، ههڕافته سهرئێك. هوین دبێژنه مه، ئەم ئەوێن نه خهلكێ ڤی وهڵاتی؛ بیانی. و ئهم يێن بیانی ژی دبێژینه ههوه، ئەوێن هوین خهلكێ ڤی وهڵاتی؛ بیانی. ڤێجا ئهز نزانم كی ژمه بیانییه و كی خۆیانی؟ یان ئهو كی ژ مهیه نهیێ بیانی؟. ئەرێ ئهوێن دیواران ئاڤا دكهن، دڤێن خهلكی ژ خۆ ڤهدهر بكهن؟ یان خۆ ژ خهلكی ڤهدهر بكهن؟ خهلكی دۆرپێچ ددهن؟ یان خۆ؟ دیوار نەما و ڕابوو، بەلێ هێژ خهلك یێ دۆرپێچ دایه. كهتنا دیواری سهمتا مێژوویێ گوهاڕت و بادا، لێ ئهم و هوین ههمی ب پێكڤه، ههر ماین؛ بیانی، چونكی نه ژ كهڤلێ خۆ دهركهتین و نه ڕهنگێن مه هاتنه گوهۆڕین، تو دبینی چ ب ساناهی ئهز یێ دبێژم، ئهم و هوین؟ ههر وهكی هوین نفشێ ئاگرینه و ئهم یێ ئاخێ، یان هوین یێ ژ كیرێ دێو و ئهجنا بووین و ئهم ژ یێ سهگ و كهران.
ــ ته تبلا خۆ گههانده جهێ برینێ، هنده جاران ئهز دبێژم ئهم گهلهگ كێم چاڤێ ڕۆژێ دبینین، عهورێن ڤی باژێڕی كویڤی نابن، ژ عهسمانێ وی بار ناكهن، د گهل دیواران دبنه دهستهیهك؛ دا ڕۆژێ بدزن، هۆسا ڕهنگێ تشتان پێتی دبت، دهێته ژبیر كرن و كویڤی دبن. ژینێ تێهن تێدا نامینیت و هناڤ دمینن سار.
ــ ڕۆژ ل وهڵاتێ من ههر یا گهش و شاریای و نێزیكه، لێ د سهر هندێ ڕا ڕۆژ بۆ ڕۆژێ كهل و تێهن ههر یێ دادهێن و بهستی یا خۆ دخشینته كویراتییا هناڤان.
ــ ئهز دشێم بزانم ته بۆچی وهلاتێ خۆ ب جهـ هێلا؟
ــ ئهڤ پرسياره ژی، دلكولهكێ وهكی من دئارینیت، سهر و ژنوی ههمی ڕامانێن پهیڤێن بیانی و هاڤی و خۆیانی دههلشكێڤیت و تێكهل دكهت. هندهكان ژ مه قهستا بهرسڤا پرسیاران كر، لێ ل شوینا كو ئهم ب سهر بهرسڤێن وندابویی ههل ببین، مه هندی دی پرسیار دانانه سهر، هندهك ژ مه ژ پرسیاران دڕهڤین و دیسا خۆ د ناڤ جیهانا هنده پرسیارێن دیتردا دیت. مه نهزانی كو ئهو ژیان، یا بهرسڤا ههمی پرسياران تێدا بێته دان، چ تام تێدا نینه. خۆشییا ژیانێ یا د لێگەڕیانا پرسیاران دا. ئهم بۆ خۆ و زاڕۆیێن خۆ ل گڕنژینێن وندا دگهڕیاین، مه كر و نهكر ئهم ب سهر ڕاز و سڕێن گڕنژینان هلنهبووین، خۆ ژ مه ڤهدزین، بهرزهبوون. گهلهك پرسیاران دكهین و ل هیڤییا بهرسڤان نامینین، دزانین كو ههمی پرسیاران بهرسڤ نینن، هندهك ژ مه ل خهونێن خۆ یێن كهڤنار دگهڕیان، هندهك ل حهز و هیڤیێن كویڤی، مه قهستا وان تشتان دكر، یێن ئەم ژێ دخهریب، د ژێ بێبههر، دیسا خۆ دیتهڤه خهریب و زڕبەهر ژ وان تشتێن مه ل دویڤ خۆ هێلاین. نهۆ ژی نقۆبوویێن گرفتارییهكا مهزنین. ل وهڵاتهكی دژین؛ ڕۆژ بۆ ڕۆژێ خۆ تێدا غهریب دبینین، دل و ههست و حهزێن مه دچنه وهڵاتهكێ ئهم ژێ خهریب، لێ مخابن خهون ل وی وڵاتی شین نابن، هیڤی لێ دچرمسن. ل ئەڤی واری، نه ئهم یێن لسهر ئاخێ دنیاسین و نه یێن ل ژێر وێ، ناڤێن مه یێن نوی و یێن بابینی بهڤل و ههڤڕكن، ههڤالێن مه یێن نوی و یێن جاران ههڤدو نانیاسن، كۆمهكا چاڤ و گوهـ و ئهزمانان قەڕ دكهین دا زاڕۆیێن خۆ پێ بئاخڤین و پێ گوهداریێ بكهین، د ئێك و دو ناگههین و ئهڤ ئهندامێن مه قهر كرین؛ دبنه دیوار و د ناڤبهرا مه دا بلند دبن، ئەم و ئەو پێكڤە ل پهیڤان دگهڕین، ئهم ل پهیڤێن بیانی و ئهو ل پهیڤێن خۆیانی، دا بكهینه پر د ناڤبهرا خۆ دا. ئهم زاڕۆیێن خۆ ب چوار گوهـ و چار چاڤ و چار ئهزمانان دئاخێڤین، ژبهر هندێ ههڤپهیڤینا مه یا خرشە و بهری نادهت. ئهزێ قهنج د گهل ئهزێ خراب، ئهزێ كرێت د گهل ئهزێ جوان، ئهزێ قهلپ د گهل یێ خۆمال، یێ جوامێر د گهل یێ نهمهرد، ههمی گاڤا بگره و ڤهكێش و ههڤڕكییه.
ــ ئهز دشێم ههستێن ته شرۆڤه بكهم و تێ بگههم، لێ دڤێت چارهيهك بۆ ڤێ گرفتاریێ ههبیت، دهرگهههك بۆ هیڤیێ دێ ل درهكێ ههر ڤهبیت، خۆرستێ تشتا و لۆجیك دخوازنه هندێ. گوهۆڕین ب لهز دهێن، نهخاسمه د ژیانا مه یا نهۆ دا.
ــ ئهم ههر ئهڤه بووین، ب هیڤیێن خۆ یێن مهزن و بچویك ڤه، ب خهونێن خۆ یێن خۆش و نهخۆش ڤه، ب جوانی و كرێتیێن خۆڤه، ب قهنجی و خرابیێن خۆڤه، ب ئهڤین و كینا خۆڤه، جوان وهك بهلاتینكان، زڤر وهك پشتا ژویژی، نازك وهك بهلالیسكان، كرێت وهك دێو و پیرههڤییان، ڕند وهك پهری و خۆداوهندان، جار ئهسمانهكێ ساهی بووین و جار ژی عهورێن ڕهش، زڤستان بووین؛ جار ژی بهار، دهشت بووین جار ژی زۆزان، لێ ل ههمی دهمان د ڕاستگو، ب ڕومهت، ب هیڤی و ئومێد، كو پاشهڕۆژ ههر بۆ نرخێن بلنده و ژ بلی هندێ، ب تنێ خۆدسهردابرن و ڤڕ و درهون. تو دزانی ل وهڵاتێ ههوه كهس درهوا ل خۆ ناكهت، كهس ژ ڕاستییا خۆ شهرم ناكهت و كهساتییا خۆ ناڤهشێریت، من بهری بێهنهكێ گۆته ته كا چهوا ئهز ڕاستییا وان ههمی كهسا دزانم یێ ل گهل من سوار دبن، لهشفرۆش و حیز و حیزبی و گهواد، سهرخۆش و تریاككێش، ههمی ب ساناهی بهحسێ ڕهواجییا بازاڕ و كارێ خۆ دكهن.
