ب كارئینانا سۆشیال میدیایێ و كاریگەريیا وێ ل سەر تاكێ كورد
بەیار ئامێدی
دگەل دەسپێكا چەرخێ لەزاتیا وهاتنا سەردەمێ تەكنەلوجیایێ وپەیدابوونا جیهانا سوشیال میدیایێ كو نها بویەپارچەیەكا گرنك ژ ژیانا مەهەمیان وگرنگترین ئالاڤێ گەهاندنێ دهێتە هەژمارتن،ب هەردوو رەنگان چ پوزوتیف یان ژی نەگەتیف ل ناڤا جڤاكێ مەدا دهێتە بكارئینان ،ل روژهەلاتا ناڤەراست ب رەنگەكێ گشتی ول وەلاتێ مەژی كو ئەم بەشەكێن ژ دەڤەرا روژهەلاتا ناڤەراست ،وژبەر نەبوونا رەوشەنبیریا جڤاكی وچاوانیا كارئینانا سوشیال میدیایێ كاریگەریەكا مەزن ل سەر شێرازێ خێزانی وجڤاكی كریە، ئەگەر ئەم ب چاڤەكێ ڤەكری وب شارەزایی بەرێخو بدەینە سوشیال میدیایێ وەزیفەیێ وێ ئالوگوریكرنا پێزانینایە ،وهەروەسا گەهاندنا بویەران ب رەنگەكێ بلەز وزێدەباری وێ یەكێ كو سوشیال میدیا پەنجەرەیەكە بو هایداربوون ل سەر هەر پێشهاتەكێ دهەر بیاڤەكی دا ل ناڤا كومەلگەهێ و زێدەباری مفا وەرگرتن ژ سوشیال میدیایێ ژ ئالیێ هزری ومەعرفی ژی ڤە ،و بەردەوامیا مروڤان ل هەر جهەكێ بیت ب رێكا جیهانا سوشیال میدیایێ وتۆ دشی ل گەل هەر كەسەكی باخڤی ب رێكا ئێكسەر یان ژی وێنە وڤیدیویا بو ئێك دوو بنێرن ئەگەر ل رەخێ دی یێ دنیایێ ژی بیت.
ئەگەر ئەو كەسێ سوشیال میدیایێ بكاردئینیت ب رەنگەكێ درست بكەتە وەسیلەیا گەهاندنێ ومفا ژێ وەرگرتنێ مفایێن هاتنا سەردەمێ تەكنەلوجیایێ وسوشیال میدیایێ گەلەكن،مروف دشێت كاربینت كو كاریگەریێن پوزوتیف ل سەر جڤاكی هەبن ومروف ژی گەلەك ژێ مفاداربیت ، لێ ژ بیرنەكەین ژئالیەكێ دیڤە خراب كارئینانا سوشیال میدیایێ وب رەنگەكێ نەگەتیف كاریگەریا خو ل سەر جڤاكی دكەت ب تایبەت جڤاكێ مەیێ كوردی چونكی ئەم گرێدایی هندەك سنورێن جڤاكی وئاینی نە و داب ونەریتێن مەكوردا دیارن ودەست نیشانكرینە و ئاینی كاریگەریا خو ل سەر رەفتارو سەرەدەریا مەهەیە ،وەكو مە ل دەسپێكێ گوتی سوشیال میدیا پەنجەرەكە هەمی كەس دشێن خو تێرا ببینن و دەرگەهەكە بێ قوتان مروف دشێت بچیتە دناڤا جیهانا وێ دا ، هەركەسەكێ ژ مە ب دەهان پەیچ وئەكوان ولاپەرێن سوشیال میدیایێ هەنە وئەڤرو ئەم هەمی ب روژانە ب چەند دەمژمێرا ڤێ تورا تەڤەنپیركێ بكاردئینین ،ودناڤا جڤاكێ كوردی دا ب هەردوو رەنگا دهێتە ب كارئینان چ پوزوتیف یان ژی نەگەتیف وكاریگەریا خۆ ل سەر تاكێ ڤی جڤاكی دهەمی بیاڤەكی دا دكەت ، و حەتا كو نها زاروكێن ژیێ وان بن هەژدەل سالیێ ژی دا ڤێ تورا جڤاكی بناڤێ سوشیال میدیا كاردئینن.