دیسا دهنگێ كهنیا وێ یا تهڕ بلند بوو:
ــ نهبێژه من ل نك ههوه بازاڕێ ڤان توخمه كهسان یێ گهرم نینه.
ــ نهخێر هندی تو بێژی هند یێ گهرمه، ژبهر دژوارییا گهرماتییا وی، پرێمز و بتڵێن غازێ دپهقن، ئاگر بهر دبیته سهرشۆیان و خۆ دهاڤێته دههمهنێن ژنان.
ــ ببۆره، دیسا ئهز د گۆتنێن ته یێن داویێ نهگههشتم.
ــ هێژ ئهز یێ بهحسێ گرێیا مۆنیكایێ دكهم. هندهك یان ژی تو دشێی بێژی گهلهك ژ وان كهسێن ژ نشكهكێڤه و ب قودرهتا قادرهكی، خۆ ل ڤێ تهخهیا دهستكرد و چێكری یا بلند دیتین؛ بهرپرس و سهردهست، سهر و سمبێل و برویێن وان وهسا دڕهشن؛ دبرسقن، ژ بنڤه ژی بۆ زێڕی داڤهكا ڕهش دناڤ مویێن قۆنا وان دا نهمایه، بهریكێن وان تژی حهبێن ڤیاگرا نه، وهكی چهرهزا بهرێڤه دكهن، ههڤڕویشی ژنان دبن، ههر ئێكا كهته د ڕێیا وان دا، ئهگهر خۆ ب دهستڤه بهردا؛ كرێت دكەن و پشتی هینگێ دكوژن، دا بێنامویسییا خۆ ڤهشێرن. ئهگهر خۆ بدهستڤه بهرنهدا؛ دیسان دكوژن، دا بێنرخیی و چ پێچێنهبوونا خۆ ڤهشێرن. ل ههردو ڕەخان ناڤێ خراب دچیته سهر ژنێ، ب بێههتكی و دههمهنپیسی دمریت و ئهو دمینن زهڵامێن سهرڕهش، داكو چیڕۆكا خۆ دوباره و سێباره بكهنهڤه. ئهڤێن ههنێ كا چهوا پرچ و سمبێل؛ ههروەسا گۆتن و كریار و وژدان و باوهریێن وان، هەمی دقهلپن. وهكی ل سینگێ جڤاتان و ڕێزا ئێكێ یا كورسییان د ڕوینن؛ ناڤ ل خۆ ددهن، د یاخی و شۆڕهشگێر و قههرهمانن، گاڤا دقهومیت ژی، ڕۆندكوهرینێن سهر مێزەیێن مهیخانانه، پشتی پێكێ دوێ ناڤلخۆدهر و چهپهرشكێنێن شهڕێن دژوار و گرانن. گاڤا بهحس دهێته سهر مێرانییا بن لحێفكێ و گانێن حهرام، دێ بینی ئێك ژ وان سینگێ خۆ دئینته پێش و دفنا خۆ بلند دكهت و قهفتا سمبێلێن بۆیاغكری باددهت و كوڵاڤ و دهرسوكێن خۆ ب ڕهخهكی دئێخیت؛ پاشی دهستێ خۆ دگههینته پێسیرا خۆ و جهێ خۆ خۆش دكهت و دهست ب ڤهگێڕانا هویر و گرێن خڕناقهیا شهڤا بۆری دكهت، یێ نهشارهزا دێ بێژیت، شڤێدی؛ ئهوی حهفت چهپهرێن دوژمنان یێن شكاندینه سهرئێك، چاخێ ناڤ ل خۆ ددهت كا وی چهوا ل نێچیرا شڤێدی، دهرد و كاسانێ خڕێ كره نیڤا دهستێ وێ و ژ كار و كهرهمان ئێخست، كو ههتا بهرێ سپێدێ هێژ مهلای بانگ نهدای؛ نههێلا خهو ب چاڤێن وێ بكهڤیت و شیا چوار فیشهكان پێڤه بپهقینت، لێ دهمێ ڕۆژا پاشتر خهبهر دگههیته گوهێن ئهوێ خڕێ، یا كو فیشهك پێڤه هاتینه پهقاندن، ههمی تشتان دكهته سهر بهڕكێ، كو ههتا حهفت نیڤهكێن شهڤێ و دیكلێن سپێدێ ژی بانگ داین، ئەوێ ههر گونێن وی یێن پهرخاندین؛ بهلێ پا نه بنگوهێن وی تیربوون و نه چ تڤهنگێن وی شهقیان، ڕهختێ وی یێ ڤاڵابوو و ئهو فیشهكا ژهنگییا لبهر تڤهنگا كهڤنار ژی، دهركهت یا چڕویك.
كره كهنی و گۆت:
ــ ئهز دزانم مهخسهدا ته ب فیشهكێن چڕویك چییه، لێ دێ جارهكا دی ژی بێژم؛ كانێ دهورێ خودان هزروبیران.
ــ ما من نهگۆته ته، پڕانییا وان دویڤەلانكێن تهخەیا بلندن، ههڤپشكێن ڤێ فهێتیێ نه، نەكو د بێدەنگن، بەلێ مخابن گهلهك جاران پشكداری كریارێ دبن و شڕكێن پیساتیێ ژ دەهمەنێن وان دكەڤن.
ــ ئانكو ژن یا د كراسهكێ خراب دا.
ــ نه ب تنێ ژن، مێر د ڕهوشهكا خرابتر دا دژین. ب دروشمان ژن ههمی تشته، و دڕاستیێدا ب تنێ زك و بنزكه، گهلهگ جاران ژی ب تنێ بنزكه.
ــ ته سوحبهت سهرئێك و بنئێك كر.
ــ سوحبهتا من ژی ب سهر من و ژیانا منڤهیه.
ــ ههروهكو ئهم یێ نێزیكی بنهجهێ دبین، دهرفهتهكا خۆش بوو، كو من ئهڤ دهمه بێ ژڤان د گهل ئێكێ وهكی ته بۆراندی، ئهڤێن ته گۆتین گهلهك كهڤالێن كرێت بوون، هیڤیدارم تو بشێی ب ڕهنگ و خیچێن جوان وێ كرێتیێ دانیه بهر چاڤێن خهلكی، بێ شك نهۆ تو هزرا د هندێ دا دكهی.
ــ نهخێر، ئهز هزرا د هندێ دا ناكهم.
دهنگێ كهنیا وێ، جارەكا دی بلند بوو و مەندەهۆش ما!
ــ دینێ خودێ؛ پا تو نهۆ هزرا چ دكهی؟
ــ ته دڤێت تەكسیهاژۆیهك پشتی نهفهرێ خۆ دگههینیت هزرا چ بكهت؟ بێگۆمان كرێیا خۆ و چاڤێ وی یێ لێ كا دێ چهند بهخشیش د گهل هێته دان.
ــ كرێیا ته دێ گههیت، لێ ئهز بهخشیشی نادهم، ل شوینێ دێ كارتا خۆ دهمه ته، حهفتییهكا دی وهكی سوباهى، دێ جارهكا دی ڤهگهڕمهڤه، تهلهفۆنێ بكه ئهگهر ته ڤییا، ئهز حهز دكهم د گهل ته، ل تهخا ههری بلند د جڤاكێ دا؛ جهێ تو لێ، نرخ و خۆشییا ژیانێ تام بكهم.
ــ وێ خۆشییێ ژی ل نك من، پەیوەندی ب تنێ ب جوانیێڤە نینە، بەلكی یا ب حەز و ڤیانێڤە هەی، ژبەر هندێ ببۆرە، نە ئەز بەخشیشی و نە ژی كارتا جوانەكا وەكی تە وەردگرم.
وەكی ئەم گەهشتینە بنەجهێ و ڕاوەستییاین و من چانتێ وێ ئینایە خوار و دایە دەستێ وێ، دگەل خاترخواستنێ، تیڕێژا چاڤێن وێ یێن جوان و گەش گەلەك تشت دگۆتن.