ئەڤە د دەمەكی دایە كو ل گوری مەرجێن چاوانیا ب كارئینانا سوشیال میدیایێ بتنێ ریكێ دەتە وان كەسان بكاربینن وببنە خودان ئەكوات یێ كو ژیێ وان سەر هەژدە سالیێ دا لێ سەرەرای ڤێ یەكێ پرانیا زاروێن مە خودان پەیچ ئەكوانتن ولاپەرن ، ئەگەر ئەم نێرینەكێ ل ڤی بابەتی بكەین دێ بینین كو بەهرا پتر یا گەنجان سوشیال میدیایێ بكاردئینن وكاریگەریەكا خراب ل سەر میشك ودەرون وساخلەمییا گەنجان دكەت ژبەر خراب كارئینانا وێ ژ رویێ ناڤەروكێ وحەتا رویێ دەمی ژی ڤە، گەلەك گەنج سوشیال میدیایی دكەنە دەرگەهەك بو گوتنا پەیڤین خەلەت ونەشایستە وگەف و خەبەر و كرێتكرنا هەڤدوو و حەتا دوماهیی، ڤێ چەندێ ژی شیرازێ خێزانێ وجڤاكی تێكدایە و بوویە سەدەمێ پەیدابوونا ب دەهان ئاریشەیێن جڤاكی و گەهشتیە وێ رادەیی لێكجودابوونا ئەندامێن خێزانێ، وبۆ نموونە د ئەڤ سالەدا ل سنورێ پارێزگەها دهوكێ زێدەتر ژ 250 سكالا ل سەر خراب كارئینانا سوشیال میدیایێ هاتینە توماركرن ول رویێ جڤاكی بوویە ئێك ژ سەدەمێن جودابوونا هەڤژینا وزێدەبونا حالەتین بەردانێ ل دادگەهان، هەروەسا ئێك ژ كارتیكرنێن سوشیال میدیایێ ل سەر مروڤان تایبەت تەخا گەنجان ئالودەبوونا وان ب كارئینانا ڤان تورێن كومەلایەتی كو پرانیا گەنجان حەتا دەرنگی شەف مژیلی ب كارئینانا سوشیال میدیایی نە وب روژ دنڤستینە وئێكسەر كاریگەریێن خو یێن خراب ل سەر دەرون و ساخلەمییا گەنجان دكەت و دەمی بێ بەرامبەر دبەت و دبیتە سەدەمی لاوازیا كەسایەتیا ڤی گەنجی ل لایێ چاوانیا وەرگرتنا بەرپرسایەتیا خێزانا خۆ.
نوكە گەلەك جاران دێ سەرەدانەكێ بەیە مالەكێ دێ بینی كو پتریا ئەندامێن وێ خێزانی مژیلی موبایلا خۆنە وبێ كو ئاگەه ژ وان كەسێن دی بن یێن ل دیوانا وان رونشتی. حەتا كو نها ل بیرەوەریا مینا بەهییان ژی دهێتە كارئینان ، بێ بەرچاف وەرگرتنا هەستێ یێ بەرامبەر، هەروەسا دەربارەی زارۆكا ئەم هەمی دزانین كو زاروك مینا لاپەرەكێ سپی یە ل دەسپێكا ژیێ خو یێ هەستیارە وچ ببینیت ئێكسەر فێر دبیت وەكی مە گوتی نها هەژمارەكا بەرچاڤ یا زارویان ڤان تورێن كومەلایەتی بكاردئینن وگەلەك بابەت وڤیدیو و وێنە دهێنە نیشاندان ل تورێن كومەلایەتی ب چ رەنگەكێ ڤە نە شایستەی ژیێ وی زاروینە وئێكسەر فێر دبیت وەردگریت وكاریگەریەكا خراب ل سەر رەوشت و رەفتارێن وی دكەن، و روژ بو روژێ دێ بیتە كارێكتەرەكێ خراب دناڤا جڤاكی دا و چ مفای ناگەهینیتە خو و یێ بەرامبەری خو ژی ل پاشەروژێ و توندرەویێ دهندە حالەتان دا ل دەف وی زاروكی پەیدادكەت و هەردەم حەز دكەت كەسەكێ ب تنێ بیت وب تنێ مژویلی كارئینانا سوشیال میدیایی ببیت.
ل دوماهیێ، پێتڤیە ئەم هەمی سوشیال میدیایێ بكەینە دەرگەهەكێ گەهاندنا بابەتێن ب مفا ومەعریفی، ئەم هەول بدەین دەمێ خو رێكبێخین وبگونجینین، ب تنێ بۆ مفا وەرگرتنێ بكاربینین ودایك وباب هایداری زارویێن خۆ بن دەما سوشیال میدیایی بكاردئینن وبزانن چ بابەت بو وان یێ ب مفایە، ئانكو بابەت سنوردار كری بن، ب تایبەت ل دەمێ پروسسا خاندنێ نەهێلن بكارئینانا سوشیال میدیایێ كارتێكرنێ ل سەر خاندنا وان بكەت وهەمی دەمێ وان بو ڤێ تورا جڤاكی بچیت. هەروەسا گەنج ژی خۆ ژ خرابكارئینانا سوشیال میدیایی بدەنە پاش و ب تایبەت بەلاڤكرنا گوتنێن كرێت وخەلەت ونەشایستەی جڤاكی و ڤیدیوێن بێ رامان.
دڤی بابەتی دا سیستەمێ پەروەردی پروسسا خاندنێ وسازیێن مەعریفی ومنبر و كەسانێن ماموستایێن ئاینی و رەوشەنبیر رول هەیە بو بەلاڤكرنا رەوشەنبیریا جڤاكی وچاوانیا بكارئینانا سوشیال میدیایێ وهەروەسا میدیایێ بخو ژی رول هەیە بو رەوشەنبیركرنا جڤاكی. هۆسا كاریگەریا خراب یا سوشیال میدیایێ دێ ل سەر جڤاكێ مە كێم بیت ونامینیت .
.
